Στοιχεία επιβλεπόντων καθηγητών:
Ρωσσέτος Γουρνέλλης, Αναπληρωτής Καθηγητής, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ, Επιβλέπων
Αθανάσιος Δουζένης, Καθηγητής, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Χρήστος Χριστοδούλου, Αναπληρωτής Καθηγητής, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Περίληψη:
Εισαγωγή: To σύνδρομο της επαγγελματικής εξουθένωσης (burnout syndrome) φαίνεται να βρίσκεται τα τελευταία χρόνια στο επίκεντρο του ερευνητικού ενδιαφέροντος λόγω των επιπτώσεων που μπορεί να έχει στον άνθρωπο και την κοινωνία. Στο χώρο της υγείας, η λειτουργία ενός νοσοκομείου, φαίνεται να επηρεάζεται άμεσα από την επαγγελματική εξουθένωση. Στο σώμα υγειονομικού των Ενόπλων Δυνάμεων, το προσωπικό θα πρέπει να ανταπεξέλθει όχι μόνο στη στρατιωτική συνθήκη αλλά και στις απαιτήσεις των επαγγελμάτων υγείας που υπηρετούν, γεγονός που τους επιβαρύνει περισσότερο οδηγώντας μεγάλο ποσοστό του προσωπικού να εμφανίζει επαγγελματική εξουθένωση.
Σκοπός: Σκοπός της προτεινόμενης έρευνας ήταν η αξιολόγηση των επιπέδων επαγγελματικής εξουθένωσης και η διερεύνηση της επίδρασης των κοινωνικο-δημογραφικών μεταβλητών και των στρεσογόνων γεγονότων ζωής σε αυτήν, στο προσωπικό υγειονομικού των Ενόπλων Δυνάμεων (ιατρών, νοσηλευτών, ψυχολόγων, διοικητικού και λοιπού προσωπικού).
Υλικό και Μέθοδος: Ο χώρος μελέτης ήταν δυο στρατιωτικά νοσοκομεία της Αθήνας με δείγμα 242 ατόμων εργαζομένων αυτών (ιατροί, νοσηλευτές, διοικητικοί και ψυχολόγοι). Το δείγμα αποτελούταν από στελέχη και των δύο φύλλων (άντρες και γυναίκες) και για τη διεξαγωγή της έρευνας και τον έλεγχο των υποθέσεων έγινε η διεξαγωγή εμπειρικής έρευνας με ερωτηματολόγια. Με την βοήθεια ειδικών ερωτηματολογίων αυτό-αναφοράς συγκεντρώθηκαν τα στοιχεία, τα οποία και συγκρίθηκαν με τα κατάλληλα στατιστικά μέτρα και εξήχθησαν τα αποτελέσματα και συμπεράσματα της μελέτης.
Αποτελέσματα: Από την επεξεργασία των στοιχείων βρέθηκε ότι η πλειοψηφία των συμμετεχόντων ήταν άντρες με το ποσοστό να φτάνει το 53,7%. Επίσης, το 51,7% ήταν 31-45 ετών και το 38,8% ήταν 20-30 ετών. Οι μισοί από τους συμμετέχοντες (50,0%) ήταν έγγαμοι και το 43,4% ήταν άγαμοι. Ακόμα, το 41,2% των συμμετεχόντων ήταν υπαξιωματικοί, το 39,1% κατώτεροι αξιωματικοί και το 17,6% ανώτεροι αξιωματικοί. Ο μέσος χρόνος που ήταν στο στρατό οι συμμετέχοντες ήταν 14,1 έτη (SD=8,1 έτη).Η πλειοψηφία των συμμετεχόντων ήταν διοικητικοί με ποσοστό 28,5% και νοσηλευτές με 16,1 %. Όσον αφορά την μέτρηση των γεγονότων ζωής των συμμετεχόντων το 54,1% των συμμετεχόντων είχε αλλάξει κατοικία και στο 46,7% είχε αλλάξει ο ελεύθερος χρόνος του. Το 49,6% των συμμετεχόντων είχε πάει διακοπές. Ακόμα, στο 43,4% των συμμετεχόντων είχε τροποποιηθεί η οικονομική τους κατάσταση και το 40,9% είχε αλλάξει τις συνθήκες καθημερινής τους διαβίωσης.
Η βαθμολογία των συμμετεχόντων στην κλίμακα γεγονότων ζωής κυμαινόταν από 0 έως 3503 μονάδες, με τη μέση τιμή να είναι 407,4 μονάδες (SD=494 μονάδες).
Η διάσταση «Συναισθηματική εξάντληση» κυμαινόταν από από 3 έως 46 με τη μέση τιμή να είναι 18,1 μονάδες (SD=6,9 μονάδες).
Η διάσταση «Προσωπικά επιτεύγματα» κυμαινόταν από 6 έως 40 με τη μέση τιμή να είναι 22,1 μονάδες (SD=6,0 μονάδες).
Η διάσταση «Αποπροσωποποίηση» κυμαινόταν από 3 έως 27 με τη μέση τιμή να είναι 12,4 μονάδες (SD=4,3 μονάδες).
Βάσει της διάστασης «Συναισθηματική εξάντληση», το 5,4% των συμμετεχόντων ένιωθε υψηλή επαγγελματική εξουθένωση καθότι είχε υψηλή συναισθηματική εξάντληση. Βάσει της διάστασης «Προσωπικά επιτεύγματα», το 98,3% των συμμετεχόντων ένιωθε υψηλή επαγγελματική εξουθένωση καθότι είχαν χαμηλά επίπεδα προσωπικών επιτευγμάτων. Τέλος, βάσει της διάστασης «Αποπροσωποποίηση», το 64,9% των συμμετεχόντων ένιωθε υψηλή επαγγελματική εξουθένωση καθότι είχε υψηλή αποπροσωποποίηση.
Συμπεράσματα: Όσο περισσότερα γεγονότα ζωής τόση περισσότερη ήταν η συναισθηματική εξάντληση των εργαζομένων. Οι συμμετέχοντες που είχαν κάνει αποστολή στο εξωτερικό είχαν κατά 2,83 μονάδες χαμηλότερη βαθμολογία στη διάσταση αυτή, υποδηλώνοντας λιγότερη συναισθηματική εξάντληση, σε σύγκριση με τους συμμετέχοντες που δεν είχαν κάνει αποστολή στο εξωτερικό. Επίσης όσα περισσότερα γεγονότα ζωής τόσα λιγότερα ήταν τα προσωπικά επιτεύγματα. Δεν υπήρξε σημαντική συσχέτιση της διάστασης «Αποπροσωποποίηση» ούτε με τα χρόνια που ήταν στο στρατό αλλά ούτε και με την κλίμακα γεγονότων ζωής.
Σημαντικά υψηλότερη ήταν η βαθμολογία στις διαστάσεις «Προσωπικά επιτεύγματα» και «Αποπροσωποποίηση» των συμμετεχόντων που εργάζονταν στο νοσοκομείο 2 σε σχέση με το νοσοκομείο 1. Η βαθμολογία στις διαστάσεις αυτές δεν διέφερε σημαντικά ανάλογα με την ειδικότητά τους.
Η πρώιμη αναγνώριση του συνδρόμου επαγγελματικής εξουθένωσης συνεισφέρει στην καλύτερη επαγγελματική συμπεριφορά και στην παροχή υπηρεσιών υγείας υψηλής ποιότητας στους ασθενείς, από τους επαγγελματίες υγείας, τόσο σε στρατιωτικά όσο και σε γενικά νοσοκομεία. Ο τομέας της υγείας αποτελεί ενδεχομένως τον τομέα εκείνον στον οποίο η πολιτεία θα πρέπει να παρέμβει άμεσα, βελτιώνοντας τόσο τις συνθήκες όσο και τις υποδομές και ενισχύοντας ταυτόχρονα το έμψυχο δυναμικό.
