Στοιχεία επιβλεπόντων καθηγητών:
Ρίζος Δημήτριος, Καθηγητής, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Μαστοράκος Γεώργιος, Καθηγητής, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Γρηγορίου Οδυσσέας, Καθηγητής, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Περίληψη:
Εισαγωγή
Τα ανδρογόνα, κατά σειρά μειούμενης συγκέντρωσης στο ορό και αυξανόμενης ισχύος: Θειική δευδροεπιανδροστερόνη (DHEAS), Δ4-Ανδροστενδιόνη (Δ4Α), Τεστοστερόνη (TESTO), διυδροτεστοστερόνη, διαδραματίζουν βασικό ρόλο στον έλεγχο της λειτουργίας των ωοθηκών στη γυναίκα, ενεργώντας τόσο ως πρόδρομες ουσίες στην βιοσύνθεση των οιστρογόνων όσο και απευθείας μέσω του υποδοχέα ανδρογόνων των ωοθηκών. Σκοπός της εργασίας είναι η διερεύνηση της σχέσης των επιπέδων των ανδρογόνων DHEAS, TESTO και Δ4A, του δείκτη ελεύθερων ανδρογόνων (FAI), καθώς και της σφαιρίνης της συνδέουσας τις ορμόνες του φύλου (SHBG) με την ηλικία των γυναικών, με το BMI αλλά και με τη φαρμακευτική αγωγή, όποτε λαμβάνεται.
Υλικό και Μέθοδοι
Από το σύνολο των γυναικών που προσήλθαν στο Ορμονολογικό Εργαστήριο του Αρεταίειου Νοσοκομείου από το 2007 έως το 2012 επιλέχτηκαν για την εργασία 2581 δείγματα από 1524 γυναίκες, εξαιρώντας εκείνες με γνωστή παθολογία (όπως νεφρική νόσο, σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών κλπ). Ο προσδιορισμός της DHEAS έγινε με την ανοσολογική μέθοδο ηλεκτροφωταύγειας ECLIA στον αναλυτή Cobas e 411 της Roche. Ο προσδιορισμός της TESTO έγινε με τη μέθοδο CMIA, στον αναλυτή Architect της Abbott, της SHBG με τη μέθοδο ECLIA στον αναλυτή Cobas e 411 της Roche ενώ ο δείκτης FAI υπολογίστηκε με τον τύπο:
FAI = Testo (ng/mL) * 347/SHBG (nmol/L). Ο προσδιορισμός στη Δ4Α στηρίχθηκε στη μέθοδο ELISA, με τη χρήση ELISA kit της DiaMetra.
Αποτελέσματα
Τα αποτελέσματα της μελέτης έδειξαν άμεση συσχέτιση των επιπέδων των περισσοτέρων ανδρογόνων με την ηλικία. Μεταξύ επιπέδων DHEAS και ηλικίας υπάρχει ισχυρή συσχέτιση, με τα δύο μεγέθη να είναι αντιστρόφως ανάλογα, από (Median, IQR) 287 μg/dL (145-561) στα 17-21,9 χρόνια σε 68,5 μg/dL (22,3-111) στα 67-71,9 χρόνια. Η σχέση της DHEAS με την ηλικία είναι: DHEAS (μg/dL) = 417,292-5,548*Ηλικία (έτη) (r=-0731,; p<0.001). Τα επίπεδα της T επίσης, ελαττώνονται στατιστικά σημαντικά με την ηλικία, από (Median, IQR) 0,76 ng/mL (0,35-1,39) στα 17-21,9 χρόνια σε 0,38 ng/mL (0,14-0,80) στα 67-71,9 χρόνια. Η σχέση της T με την ηλικία είναι: T (ng/mL) = 0,933 – 0,009*Ηλικία (έτη) (r=-0,484; p<0.001). Την ίδια στατιστικά σημαντική πτωτική τάση παρουσιάζουν και τα επίπεδα της Δ4Α: από 307 ng/dL (135-558) στα 17-21,9 χρόνια, σε 80 ng/dL (26-162) στα 67-71,9 χρόνια. Η σχέση της Δ4Α με την ηλικία είναι: Δ4Α (ng/dL) = 426,224 – 5,467*Ηλικία (έτη) (r= -0,693; p<0.001). Τα επίπεδα της SHBG παραμένουν σχετικά σταθερά περί τα 60 nmol/L (23,3-123,6). Η σχέση που συνδέει τα δύο μεγέθη είναι: SHBG (nmol/L) = 44,662 + 0,415*Ηλικία (έτη) (r=0,180; p<0.001). Τέλος, ο FAI μειώνεται σταθερά με την ηλικία από 6,0 (1,3-14,4) στα 17-21,9 χρόνια σε 2,0 (0,6-4,8) στα 67-71,9 χρόνια. Προκύπτει η σχέση: FAI = 6,750 – 0,080*Ηλικία (έτη) (r= -0,517; p<0.001).
Σχετικά με τη σχέση των ανδρογόνων με το BMI, η DHEAS σχετίζεται ασθενώς και μόνο όταν προστίθεται η ηλικία ως επιπλέον παράγοντας συσχέτισης η σχέση βελτιώνεται. Η σχέση αυτή είναι η εξής: DHEAS (μg/dL) = 260,248 + 0,869*ΒΜΙ(kg/m2) - 3,218*ΗΛΙΚΙΑ (έτη) (r=0,370; p<0.001). Aπό την άλλη, τα επίπεδα της SHBG μειώνονται καθώς το BMI αυξάνεται. Η σχέση που προκύπτει είναι η εξής: SHBG (nmol/L) = 154,429 – 3,101*ΒΜΙ(kg/m2) (r=0,176; p<0.001). Η σχέση βελτιώνεται όταν συνυπολογίζεται η ηλικία και είναι η εξής: SHBG (nmol/L) = 135,506 – 3,141*ΒΜΙ(kg/m2) – 0,358*ΗΛΙΚΙΑ(έτη) (r=0,426; p<0.001). Η TESTO δεν παρουσιάζει παρά μόνο μια ασθενή συσχέτιση με το ΒΜΙ. Το ίδιο και η Δ4 ανδροστενδιόνη, ενώ ούτε τα επίπεδα του FAI φαίνεται να επηρεάζονται από το BMI παρά μόνο ελάχιστα.
Τέλος, μελετάται κατά πόσο τα επίπεδα των ανδρογόνων επηρεάζονται από τη λήψη φαρμακευτικής αγωγής γενικά αλλά και Θ.Ο.Υ. Συγκεκριμένα και όσον αφορά στη DHEAS, τα επίπεδά της παρουσιάζονται πιο αυξημένα όταν ακολουθείται φαρμακευτική αγωγή που δεν ανήκει στη θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης. Τα επίπεδα της SHBG δεν επηρεάζονται από τη λήψη φαρμάκου παρά μόνο στην περίπτωση Θ.Ο.Υ οπότε και μειώνονται. Τα επίπεδα της Δ4 ανδροστενδιόνης επηρεάζονται από τη λήψη Θ.Ο.Υ και αυξάνονται. Η TESTO δεν επηρεάζεται από τη λήψη φαρμάκου ενώ ο FAI μειώνεται με τη λήψη Θ.Ο.Υ.
Συμπεράσματα
Τα αποτελέσματά μας είναι συγκρίσιμα με αυτά της διεθνούς βιβλιογραφίας. Θεωρούμε ότι μπορούν να αποτελέσουν τη βάση για τη χρήση των τιμών αναφοράς των ανδρογόνων κατά ηλικία για τον ελληνικό πληθυσμό αλλά και των λοιπών στοιχείων. Βοηθούν, λοιπόν, τα αποτελέσματα στη διάγνωση της υπερανδρογοναιμίας και των σημαντικών συνδρόμων και νοσημάτων που σχετίζονται με αυτή με σκοπό την άμεση αντιμετώπιση τους.
