Στοιχεία επιβλεπόντων καθηγητών:
Κωνσταντίνος Γιαννούτσος, Καθηγητής, R.M Fairbanks School of Public Health, INDIANA University, Επιβλέπων
Πλουμής Πασαδάκης, Καθηγητής, Ιατρική Σχολή, Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο
Νικόλαος Πανταζής, ΕΔΙΠ, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Περίληψη:
Η αυξημένη συσσώρευση λίπους (παχυσαρκία) αποτελεί παράγοντα κινδύνου για μη μεταδιδόμενα νοσήματα και θεωρείται κατάσταση χρόνιας φλεγμονής. Σε ασθενείς υπό αιμοκάθαρση έχει περιγραφεί πλεονέκτημα επιβίωσης με την αύξηση του βάρους, ενώ η ίδια η νόσος, αλλά και η διαδικασία της αιμοκάθαρσης κινητοποιούν τη φλεγμονώδη αντίδραση, που είναι παράγοντας νοσηρότητας και θνητότητας και συνδέεται με υποθρεψία και το σύνδρομο απώλειας πρωτεΐνης-ενέργειας.
Σκοπός της παρούσας μελέτης ήταν να διερευνηθεί σε ασθενείς, που βρίσκονται σε πρόγραμμα αιμοκάθαρσης: 1) H σχέση της έκκρισης του λιπώδους ιστού (αντιπονεκτίνη, λεπτίνη, ρεζιστίνη) με τους μεσολαβητές της φλεγμονής (κυτοκίνες: IL-1β, IL-6, IL-10, IL-18, TNF-α, TGF-β, τη χυμοκίνη MCP-1, μόρια προσκόλλησης: ICAM-1, VCAM-1, CD40L) και την αντίσταση στην ινσουλίνη (εκτιμώμενη με το δείκτη ΗΟΜΑ) και 2) Η σημασία της έκκρισης αυτής για την επιβίωση.
Υλικό – Μέθοδοι. Μελετήθηκαν 54 αιμοκαθαιρόμενοι ασθενείς (36 άνδρες, 18 γυναίκες), διάμεσης ηλικίας (25ο, 75ο εκατοστημόριο) 67.7 (55.2, 72.4) ετών, που υποβάλλονταν σε αιμοκάθαρση επί διάμεσο διάστημα (25ο, 75ο εκατοστημόριο) 5.68, (1.91, 7.13) ετών. Δείγματα περιφερικού αίματος λήφθηκαν από όλους τους ασθενείς πριν από τη συνεδρία στη μέση της εβδομάδας τόσο κατά την έναρξη της μελέτης όσο και μετά περίοδο 6 μηνών. Οι ασθενείς παρακολουθήθηκαν για χρονικό διάστημα [διάμεση τιμή (25ο, 75ο εκατοστημόριο)] 4.1 (2.3, 8.7), εύρους 0.6 έως 12.4 ετών. Η ανάλυση βασίστηκε σε παλινδρόμηση ποσοστημορίων (quantile regression) για τη διάμεση τιμή της εξαρτημένης μεταβλητής (μεσολαβητές της φλεγμονής), ενώ για την επιβίωση εκτός από τα αναλογικά Cox μοντέλα χρησιμοποιήθηκαν και μη γραμμικά μοντέλα.
Αποτελέσματα. Στις αρχικές μετρήσεις σημαντικές επεξηγηματικές μεταβλητές για την εκάστοτε διάμεση τιμή ήταν: για την ΙL-18 (pg/ml) η αντιπονεκτίνη (μg/ml, β=7.021, p<0.001), για το CD40L (ng/ml) το γυναικείο φύλο (β=0.88, p=0.006) και για το VCAM-1 (ng/ml) ο ΒΜΙ (kg/m2, β=-171.54, p=0.032). Στις μετρήσεις του 6ου μήνα: για την IL-10 (pg/ml) η αντιπονεκτίνη (μg/ml, β=0.082, p=0.001), για την IL-18 (pg/ml) η λεπτίνη (ng/ml, β=8.458, p=0.060) μαζί με το ΒΜΙ (kg/m2, β=-50.23, p=0.029) και το γυναικείο φύλο (β=-252.4, p=0.07), για το ICAM-1 (ng/ml) ο ΒΜΙ (kg/m2, β=-36.87, p=0.023) και για το δείκτη HOMA (mg/dl x mIU/l) η λεπτίνη (ng/ml, β=0.099, p=0.041). Για τη διαφορά των μετρήσεων μεταξύ 6ου μήνα και αρχικής, προγνωστικοί παράγοντες αναδείχθηκαν: του ICAM-1 (ng/ml) η ρεζιστίνη (ng/ml, β=10.09, p=0.028) και του TGF-β (ng/ml) η λεπτίνη (ng/ml, β=1.60, p<0.001) μαζί με την περίμετρο μέσης (cm, β=-0.929, p=0.086) και το γυναικείο φύλο (β=-25.87, p=0.041).
Στην ανάλυση επιβίωσης στα μονοπαραγοντικά μοντέλα μόνο η ηλικία ήταν προγνωστικός παράγοντας της ολικής θνητότητας (HR=1.027, p=0.023). Από τα πολυπαραγοντικά μοντέλα αναδείχθηκε η μη γραμμική επίδραση της αντιπονεκτίνης (αύξηση του κινδύνου στις ακραίες τιμές της σε άτομα με μικρότερη από τη μέση τιμή του ΒΜΙ [26 kg/m2] ή της περιμέτρου μέσης [93 cm]). H επίδραση της λεπτίνης ήταν γραμμικά ευνοϊκή τόσο στο μοντέλο με την περίμετρο μέσης (HR=0.977, p=0.024) όσο και σε αυτό με το ΒΜΙ (0.973, p=0.014).
Συμπεράσματα. Η αντιπονεκτίνη αποτελεί ανεξάρτητο προγνωστικό παράγοντα της IL-10 και της IL-18, ενώ η λεπτίνη της αντίστασης στην ινσουλίνη και σε πολυπαραγοντικά μοντέλα της IL-18 και του TGF-β. Σχετικά με την επιβίωση η αντιπονεκτίνη χαρακτηρίζεται από μη γραμμική επίδραση σε πιο ισχνά άτομα (ΒΜΙ < 26 kg/m2 ή με περίμετρο μέσης < 93 cm), ενώ η λεπτίνη έχει ευνοϊκή γραμμική επίδραση.
