Στοιχεία επιβλεπόντων καθηγητών:
Ελευθερία Βάρσου, Αναπληρώτρια καθηγήτρια , Ιατρικής, ΕΚΠΑ
Φραγκίσκος Γονιδάκης, Επίκουρος καθηγητής, Ιατρικής , ΕΚΠΑ
Ιωάννης Μιχόπουλος, Αναπληρωτής καθηγητής, Ιατρικής,ΕΚΠΑ
Περίληψη:
Εισαγωγή : Ο όρος Ψυχογενής Ορθορεξία έχει αναδυθεί τα τελευταία χρόνια προκειμένου να περιγράψει την υπερβολική ενασχόληση με την υγιεινή διατροφή. Οι άνθρωποι που εμφανίζουν ορθορεκτική συμπεριφορά αποκλείουν σταδιακά από τη διατροφή τους τροφές ή ομάδες τροφών τις οποίες θεωρούν βλαπτικές για την υγεία. Προτιμούν να προετοιμάζουν το φαγητό τους μόνοι τους, με τελετουργικό τρόπο, αφιερώνουν πολύ χρόνο στο σχεδιασμό των γευμάτων τους και συχνά ξοδεύουν αρκετά χρήματα για την αγορά τροφίμων που θεωρούν ότι είναι υψηλής ποιότητας. Η υιοθέτηση αυτών των διατροφικών συνηθειών συνοδεύεται συνήθως από έντονη σωματική άσκηση. Ενώ απώτερος στόχος είναι η βελτίωση της υγείας και η επίτευξη προσωπικής καθαρότητας (purity), η υπερβολική προσήλωση στην υγιεινή διατροφή καταλήγει σε διατροφικές ανεπάρκειες, κοινωνική απομόνωση και, τελικά, πτωχή ποιότητα ζωής.
Ο πρώτος που χρησιμοποίησε τον όρο «Ορθορεξία» ήταν ο αμερικανός γιατρός Steven Bratman (1997).Έκτοτε, πολύ λίγες έρευνες ασχολήθηκαν με το θέμα αυτό. Τα τελευταία χρόνια όμως το θέμα της Ψυχογενούς Ορθορεξίας έχει αρχίσει να απασχολεί πιο ενεργά την επιστημονική κοινότητα, καθώς αυτό το μοντέλο συμπεριφοράς παρατηρείται όλο και συχνότερα από ειδικούς στις Διαταραχές Πρόσληψης Τροφής. Παρ’όλα αυτά, η Ψυχογενής Ορθορεξία δεν έχει αναγνωριστεί επίσημα ως Ψυχική Διαταραχή και, συνεπώς, δεν υπάρχει παγκοσμίως αποδεκτός ορισμός της, ούτε συγκεκριμένα διαγνωστικά κριτήρια. Οι έρευνες που διεξάγονται εστιάζουν κυρίως στη μελέτη του εύρους εμφάνισης αυτής της συμπεριφοράς, στον εντοπισμό ομάδων υψηλού κινδύνου, στην ανίχνευση πιθανών αιτίων και στη συσχέτισή της με τις Διαταραχές Πρόσληψης Τροφής, αλλά και άλλες ψυχικές διαταραχές.
Σκοπός : Σκοπός της παρούσας έρευνας είναι η προσαρμογή και μελέτη εγκυρότητας του ερωτηματολογίου ORTO-15 (Donini et al., 2005), το οποίο σχεδιάστηκε για την αξιολόγηση συμπεριφορών που σχετίζονται με την Ψυχογενή Ορθορεξία. Πιο συγκεκριμένα, θα διερευνηθεί η αξιοπιστία, η εγκυρότητα δομής και η συγκλίνουσα εγκυρότητα του ερωτηματολογίου. Επίσης, θα διερευνηθεί η διακριτική ικανότητά του, η ύπαρξη προβλεπτικών ορίων, καθώς και η ύπαρξη τυχόν διαφορών στα σκορ ανάλογα με τα δημογραφικά στοιχεία.
Μέθοδος : Αρχικά έγινε μετάφραση του ερωτηματολογίου και προσαρμογή στα ελληνικά, με βάση τις διεθνείς κατευθυντήριες γραμμές. Αφού διαμορφώθηκε η τελική εκδοχή του ερωτηματολογίου στα ελληνικά, έγινε έλεγχος της αξιοπιστίας επαναληπτικών μετρήσεων (test-retest reliability). Στη συνέχεια, το ερωτηματολόγιο χορηγήθηκε σε 120 φοιτητές του τμήματος Ψυχολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου. Μαζί με το ORTO-15 χορηγήθηκε το EAT-26, ώστε να ελεγχθεί αν υπάρχει συσχέτιση των αποτελεσμάτων των δύο ερωτηματολογίων. Επιπλέον, συλλέχθηκαν δημογραφικά στοιχεία, σωματομετρικά (Δείκτης Μάζας Σώματος) και στοιχεία που σχετίζονται με Διαταραχές Πρόσληψης Τροφής.
Αποτελέσματα : Η ελληνική εκδοχή του ερωτηματολογίου ORTO-15 εμφανίζει αποδεκτή εσωτερική συνοχή (Cronbach’s a 0.7). Η προβλεπτική ικανότητα της συνολικής βαθμολογίας του ORTO -15 για την ύπαρξη κάποιας Διαταραχής Πρόσληψης Τροφής δεν ήταν σημαντική. Όσον αφορά στη συσχέτιση ORTO-15 και EAT-26, βρέθηκε ότι περισσότερα προβλήματα αναφορικά με τη δίαιτα και τη βουλιμία των συμμετεχόντων σχετίζονταν με περισσότερα συμπτώματα Ψυχογενούς Ορθορεξίας. Τέλος, δε βρέθηκε σημαντική συσχέτιση των τριών παραγόντων στους οποίους ομαδοποιήθηκαν οι ερωτήσεις του ORTO-15 (Emotional, Rational και Behavioral)με την ηλικία, τον BMI και τα έτη εκπαίδευσης.
Λέξεις-κλειδιά:
Ψυχογενής Ορθορεξία, Διαταραχές Πρόσληψης Τροφής, ORTO-15, EAT-26
