Στοιχεία επιβλεπόντων καθηγητών:
Μαριάννα Πολίτου, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια, Ιατρική, Ε.Κ.Π.Α.
Αργυρή Γιαλεράκη, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια, Ιατρική, Ε.Κ.Π.Α.
Κωνσταντίνος Σταμούλης, Επιστημονικός Διευθυντής Ε.ΚΕ.Α.
Περίληψη:
Η ανακάλυψη και συσχέτιση των ρετροϊών με την ανάπτυξη όγκων
αναφέρεται για πρώτη φορά το 1908 από τους Ellerman και Bang, οι οποίοι
περιγράφουν την λευχαιμία των πουλερικών (ALV). Έκτοτε, ακολούθησαν
εκτεταμένες έρευνες όπου αποδεικνύεται η αιτιολογική τους σχέση με την
πρόκληση λευχαιμίας/λεμφώματος στα ζώα. Το 1980 απομονώνεται ο
Τ-λεμφοτρόπος ιός ανθρώπου τύπου I (HTLV I), ο πρώτος παθογόνος
ανθρώπινος ρετροϊός από τους Poiesz και Gallo, ο οποίος προκαλεί Τλεμφοκυτταρική λευχαιμία ενηλίκων (ATL) και μυελοπάθεια/τροπική
σπαστική παραπάρεση (HAM/TSP). Δυο χρόνια αργότερα, απομονώνεται
από την ίδια ομάδα ερευνητών οHTLVII ο οποίος συνδέεται με
νευρολογικές ασθένειες και χρόνιες φλεγμονώδεις αρθροπάθειες. Η
μόλυνση από HTLV παραμένει δια βίου και το 95% των μολυσμένων
ατόμων παραμένουν ασυμπτωματικά.
Η μετάδοση του ιού γίνεται με μετάγγιση μολυσμένου αίματος, με
σεξουαλική επαφή καθώς και από τη μητέρα στο παιδί κυρίως μέσω του
θηλασμού. Ο επιπολασμός του είναι πολύπλοκος με ευρεία γεωγραφική
κατανομή, ενδημεί στην Ιαπωνία, στην Καραϊβική, στην Αφρική, στην
Κεντρική και Νότια Αμερική, στην Αυστραλία-Μελανησία και στη
Ρουμανία. Στην Ελλάδα, σύμφωνα με το Δελτίο 2017 του Υπουργείου
Υγείας, ο επιπολασμός του HTLV στην χώρα το 2011 ήταν 0,001%. Οι
κύριες ορολογικές δοκιμασίες που χρησιμοποιούνται για ανίχνευση
αντισωμάτων κατά HTLV I/II είναι, ανοσοενζυμικής τεχνικής και
ανοσοεξέταση χημειοφωταύγειας ενώ οι επιβεβαιωτικές δοκιμασίες επί
επαναλαμβανόμενα θετικού αποτελέσματος περιλαμβάνουν κυρίως
ανοσολογική δοκιμασία αποτυπώματος. Σε απροσδιόριστα αποτελέσματα
διενεργείται μοριακή εξέταση Αλυσιδωτής Αντίδρασης Πολυμεράσης
(PCR). Η μοριακή μελέτη μπορεί να προσδιορίσει τον τύπο του HTLV,
παρέχει ενισχυμένο προιϊκό DNAγια αναλύσεις αλληλουχίας και βοηθάει
στη διάγνωση και παρακολούθηση ασθενειών που σχετίζονται με τον ιό.
Στο χρονικό διάστημα της παρούσας μελέτης, από τον Ιανουάριο
έως και το Δεκέμβριο 2019, ελέγχθηκαν στο Κέντρο Αίματος του Ε.ΚΕ.Α,
με βάση τον αλγόριθμο του ΚΕΣΥ (Κεντρικό Συμβούλιο Υγείας), 277.541
μονάδες αίματος με τη χρήση δυο διαφορετικών μεθόδων
μικροσωματιδιακής ανοσοεξέτασης χημειοφωταύγειας (CMIA).
Συγκεκριμένα, με τον αναλυτή Alinity s (Abbott) 159.536 δείγματα και με
τον αναλυτή PRISM nEXT (Abbott) 118.005 δείγματα. Η διερεύνηση των
κριτηρίων καταλληλότητας των δυο μεθόδων ελέγχου έδειξε ότι
παρουσιάζουν μεγάλη ακρίβεια, ευαισθησία 100% και ειδικότητα 99,94%.
Δείγματα που βρέθηκαν επαναλαμβανόμενα θετικά ελέγχθηκαν με
επιβεβαιωτική δοκιμασία ανοσοαποτύπωσης INNO-LIA HTLV I/II Score
(Fujirebio). Από τον έλεγχο βρέθηκαν 187/277.541 αρχικά αντιδρώντα
δείγματα. Από αυτά τα 163/277.541 (0,06%) δείγματα, βρέθηκαν
επαναλαμβανόμενα αντιδρώντα για HTLV I/II αντισώματα και
συγκεκριμένα 76/118.005 με τον αναλυτή Prism nEXT και 87/159.536 με
τον αναλυτή Alinity s. Τα 163 επαναλαμβανόμενα αντιδρώντα δείγματα
εξετάσθηκαν και με τις δυο μεθόδους και μόνο 7/163 βρέθηκαν αντιδρώντα
και με τις δυο μεθόδους χημειοφωταύγειας ενώ 66 από τα
επαναλαμβανόμενα αντιδρώντα δείγματα εξετάσθηκαν με τη δοκιμασία
ανοσοαποτύπωσης σε ζώνες INNO-LIA όπου μόνο 2 επιβεβαιώθηκαν ως
θετικά για HTLV I και 1 δείγμα παρέμεινε απροσδιόριστο. Κανένα από τα
επαναλαμβανόμενα αντιδρώντα δείγματα, στη μια μόνο από τις δυο
μεθόδους χημειοφωταύγειας, δεν επιβεβαιώθηκε θετικό.
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της παρούσας εργασίας ο
επιπολασμός του HTLV I/II υπολογίζεται σε 0,0007% και εκτιμάται ότι
είναι ιδιαίτερα χαμηλός μεταξύ των αιμοδοτών στην Ελλάδα και προφανώς
η μετάδοση του ιού μέσω της μετάγγισης εξαιρετικά σπάνια. Τα ψευδώς
θετικά αποτελέσματα για τον HTLV I/II έχουν σημαντικές επιπτώσεις τόσο
για τους δότες όσο και για τα κέντρα αίματος. Οι αιμοδότες αποκλείονται
οριστικά από τη δωρεά ακυρώνοντας έτσι μια πιθανή μελλοντική
επανένταξή τους ενώ οι υπηρεσίες αιμοδοσίας επιβαρύνονται με οικονομικό
κόστος και απώλεια μονάδων αίματος. Προτείνεται λοιπόν, η αναθεώρηση
του αλγόριθμου προς την κατεύθυνση του ελέγχου των αιμοδοτών πρώτης
φοράς και ταυτόχρονα με τις κατάλληλες προϋποθέσεις να είναι εφικτή η
επανείσοδος των αποκλεισμένων αιμοδοτών, με σκοπό τη διατήρηση του
αριθμού των εθελοντών και την μείωση του κινδύνου λοιμώξεων από
μετάγγιση.
Λέξεις-κλειδιά:
Τ-λεμφοτρόπος ιός ανθρώπου, επιπολασμός HTLV, Έλληνες αιμοδότες, εργαστηριακός έλεγχος HTLV, μικροσωματιδιακή ανοσοεξέταση (CMIA), δοκιμασία ανοσοαποτύπωσης
