Στοιχεία επταμελούς επιτροπής:
Ευανθία Διαμάντη – Κανδαράκη, Ομότιμη Καθηγήτρια Παθολογίας – Ενδοκρινολογίας, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Παρασκευή Ρούσσου, Ομότιμη Καθηγήτρια Παθολογίας – Αιματολογίας, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Μελπομένη Πέππα, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Ενδοκρινολογίας, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Κουτσιλιέρης Μιχαήλ, Καθηγητής Πειραματικής Φυσιολογίας, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Καλτσάς Γρηγόριος, Καθηγητής Παθολογίας – Ενδοκρινολογίας, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Λαμπρινουδάκη Ειρήνη, Καθηγήτρια Ενδοκρινολογίας, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Κασσή Ευανθία, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Ενδοκρινολογίας, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Περίληψη:
ΕΙΣΑΓΩΓΗ : Τα νευροενδοκρινή νεοπλάσματα (NENs) αποτελούν μια ετερογενή ομάδα όγκων με μοναδική κλινική συμπεριφορά, που τα κάνουν να διαφέρουν από τις υπόλοιπες ομάδες νεοπλασμάτων, αλλά ταυτόχρονα καθιστούν ακόμη πιο δύσκολη της επιστημονική τους μελέτη. Παρότι τα τελευταία 30 έτη οι γνώσεις της επιστημονικής κοινότητας έχουν αυξηθεί σημαντικά, τα διαθέσιμα επιδημιολογικά δεδομένα δεν είναι επαρκή για να καταλήξουμε σε σαφή συμπεράσματα σχετικά με την βιολογική τους πορεία. Παράλληλα, η απουσία αξιόπιστων κλινικών ή βιοχημικών παραμέτρων, οι οποίοι θα μπορούσαν να καθοδηγήσουν τους κλινικούς ιατρούς στη διάγνωση, τη θεραπευτική προσέγγιση, αλλά και την πρόγνωση των ασθενών με NENs, δυσχεραίνει ακόμη περισσότερο την επιδημιολογική και κλινική τους αξιολόγηση.
ΣΚΟΠΟΣ ΜΕΛΕΤΗΣ: Σκοπός της παρούσας μελέτης είναι η ανάλυση των επιδημιολογικών, κλινικών και ιστοπαθολογικών χαρακτηριστικών ασθενών με NENs, που παρακολουθήθηκαν σε εξειδικευμένα, πολυδύναμα ιατρεία, καθώς επίσης και η συσχέτιση διαφόρων βιοχημικών και ιστολογικών παραμέτρων με την κλινική τους πορεία, με απώτερο στόχο τη σκιαγράφηση των παραγόντων που μπορούν να την επηρεάσουν είτε θετικά είτε αρνητικά. Ιδιαίτερη έμφαση δίδεται στη CgA, η κλινική χρησιμότητα της οποίας συναξιολογείται με άλλους παράγοντες, όπως η ηλικία και το φύλο. Τέλος, λαμβάνοντας υπόψιν τον καλά τεκμηριωμένο ρόλο της φλεγμονής στη διαδικασία της ογκογένεσης, πρόσθετος στόχος της παρούσας διατριβής είναι να αξιολογήσει τον προγνωστικό ρόλο των δεικτών φλεγμονής στην κλινική πορεία των NENs.
ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΜΕΛΕΤΗΣ : 311 ασθενείς, που επισκέφτηκαν το εξειδικευμένο «Ιατρείο Νευροενδοκρινών Όγκων» της Γ’ Πανεπιστημιακής Παθολογικής Κλινικής του ΓΝΘΑ «Σωτηρία», συμπεριλήφθηκαν στη μελέτη. Ανθρωπομετρικά, κλινικά, εργαστηριακά, απεικονιστικά και ιστολογικά δεδομένα ελήφθησαν από κάθε ασθενή, ενώ ακολούθησε εργαστηριακή αξιολόγηση, πριν από οποιαδήποτε θεραπευτική παρέμβαση, όπου αυτό ήταν εφικτό.
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ : Από το σύνολο των ασθενών, 174 ήταν γυναίκες (55.9%) και 137 άνδρες (44.1%), με μέση ηλικία κατά τη διάγνωση ήταν 52.77±16.7 έτη (εύρος 26-82 έτη). Η πλειοψηφία των NENs εντοπιζόταν στο γαστρεντεροπαγκρεατικό σύστημα, με συχνότερη πρωτοπαθή εστία το στομάχι (23.8%, n=74), ακολουθούμενη από το πάγκρεας (19.6%, n=61) και τη σκωληκοειδή απόφυση (12.9%, n=40). Σε 31 ασθενείς (10%) η πρωτοπαθής εστία παρέμεινε άγνωστη, παρά τον εκτεταμένο διαγνωστικό έλεγχο. Η ηλικία άνω των 50 ετών και το ανδρικό φύλο συνοδεύονταν από αυξημένο κίνδυνο παρουσίας μεταστάσεων κατά τη διάγνωση. Επιπρόσθετα, όταν αυτές οι παράμετροι συναξιολογήθηκαν με την CgA, φάνηκε να ενισχύουν την προβλεπτική της ικανότητα. Διαφορετικά σενάρια ασθενών, με βάση την ηλικία, το φύλο και τα επίπεδα CgA, συσχετίστηκαν με διαφορετικούς κινδύνους μεταστατικής νόσου και αποδόθηκαν σχηματικά, ως ένα σταδιακό κλιμακούμενο μοντέλο, με τον χαμηλότερο κίνδυνο μεταστάσεων να παρατηρείται στις γυναίκες < 50 ετών με επίπεδα CgA < 200 ng/dl (6.5%), ενώ ο υψηλότερος σε άντρες, άνω των 50 ετών με επίπεδα CgA > 200 ng/dl (62.9%). Τέλος, η CRP απεδείχθη ότι μπορεί να προβλέψει την έκταση της νόσου ενός NEN κατά την πρωτοδιάγνωση.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ: Η πλειοψηφία των NENs εντοπιζόταν στο γαστρεντεροπαγκρεατικό σύστημα και ήτανε εντοπισμένα όσον αφορά την έκταση της νόσου. Η ηλικία άνω των 50 ετών και το ανδρικό φύλο συνοδεύονταν από αυξημένο κίνδυνο παρουσίας μεταστάσεων κατά τη διάγνωση. Τα επίπεδα της CgA μπορούν όχι μόνο να χρησιμοποιηθούν ως άμεσος δείκτης του φορτίου του όγκου ενός NEN, αλλά, ταυτόχρονα, όταν συναξιολογούνται οι επιδράσεις άλλων παραμέτρων όπως της ηλικίας και του φύλου, μπορούν αθροιστικά να προβλέψουν αν ένα NEN είναι μεταστατικό ή όχι κατά τη στιγμή της διάγνωσης, μέσω ενός κλιμακούμενου μοντέλου πιθανοτήτων.
Λέξεις-κλειδιά:
Νευροενδοκρινείς όγκοι, Ελλάδα, Χρωμογρανίνη Α, Δείκτες φλεγμονης, CRP
