Μονάδα:
Τμήμα Κοινωνικής Θεολογίας και ΘρησκειολογίαςΒιβλιοθήκη Θεολογικής Σχολής
Ημερομηνία κατάθεσης:
2019-06-28
Συγγραφέας:
Παπαβησσαρίων Θεοχάρης
Στοιχεία επταμελούς επιτροπής:
Νικολαΐδης Νικόλαος, Ομότιμος Καθηγητής τμήματος Κοινωνικής Θεολογίας και Θρησκειολογίας, Θεολογικής Σχολής ΕΚΠΑ
Νικολαΐδης Απόστολος, Κοσμήτωρ Θεολογικής Σχολής, Καθηγητής τμήματος Κοινωνικής Θεολογίας και Θρησκειολογίας, Θεολογικής Σχολής ΕΚΠΑ
Γλάρος Αθανάσιος, Επίκουρος Καθηγητής τμήματος Κοινωνικής Θεολογίας και Θρησκειολογίας, Θεολογικής Σχολής ΕΚΠΑ
Κατερέλος Κύριλλος, Θεοφιλέστατος επίσκοπος Αβύδου, Καθηγητής τμήματος Κοινωνικής Θεολογίας και Θρησκειολογίας, Θεολογικής Σχολής ΕΚΠΑ
Λιάκουρας Κωνσταντίνος, Καθηγητής τμήματος Θεολογίας, Θεολογικής Σχολής ΕΚΠΑ
Βέντης Χαράλαμπος, Επίκουρος Καθηγητής τμήματος Κοινωνικής Θεολογίας και Θρησκειολογίας, Θεολογικής Σχολής ΕΚΠΑ
Σταυρόπουλος-Γιουσπάσογλου Γεώργιος, Επίκουρος Καθηγητής τμήματος Θεολογίας, Θεολογικής Σχολής ΕΚΠΑ
Πρωτότυπος Τίτλος:
Η περί ύλης διδασκαλία του αγίου Ιωάννου Δαμασκηνού. Το κτισιολογικό υπόβαθρο της αντιμανιχαϊκής του θεολογίας
Γλώσσες διατριβής:
Ελληνικά
Μεταφρασμένος τίτλος:
St John Damascene's teaching on matter. The ktisiological foundation of his anti-Manichean theology
Περίληψη:
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Η παρούσα διατριβή κινείται στον άξονα της έννοιας της ύλης, και επιχειρεί να εκθέσει τις ιστορικές προϋποθέσεις της κοσμολογικής αναζήτησης. Διαμέσου της μετεξέλιξης και της μεταστοιχείωσης των εννοιών στο διάνυσμα της ιστορίας, ρίχνει φως στη μετάβαση από την ελληνική κοσμολογία στη χριστιανική κτισιολογία, και αναδεικνύει τον αντιμανιχαϊκό και αντιδυαρχικό χαρακτήρα της σύνολης θεολογίας του αγίου Ιωάννη του Δαμασκηνού, ο οποίος είναι πάντα σύστοιχος με την Ορθόδοξη κοσμολογία. Το άτοπο της μανιχαϊκής δυαρχίας αντικρούεται με στέρεα επιχειρήματα, που καταδεικνύουν τον Τριαδικό Θεό ως μόνη, αυθύπαρκτη συστατική αρχή του παντός και ως το μείζον της κτίσης και της ιστορίας, αφού μονάχα Αυτός δημιουργεί όντα θεοπρεπώς, άγοντάς τα από το μη ον στο είναι.
Σε διάφορες αναλυόμενες κειμενικές συνάφειες, ο ιερός Δαμασκηνός εναλλάσσει ή και αντικαθιστά τον όρο ύλη με τον όρο κτίση, φανερώνοντας έτσι την ταυτοσημία των δύο εννοιών στη θεολογία του. Η ύλη είναι συνώνυμη της κτιστότητας, της τρεπτότητας και της σωματικότητας των όντων. Στοιχώντας στο κείμενο της Γένεσης, ο άγιος φανερώνει την αγαθότητα της ύλης, και αναλύει τα ακανθώδη ζητήματα του κακού και της θεοδικίας υπό το πρίσμα της κτισιολογίας. Η ύλη είναι προϊόν της πανσθενουργού θείας βούλησης. Η αποειδωλοποίηση της ύλης-κτίσης επιτυγχάνεται μέσα από την απομύθευσή της, κάτι που σταδιακά οδηγεί στην καταξίωση της ύλης στο φως τόσο της περί δημιουργίας διδασκαλίας, όσο και της θείας ενανθρώπισης. Συγχρόνως, ο ιερός Πατήρ διατελεί έμπλεος σεβασμού και τιμής για τη σύμπασα κτιστή πραγματικότητα.
Περαιτέρω, η διατριβή αναλύει σε βάθος τις πολυσήμαντες έννοιες της θείας πρόνοιας, της πρόγνωσης και του ανθρώπινου προορισμού σε σχέση με την ανθρώπινη ελευθερία, προκειμένου αφενός να διαφανεί η μεταξύ τους διαλεκτική ένταση, κι αφετέρου να καταδειχθεί το διάφορο του ντετερμινιστικού μανιχαϊκού κοσμοειδώλου και της ορθόδοξης θεώρησης του κόσμου. Η θεώρηση των λόγων των όντων ως θελημάτων, παραδειγμάτων, προορισμών, αλλά πρωτίστως ως εικόνων της θείας βουλής φανερώνει τον κομβικό ρόλο που διαδραματίζουν στην κτισιολογία του Δαμασκηνού. Από τα ανωτέρω εμφαίνεται σαφώς ο οντολογικός χαρακτήρας της κτισιολογίας του Δαμασκηνού.
Κύρια θεματική κατηγορία:
Θρησκεία
Λέξεις-κλειδιά:
Ιωάννης Δαμασκηνός, Ύλη, Κτίση, Μανιχαϊσμός, Δημιουργία εκ του μη όντος, Λόγοι των όντων, Δυαλισμός, Το πρόβλημα του κακού
Αρ. σελίδων ευρετηρίου:
0
Αρ. βιβλιογραφικών αναφορών:
437
