Στοιχεία επιβλεπόντων καθηγητών:
Ε. Λαζαράτου, Καθηγήτρια, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Γ. Κολαΐτης, Καθηγητής, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Ι. Γιαννοπούλου, Επίκουρη Καθηγήτρια, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Περίληψη:
Εισαγωγή: Ένα μεγάλο ποσοστό παιδιών και εφήβων με Διαταραχή Διαγωγής (ΔΔ) παρουσιάζει χαρακτηριστικά Σκληρότητας-Απάθειας (ΧΣΑ), τα οποία χαρακτηρίζονται από έλλειψη τύψεων και ενοχών, ελλείμματα στην ενσυναίσθηση, αδιαφορία για τις επιδόσεις και ρηχό ή ανεπαρκές συναίσθημα. Σκοπός: Σκοπός της παρούσας ερευνητικής εργασίας είναι η μελέτη των ΧΣΑ, προκειμένου να κατανοηθεί ο ρόλος τους στην εκδήλωση της επιθετικής συμπεριφοράς, καθώς και η σχέση τους με την ενσυναισθητική λειτουργία, λαμβάνοντας υπόψη τη διάσταση του φύλου. Μέθοδος: Στην μελέτη συμπεριλήφθησαν 121 ελληνόπουλα (65.3% κορίτσια), ηλικίας 9-17 ετών (Μ.Ο=13.43, ΤΑ=2.63), που συμμετείχαν στην ευρωπαϊκή πολυκεντρική μελέτη FemNAT-CD. Πενήντα πέντε παιδιά (45.5%) διαγνώστηκαν με ΔΔ, μέσω της K-SADS-PL, ενώ 66 ήταν τυπικά αναπτυσσόμενοι συνομήλικοί τους (ΟΕ). Τα ΧΣΑ, η επιθετικότητα και η ενσυναίσθηση αξιολογήθηκαν μέσω των ερωτηματολογίων The Inventory of Callous-Unemotional Traits (ICU; γονέων), Reactive-Proactive Aggression Questionnaire (RPQ; αυτοναναφοράς) και Interpersonal Reactivity Index (IRI; αυτοαναφοράς) αντίστοιχα. Αποτελέσματα: Οι διμεταβλητές αναλύσεις έδειξαν ότι τα παιδιά με ΔΔ και υψηλά επίπεδα ΧΣΑ παρουσιάζουν υψηλότερη προδραστική επιθετικότητα (U=189.5, p<.05) και χαμηλότερη γνωστική (F= 15.36, p <.001) και συναισθηματική (U=153.5, p<.05) ενσυναίσθηση σε σύγκριση με τα παιδιά με χαμηλά επίπεδα ΧΣΑ. Δεν παρατηρήθηκαν στατιστικά σημαντικές διαφορές μεταξύ της ΟΕ και των παιδιών με χαμηλά ΧΣΑ στη γνωστική ενσυναίσθηση. Η πολυμεταβλητή στατιστική ανάλυση έδειξε ότι τα ΧΣΑ (β=.317, p<.05) και, σε μικρότερο βαθμό, η συναισθηματική ενσυναίσθηση (β=-.208, p<.09), ασκούν στατιστικά σημαντική επίδραση στην προδραστική επιθετικότητα, εξηγώντας, μαζί με το φύλο, τη γνωστική ενσυναίσθηση και το είδος του δείγματος, το 14.4% της διακύμανσης (R2=.144, F(2,113)= 3.710, p<.01). Το φύλο δεν βρέθηκε να συνιστά σημαντικό κριτήριο πρόβλεψης ούτε της προδραστικής ούτε της αντιδραστικής επιθετικότητας. Συμπεράσματα: Τα ευρήματα υποδεικνύουν ότι τα ΧΣΑ συνδέονται διαφορετικά με τις δύο διαστάσεις της επιθετικότητας και της ενσυναίσθησης, παρέχοντας έτσι περαιτέρω υποστήριξη στην υπόθεση ότι οι νέοι με ΔΔ αποτελούν μία ετερογενή ομάδα με ξεχωριστά συμπεριφορικά, γνωστικά και συναισθηματικά ελλείμματα.
Λέξεις-κλειδιά:
Διαταραχή διαγωγής (ΔΔ), Χαρακτηριστικά σκληρότητας απάθειας (ΧΣΑ), Επιθετικότητα, Ενσυναίσθηση
