Μονάδα:
Τμήμα Ιστορίας και ΑρχαιολογίαςΒιβλιοθήκη Φιλοσοφικής Σχολής
Ημερομηνία κατάθεσης:
2019-09-19
Συγγραφέας:
Αυγερίδης Εμμανουήλ
Στοιχεία επταμελούς επιτροπής:
Ευάγγελος Καραμανωλάκης, επίκουρος καθηγητής, Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας, ΕΚΠΑ
Χάγκεν Φλάισερ, ομότιμος καθηγητής, Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας, ΕΚΠΑ
Πολυμέρης Βόγλης, αναπληρωτής καθηγητής, Τμήμα Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας
Ιωάννα Παπαθανασίου, ερευνήτρια α΄ βαθμίδος, Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών
Φωτεινή Γαζή, αναπληρώτρια καθηγήτρια, Τμήμα Κοινωνικής και Εκπαιδευτικής Πολιτικής, Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου
Αικατερίνη Δέδε, εντεταλμένη ερευνήτρια, Ινστιτούτο Ιστορικών Ερευνών, Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών
Δήμητρα Λαμπροπούλου, λέκτορας, Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας, ΕΚΠΑ
Πρωτότυπος Τίτλος:
Ιστορικοποιώντας το βίωμα. Από την ελληνική Αντίσταση στην ιστορία της (1945-1967)
Γλώσσες διατριβής:
Ελληνικά
Μεταφρασμένος τίτλος:
Ιστορικοποιώντας το βίωμα. Από την ελληνική Αντίσταση στην ιστορία της (1945-1967)
Περίληψη:
H διατριβή διερευνά τη συγκρότηση των πρώτων ιστοριογραφικών εγχειρημάτων για την ελληνική Αντίσταση σε μια μακρά περίοδο δύο, περίπου, δεκαετιών. Ο στόχος της είναι διττός: αφενός, να αναδείξει τα διαφορετικά αφηγήματα για το πρόσφατο παρελθόν, που συγκροτήθηκαν από τους ίδιους πρωταγωνιστές του. Αφετέρου, να μελετήσει τους τρόπους με τους οποίους το ατομικό και συλλογικό βίωμα παρήγαγε ιστορικό λόγο.
Με αυτήν την πρόθεση τέθηκαν στο επίκεντρο της έρευνας τα υποκείμενα, οι πρακτικές, οι χρόνοι και η γεωγραφία αυτής της πολύπλευρης διαδικασίας∙ στην ίδια κατεύθυνση επισημαίνω τέσσερις κομβικούς άξονες που διατρέχουν τη συλλογιστική μου: πρώτον, η διαδικασία ιστορικοποίησης της ελληνικής Αντίστασης, με δεδομένη την ιδιαιτερότητα της ελληνικής περίπτωσης, δεν μπορεί να εξεταστεί μεμονωμένα, ως ένα αποκλειστικά «εθνικό» φαινόμενο· σχετίστηκε στενά σε πολλές πτυχές της με την συγκρότηση της ιστορίας των αντιστασιακών κινημάτων στην Ευρώπη. Δεύτερον, η διαδικασία αυτή δεν ήταν γραμμική, ένα πέρασμα από τη σιωπή στο σπάσιμό της, ούτε περιορίστηκε στον χώρο της Αριστεράς στην Ελλάδα. Παρά το γεγονός ότι οι έννοιες της «σιωπής» και της «λήθης» είναι κεντρικές σε αυτό το επίπεδο, πρόκειται για μια ανοιχτή και πολύπλευρη διαδικασία με επίκεντρο τη βιωμένη εμπειρία. Τρίτον, για ένα μέρος όσων ενεπλάκησαν με την ελληνική Αντίσταση στη δεκαετία του 1940, η προσωπική και συλλογική τους στράτευση στον πόλεμο μετατράπηκε, μετά το τέλος του, σε στράτευση με την ιστορία του πολέμου, γεγονός που καθόρισε τόσο την δική τους πορεία όσο και την διαμόρφωση της ελληνική ιστορικής κουλτούρας αναφορικά με τη δεκαετία του 1940. Τέταρτον, παρόλο που η Αντίσταση ως παρελθόν και οι ιστορικές αντιλήψεις γύρω από αυτήν έχουν διαχρονικά άμεση σχέση με την πολιτική, δεν ταυτίστηκαν αναγκαστικά με τις πολιτικές και κοινωνικές διαιρέσεις που δημιούργησε η δεκαετία του 1940 στην Ελλάδα ή, τουλάχιστον, δεν επικαθορίστηκαν σε απόλυτο βαθμό από αυτές. Στις πολιτικές αντιπαραθέσεις της περιόδου η διαμάχη για το πρόσφατο παρελθόν κατέλαβε μια σημαίνουσα θέση. Η διαδικασία ιστορικοποίησής του λειτούργησε ως μέσο διαμόρφωσης πολιτικών και άλλων ταυτοτήτων, ως μέσο πολιτικής και κοινωνικής νομιμοποίησης, και, σε ένα βαθμό, συνέβαλε στην αναμόχλευση, αν όχι αναδιαμόρφωση, αυτών των πολιτικών και κοινωνικών διαιρέσεων.
Βασική υπόθεση εργασίας είναι ότι το σημαντικότερο και πλέον επιδραστικό στοιχείο αυτής της διαδικασίας υπήρξε ένα διαρκές αίτημα «αναγνώρισης» και «αποκατάστασης» με κεντρικές τις έννοιες της δικαιοσύνης και της ιστορικής αλήθειας. Η διατριβή αποτελείται από τρεις ενότητες. Η πρώτη ενότητα επιχειρεί μια χαρτογράφηση των δεδομένων που διαμόρφωσαν τη μεταπολεμική ευρωπαϊκή και ελληνική πραγματικότητα με κεντρικό το ζήτημα της πολεμικής εμπειρίας της δεκαετίας του 1940 και της κληρονομιάς της. Στη δεύτερη ενότητα εξετάζονται διαφορετικού είδους και προέλευσης εγχειρήματα, που ανήκουν στην περίοδο από τα τέλη της δεκαετίας του 1950 έως τα μέσα της δεκαετίας του 1960, κατά την οποία η συζήτηση γύρω από την Εθνική Αντίσταση γνώρισε την μεγαλύτερη ένταση. Η ανάλυση, ωστόσο, δεν περιορίζεται στη συγκεκριμένη περίοδο. Τα εγχειρήματα αυτά αποτελούν το έναυσμα για την περιγραφή ευρύτερων διαδικασιών, διαδρομών και κοινοτήτων μνήμης στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, καθώς και την εξέταση των αφηγημάτων που διαμορφώθηκαν μέσω αυτών των διαδικασιών. Η τελευταία ενότητα της ανά χείρας διατριβής επιστρέφει στις υποθέσεις εργασίας της και τις παρατηρεί ξανά υπό το πρίσμα των περιπτώσεων που εξετάστηκαν αλλά και νέου υλικού, με επίκεντρο την ίδια την έννοια της Εθνικής Αντίστασης, ως μια έννοια υπό κατασκευή στη διάρκεια της πρώτης μεταπολεμικής εικοσαετίας.
Κύρια θεματική κατηγορία:
Ιστορία
Λέξεις-κλειδιά:
Ιστοριογραφία, Μνήμη, Β' Παγκόσμιος Πόλεμος, Εθνική Αντίσταση, Ελλάδα, Ευρώπη, Ιστορική Κουλτούρα, Μεταπολεμική περίοδος
Αρ. σελίδων ευρετηρίου:
0
Αρ. βιβλιογραφικών αναφορών:
777
