Στοιχεία επιβλεπόντων καθηγητών:
Παρασκευή Ματσώτα, Καθηγήτρια, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Αργυρή Γιαλεράκη, Επίκουρη Καθηγήτρια, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Στυλιανή Κοκκόρη, Επίκουρη Καθηγήτρια, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Περίληψη:
Ο όρος «Εξωσωματική Κυκλοφορία» περιγράφει την διαδικασία με την οποία το αίμα κυκλοφορεί και οξυγονώνεται, παρακάμπτοντας την καρδιά και τους πνεύμονες και επαναπροωθείται στην αορτή, με την χρήση της μηχανής εξωσωματικής κυκλοφορίας.
Χρησιμοποιείται για την διενέργεια καρδιοχειρουργικών επεμβάσεων στην συμβατική της μορφή και με την μορφή της εξωσωματικής μεμβράνης οξυγόνωσης, ως υποστηρικτική της κυκλοφορίας του αίματος και της αναπνευστικής λειτουργίας, (AV και VV ECMO αντίστοιχα).
Η ηπαρίνη, ένας πολυσακχαρίτης ο οποίος συνδέεται με την αντιθρομβίνη ΙΙΙ, είναι το σύνηθες αντιπηκτικό στην εξωσωματική κυκλοφορία, κυρίως λόγω της ύπαρξης αντιδότου (πρωταμίνη). Η έκθεση στην ηπαρίνη μπορεί να προκαλέσει τον σχηματισμό παθογονικών IgG αντισωμάτων, που προκαλούν ενεργοποίηση των αιμοπεταλίων, αναγνωρίζοντας συμπλέγματα του παράγοντα αιμοπεταλίων 4 (PF4) και ηπαρίνης στην επιφάνεια των αιμοπεταλίων ως αντιγονικό ερέθισμα, με αποτέλεσμα την θρομβοπενία (σημαντική έως και απειλητική για την ζωή μείωση του αριθμού των αιμοπεταλίων) και την παραγωγή θρομβίνης, με αυξημένο κίνδυνο θρόμβωσης. Η κατάσταση αυτή καλείται θρομβοπενία επαγόμενη από ηπαρίνη (ΗΙΤ) και η διάγνωση της γίνεται με την χρήση αλγορίθμων, στους οποίους λαμβάνονται υπ΄όψιν διάφοροι παράγοντες και επιβεβαιώνεται με εργαστηριακές δοκιμασίες ανίχνευσης αντισωμάτων. Η αντιμετώπιση της συνίσταται στην άμεση διακοπή της ηπαρίνης και αντικατάστασή της με εναλλακτικά αντιπηκτικά, συνήθως άμεσους αναστολείς θρομβίνης (λεπιρουδίνη, αργκατρομπάνη, μπιβαλιρουδίνη) ή ηπαρινοειδή (δαναπαροϊδικό νάτριο και εκλεκτικοί αναστολείς του ενεργοποιημένου παράγονα Χ (φονταπαρινόξη).
Η διάγνωση της ΗΙΤ σε ασθενείς, οι οποίοι υποβάλλονται σε καρδιοχειρουργικές επεμβάσεις με την χρήση εξωσωματικής κυκλοφορίας, παρουσιάζει ιδιαιτερότητες, λόγω της εμφάνισης θρομβοπενίας μετά το πέρας της επέμβασης, ως επιπλοκή της εξωσωματικής κυκλοφορίας. Στους ασθενείς αυτούς βρίσκει εφαρμογή ένας διαφορετικός αλγόριθμος βαθμολόγησης, στον οποίο αξιολογείται και ο χρόνος της εξωσωματικής κυκλοφορίας. Η θεραπευτική αντιμετώπιση ασθενών με ΗΙΤ, που υποβάλλοντια σε εξωσωματική κυκλοφορία, συνίσταται στη χρήση της ηπαρίνης σε περίπτωση ασθενών με ΗΙΤ χωρίς ανιχνεύσιμα αντισώματα ή, σε περίπτωση επείγουσας επέμβασης σε ασθενείς με ανιχνεύσιμα αντισώματα ΗΙΤ, στη χρήση άμεσων αναστολέων θρομβίνης (λεπιρουδίνη, μπιβαλιρουδίνη, αργκατρομπάνη) και ιδιαίτερα της μπιβαλιρουδίνης, ως τον μόνο ευρέως μελετημένο, με προοπτικές πολυκεντρικές μελέτες, άμεσο ανταγωνιστή θρομβίνης. Ιδιαίτερα στην περίπτωση της υποστήριξης με ECMO, συνιστάται η χρήση αργκατρομπάνης ή μπιβαλιρουδίνης, σε χαμηλότερες δόσεις από αυτές της συμβατικής εξωσωματικής κυκλοφορίας.
Λέξεις-κλειδιά:
Εξωσωματική κυκλοφορία, Ηπαρίνη, Θρομβοκυτταροπενία, Αντιπηκτικό
