Στοιχεία επιβλεπόντων καθηγητών:
Τρακαδά Γεωργία, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ, Επιβλέπουσα
Μπονάκης Αναστάσιος, Επίκουρος Καθηγητής, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Λουτράρη Ελένη, Μέλος Ε.ΔΙ.Π., Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Περίληψη:
Εισαγωγή: Υπάρχουν περιορισμένα δεδομένα που αφορούν τις κλινικές διαδικασίες για τη διάγνωση αλλά και τον επιπολασμό των Διαταραχών Κιρκάδιου Ρυθμού Ύπνου-Εγρήγορσης (CRSWD) στο γενικό πληθυσμό. Η κλινική άσκηση βασίζεται κυρίως στην επιστημονική κατανόηση της παθοφυσιολογίας και σε εμπειρικές κλινικές αποδείξεις. Επιπλέον η αναφερόμενη συχνότητα είναι μεταβαλλόμενη λόγω διαφορετικών ορισμών των περιπτώσεων, των μεθόδων συλλογής των δεδομένων και περιβαλλοντικών παραγόντων. Επιπρόσθετα δεν έχει διερευνηθεί η βαρύτητα επιρροής των συνήθων παραγόντων που επηρεάζουν την ποιότητα ύπνου στο γενικό πληθυσμό
Σκοπός: Σκοπός της μελέτης είναι η εκτίμηση της συχνότητας των CRSWD στο γενικό πληθυσμό της Κύπρου, το νοτιότερο άκρο της Ευρώπης και η εισήγηση μερικών πρακτικών οδηγών παραμέτρων για την κατάλληλη αξιολόγηση μη φυσιολογικών προγραμμάτων ύπνου με προκαθορισμένα χρονικά πλαίσια, σύμφωνα με το επιβαλλόμενο τοπικό περιβάλλον. Επιπλέον η αξιολόγηση της ποιότητας ύπνου στο Κυπριακό πληθυσμό και των παραγόντων που την καθορίζουν.
Υλικό και μέθοδος: Αρχικά μια στρωματοποιημένη επιδημιολογική μελέτη σε εθνικό επίπεδο με συμμετοχή 4118 ενήλικων Κύπριων ερωτήθηκαν για συνήθειες ύπνου και διαταραχές. Στο δεύτερο επίπεδο της μελέτης, 250 ενήλικοι (ηλικίες 21-83 ετών) επιλέχθηκαν τυχαιοποιημένα για περαιτέρω κλινική αξιολόγηση για πιθανή CRSWD. Τα διαγνωστικά κριτήρια ήταν συμβατά με εκείνα της Διεθνούς Ταξινόμησης των Διαταραχών Ύπνου (1). Ένα ακόμη μεγαλύτερο δείγμα μελετήθηκε για την Ποιότητα Ύπνου.
Αποτελέσματα: Από 195 συμμετέχοντες (ποσοστό ανταπόκρισης 78%), 128 άντρες – 65.6% και 67 γυναίκες – 34.4%, κριτήρια για CRSWD ικανοποιούσαν 25 άτομα (12.8%). Οι δύο περισσότερο συχνές διαταραχές ήταν η Διαταραχή Καθυστερημένης Φάσης Ύπνου-Εγρήγορσής (Delayed sleep-wake phase disorder, DSWPD) (10 άτομα, 5.1%) και η Διαταραχή Ύπνου οφειλόμενη σε Βάρδιες (Shift Work Sleep Disorder, SWD) (13 άτομα, 6.7%). Λιγότερο συχνές διαταραχές περιλάμβαναν την Διαταραχή Ακαθόριστου Ρυθμού Ύπνου Εγρήγορσης (Irregular sleep-wake rhythm disorder, ISWRD) (1, 0.5%) και Προωθημένης Φάσης (Advanced sleep-wake phase disorder, ASWPD) (1, 0.5%). Οι επηρεαζόμενοι ήταν μέσης ηλικίας (49.64±13.87 ετών), χωρίς διάφορες που αφορούν το φύλο. Η έναρξη του ύπνου διέφερε στατιστικά σημαντικά μεταξύ της ομάδας των CRSWD και της ομάδας χωρίς CRSWD (p=0.002), ενώ ο χρόνος αφύπνισης δεν διέφερες καθώς τα άτομα έπρεπε να συμμορφωθούν με τις πρωινές υποχρεώσεις. Ο χρόνος στο κρεβάτι ήταν μικρότερος για την ομάδα με CRSWD (6.5ώρες±1.23, versus 7.16ώρες±1.09 στο γενικό πληθυσμό, p= 0.017). οι ασθενείς με CRSWD είχαν συχνότερα μικρής διάρκειας ύπνου ενδιάμεσα της μέρας εντός της εβδομάδας (p0.031) και να κοιμούνται περισσότερο κατά τις μέρες αδείας, τα Σαββατοκυρίακα και τις αργίες (p=0.005). Τα κύρια ενοχλήματα ήταν συμπτώματα αυπνίας όπως εκφράζονται από τη Κλίμακα Αυπνίας των Αθηνών (Athens Insomnia Scale, AIS) (p=0.002), υπνηλία όπως εκφράζεται από την Κλίμακα Υπνηλίας Epworth (Epworth Sleepiness Scale, ESS) (p=0.002), και κατάθλιψη όπως εκφράζεται από το ερωτηματολόγιο Κατάθλιψης Beck (Beck Depression Inventory, BDI-II) (p=0.001). Τα συμπεράσματα από τα ερωτηματολόγια ποιότητας Ύπνου GR-PSQI, ήταν ότι το 53,4% του πληθυσμού είχαν άριστη ποιότητα ύπνου με βαθμολογία 0-2. Η διάρκεια ύπνου (23,62%) και τα ενοχλήματα στον ύπνο (23,46%) είναι οι σημαντικότεροι παράγοντες στο καθορισμό της ποιότητας ύπνου, ακολουθούν η υποκειμενική αντίληψη της ποιότητας ύπνου (17,78%), η επέλευση ύπνου (15,04%), η ημερήσια δυσλειτουργία (9,01%), η αποτελεσματικότητα ύπνου (8,33%) και τέλος η χρήση υπναγωγών φαρμάκων (2,77%)
Συμπεράσματα: Σύμφωνα με τα ευρήματα μας, οι CRSWD είναι συχνές στο γενικό πληθυσμό της Κύπρου, ειδικά DSWPD και SWD. Τα άτομα που επηρεάζονται υποφέρουν από έλλειψη ύπνου και συχνά υποφέρουν από αυπνία, υπνηλία και κατάθλιψη. Η ποιότητα ύπνου είναι ιδανική για το ήμισυ του πληθυσμού. Η στέρηση ύπνου και τα ενοχλήματα στον ύπνο είναι οι πλέον καθοριστικοί συντελεστές της ποιότητας ύπνου.
