Στοιχεία επιβλεπόντων καθηγητών:
Αποστολία Γαλάνη, Επίκουρη Καθηγήτρια ΠΤΔΕ, ΕΚΠΑ
Ευαγγελία Μαυρικάκη, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια ΠΤΔΕ, ΕΚΠΑ
Κωνσταντίνος Σκορδούλης, Καθηγητής ΠΤΔΕ, ΕΚΠΑ
Περίληψη:
Σύμφωνα με πολλούς ερευνητές, η προφορική αφήγηση ιστοριών είναι ένα κατάλληλο διδακτικό εργαλείο για την εισαγωγή επιστημονικών εννοιών σε όλες τις εκπαιδευτικές βαθμίδες και θεματικές, καθώς οι ιστορίες αποτυπώνονται εύκολα στην μνήμη του/της ακροατή/τριας. Η προφορική αφήγηση ιστοριών, ως ένας εναλλακτικός τρόπος διδασκαλίας των φυσικών επιστημών, μπορεί να κεντρίσει το ενδιαφέρον των μαθητών/τριών μέσω ενός αποτελεσματικού και συνεκτικού περιεχομένου. Επιπλέον, στην πλοκή μιας αφηγησης μπορούν να ενσωματωθούν όλες εκείνες οι επιστημονικές έννοιες που αναμένεται να μάθουν οι μαθητές και οι μαθήτριες. Η ααφήγηση ιστοριών με επιστημονικό περιεχόμενο έχει τη δυνατότητα όχι μόνο να δημιουργήσει μια αίσθηση περιέργειας, αλλά και να βοηθήσει τα άτομα να κατανοήσουν καλύτερα τις επιστημονικές έννοιες που διδάσκονται. Για να υπάρξει όμως η αφήγηση θα πρέπει να προηγηθεί η συγγραφή της ιστορίας. Η γραφή μιας ιστορίας, λοιπόν, αποτελεί σημαντικό κομμάτι καθώς μέσα από αυτό ο συγγραφέας μπορεί να μοιραστεί εμπειρίες, συναισθήματα και πληροφορίες. Πρόκειται δηλαδή για ένα δυνατό εργαλείο μεταφοράς της νέας γνώσης (Graham, MacArthur & Fitzgerald, 2013). Είναι κοινά αποδεκτό άλλωστε πως η συγγραφή και στη συνέχεια η αφήγηση μιας ιστορίας ενισχύουν τα μαθησιακά αποτελέσματα όχι μόνο στις κοινωνικές επιστήμες, αλλά και στις φυσικές επιστήμες, τα μαθηματικά, τις τέχνες καθώς και τις ξένες γλώσσες (Graham & Perin, 2007a). Για να επιτευχθεί όμως η μάθηση νέων επιστημονικών εννοιών, θα πρέπει να δημιουργηθεί ένα κατανοητό και αξιομνημόνευτο κείμενο (Graham & Hebert, 2010, 2011).
Ως μελέτη περίπτωσης για την συγκεκριμένη εργασία, επιλέξαμε την θεματική των καρστικών σπηλαίων, η οποία εμπίπτει μεταξύ άλλων στις θεματικές περιοχές της Γεωγραφίας – Γεωλογίας, της Βιολογίας, . Παρά το γεγονός ότι στην Ελλάδα τα καρστικά σπήλαια αποτελούν μέρος της γεωλογικής της ιστορίας, δεν διδάσκονται και δεν γίνεται εκτενής αναφορά γι’αυτά στα Αναλυτικά Προγράμματα Σπουδών της Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης. Αξίζει να σημειωθεί ότι τα σπήλαια αποτελούν μοναδικούς και μη ανανεώσιμους πόρους, όχι μόνο με σημαντική γεωλογική, βιολογική, ψυχαγωγική και οικονομική αξία, αλλά είναι κομμάτι της πολιτισμικής κληρονομιάς ενός τόπου. Σε αυτή την έρευνα, αξιοποιήσαμε το θεωρητικό πλαίσιο της αφήγησης ιστοριών, με σκοπό να ερευνήσουμε εάν οι μελλοντικοί/ές εκπαιδευτικοί είναι σε θέση να δημιουργήσουν ολοκληρωμένες και ευφάνταστες επιστημονικές ιστορίες σχετικές με τα καρστικά σπήλαια οι οποίες μπορεί να συμβάλλουν στο διδακτικό μετασχηματισμό των σχετικών με αυτά επιστημονικών εννοιών. Για τους σκοπούς της έρευνάς μας, σχεδιάσαμε και εφαρμόσαμε μια διδακτική παρέμβαση σχετικά με τα καρστικά σπήλαια, σε 100 μελλοντικούς/ές εκπαιδευτικούς. Προκειμένου να διερευνηθούν τόσο η πρότερη γνώση των δασκάλων για τα καρστικά σπήλαια όσο και η ικανότητά τους να συγγράψουν μια επιτυχημένη επιστημονική αφήγηση ενσωματώνοντας και μετασχηματίζοντας τις επιστημονικές έννοιες των καρστικών σπηλαίων, χρησιμοποιήθηκε η μέθοδος της ανάλυσης περιεχομένου. Για να αξιολογήσουμε και να περιγράψουμε τα δεδομένα που συλλέξαμε, τόσο από τα ερωτηματολόγια όσο και από τις επιστημονικές ιστορίες, ορίσαμε συγκεκριμένες κατηγορίες και κώδικες ανάλυσης, κοινά και για τις δύο πηγές δεδομένων.
