Στοιχεία επιβλεπόντων καθηγητών:
Bασιλική Μπενέτου, Αναπληρώτρια καθηγήτρια, Ιατρική, ΕΚΠΑ
Ευαγγελία Σαμόλη, Αναπληρώτρια καθηγήτρια, Ιατρική, ΕΚΠΑ
Φώτιος Σιάννης, Επίκουρος καθηγητής, Μαθηματικό, ΕΚΠΑ
Περίληψη:
Yπόβαθρο & Στόχος της έρευνας
Σημαντικά ερευνητικά δεδομένα αναδεικνύουν τον καθοριστικό ρόλο της διατροφής στην αιτιολογία πολλών χρόνιων νοσημάτων. Τα διατροφικά πρότυπα, δηλαδή οι συνδυασμοί και οι ποσότητες με τις οποίες καταναλώνονται τα τρόφιμα, εκφράζουν το σύνολο των χαρακτηριστικών της διατροφής που ακολουθεί ένα άτομο, και συνοψίζουν καλύτερα τη συνέργεια της δράσης των μεμονωμένων διατροφικών συστατικών ή ομάδων τροφίμων. Τα διατροφικά πρότυπα έχουν μελετηθεί διεξοδικά σε σχέση με πολλές νοσολογικές οντότητες όπως η κατάθλιψη και η γνωσιακή έκπτωση στους ηλικιωμένους, ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2, ο καρκίνος και τα καρδιαγγειακά
νοσήματα. Ωστόσο, η βιβλιογραφία παραμένει περιορισμένη, όσον αφορά τις επιδράσεις της διατροφής στη λειτουργικότητα του ατόμου. Η λειτουργικότητα του ατόμου αφορά το επίπεδο της σωματικής του λειτουργίας ή απόδοσης που συνήθως εκτιμάται στις επιδημιολογικές μελέτες με δείκτες που μετρούν την επίδοση του ατόμου κατά την εκτέλεση απλών δραστηριοτήτων της καθημερινής ζωής, όπως το ντύσιμο και το πλύσιμο, ή πιο σύνθετων όπως η πληρωμή λογαριασμών ή οι οικιακές εργασίες. Το επίπεδο της σωματικής λειτουργίας και ευεξίας αποτελούν μία από τις κύριες
διαστάσεις της ποιότητας ζωής ενός ατόμου και η διατήρησής της είναι σημαντική για την υγιή γήρανση ενός ατόμου. Ο στόχος της συστηματικής αυτής ανασκόπησης και μετα-ανάλυσης είναι να συνοψίσει τα ευρήματα της υπάρχουσας βιβλιογραφίας σχετικά με τη τήρηση συγκεκριμένων a priori και a posteriori διατροφικών προτύπων ή κατανάλωση συγκεκριμένων ομάδων τροφίμων σε σχέση με την διατήρηση ή έκπτωση της λειτουργικότητας του ατόμου. Εξ’ όσων γνωρίζουμε, αυτή είναι η πρώτη συστηματική ανασκόπηση και μετα-ανάλυση που διερευνά αυτήν τη συγκεκριμένη
ερευνητική υπόθεση τόσο ευρέως.
Μέθοδοι & Αποτελέσματα
Πραγματοποιήθηκε αναζήτηση της επιστημονικής βιβλιογραφίας ανεξάρτητα από το έτος δημοσίευσης της στην ηλεκτρονική σελίδα PubMed. Δεκαπέντε έρευνες συμπεριλήφθηκαν τελικά στη μετα-ανάλυση σύμφωνα με τα ακόλουθα κριτήρια: α) οι έρευνες έπρεπε να ήταν προοπτικές, ασθενών- μαρτύρων ή τυχαιοποιημένες-κλινικές δοκιμές. Ωστόσο όλες οι μελέτες που επιλέχθηκαν ήταν τελικά προοπτικές, β) Το ελάχιστο μέγεθος του πληθυσμού της μελέτης ήταν 100, γ) η διάρκεια παρακολούθησης στην περίπτωση προοπτικής μελέτης ήταν πάνω από έξι μήνες και δ) ο πληθυσμός της μελέτης έπρεπε να είναι ηλικίας 18+ και χωρίς συνοδά προβλήματα υγείας.
Τόσο στο μοντέλο σταθερών αποτελεσμάτων όσο και στο μοντέλο τυχαίων αποτελεσμάτων, παρατηρήθηκε μια προστατευτική επίδραση των υγιεινών διατροφικών προτύπων στη συνολική λειτουργικότητα. Η εκτίμηση σταθερών επιδράσεων ήταν 0,86 (95% Διάστημα εμπιστοσύνης (ΔΕ): 0,83 εως 0,89), ενώ η εκτίμηση τυχαίων επιδράσεων είναι 0,82 (95% ΔΕ 0,75, 0,90) για τη διαφορά στη συνολική έκπτωση της λειτουργικότητας μεταξύ της υψηλότερης έναντι της χαμηλότερης
κατηγορίας στην κλίμακα αξιολόγησης της υιοθέτησης υγιεινών διατροφικών προτύπων. Όσον αφορά τη Μεσογειακή διατροφή, η εκτίμηση σταθερών επιδράσεων ήταν 0.86 (95% Διάστημα εμπιστοσύνης (ΔΕ): 0.78, 0.95) και των τυχαίων 0.84 (95% Διάστημα εμπιστοσύνης (ΔΕ): 0.73,0.95) για τη μείωση της συνολικής λειτουργικότητας σε άτομα που ακολουθούν σε μεγάλο βαθμό τη ΜΔ σε σύγκριση με άτομα που δεν την ακολουθούν.
Συμπεράσματα
Τα ευρήματα της μετα-ανάλυσης έδειξαν ότι τα άτομα που υιοθετούν σε μεγαλύτερο βαθμό ένα υγιεινό πρότυπο διατροφής σε σύγκριση με τα άτομα που το υιοθετούν σε μικρότερο βαθμό εμφανίζουν μικρότερη έκπτωση της λειτουργικότητας, λαμβάνοντας υπόψη το φύλο, την ηλικία και άλλους πιθανούς συγχυτικούς παράγοντες. Όσον αφορά τις ομάδες τροφίμων, τα αποτελέσματα δεν είναι σαφή. Με βάση τα παραπάνω, φαίνεται ότι η προσήλωση στην μεσογειακή διατροφή καθώς και άλλα a priori διατροφικά πρότυπα, με κοινά χαρακτηριστικά, πιθανά να συμβάλλει στη μείωση της έκπτωσης της λειτουργικότητας. Δεδομένης της σημασίας διατήρησης της λειτουργικότητας κυρίως
στις μεγάλες ηλικίες, υπάρχει ανάγκη για τη διενέργεια περαιτέρω ερευνών υψηλής ποιότητας για τη διερεύνηση της συγκεκριμένης ερευνητικής υπόθεσης.
Λέξεις-κλειδιά:
διατροφικά πρότυπα, διατροφικές ομάδες, μεσογειακή διατροφή, λειτουργικότητα, φυσική λειτουργία, κινητικότητα, δραστηριότητες της καθημερινής ζωής
