Στοιχεία επιβλεπόντων καθηγητών:
Νάσκα Ανδρονίκη, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια, Ιατρική Σχολή, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Λάγιου Παγώνα, Καθηγήτρια, Ιατρική Σχολή, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Μπενέτου Βασιλική, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια, Ιατρική Σχολή, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Περίληψη:
Εισαγωγή: Παράγοντες της διατροφής εμπλέκονται στην αιτιολογία χρόνιων νοσημάτων, συνεισφέροντας στη γεωγραφική και διαχρονική διακύμανση των δεικτών νοσηρότητας και θνησιμότητας παγκοσμίως.
Σκοπός: Σκοπός της μελέτης ήταν η αξιολόγηση των διαχρονικών μεταβολών διατροφικών δεδομένων και των δεικτών γενικής και ειδικής κατά αιτία θνησιμότητας κατά τις περιόδους 1961-2017 και 1979-2015, αντίστοιχα, στην Ελλάδα, καθώς επίσης και η διερεύνηση της σχέσης μεταξύ της κατά κεφαλήν παροχής (food supply) επιλεγμένων τροφίμων και του αριθμού των θανάτων από όλες τις αιτίες, από καρδιαγγειακά νοσήματα, από κακοήθεις νεοπλασίες γενικά και καρκίνο του παχέος εντέρου ειδικότερα, για την περίοδο 1979-2015 για την οποία υπάρχουν διαθέσιμα δεδομένα.
Υλικό και Μέθοδοι: Τα διατροφικά δεδομένα (κατά κεφαλήν παροχή τροφίμων) προέκυψαν από τα Φύλλα Ισοζυγίου Τροφίμων του Food and Agriculture Organization (FAO, 1961-2017). Από βάση δεδομένων του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) ανακτήθηκαν στοιχεία για τον ετήσιο αριθμό θανάτων καθώς επίσης και για τον πληθυσμό της χώρας, με σκοπό τον προσδιορισμό των αδρών ετήσιων δεικτών θνησιμότητας (WHO Mortality Database, 1979-2015). Για την αξιολόγηση των διαχρονικών τάσεων χρησιμοποιήθηκε η ανάλυση Joinpoint. Για τη διερεύνηση της σχέσης μεταξύ της παροχής τροφίμων και του αριθμού των θανάτων, μεταξύ 1979-2015, χρησιμοποιήθηκε η εξάρτηση Poisson και επιλέχθηκε η αρνητική διωνυμική κατανομή για διόρθωση της υπερδιασποράς.
Αποτελέσματα: Η διαχρονική μείωση της παροχής τροφίμων φυτικής προελεύσεως καθώς και ελαιολάδου και η διαχρονική αύξηση της παροχής κόκκινου κρέατος ενδέχεται να συνέβαλαν στη διαχρονικά αυξητική τάση στους δείκτες γενικής και ειδικής κατά αιτία θνησιμότητας. Από την πολυπαραγοντική ανάλυση, η αύξηση της παροχής δημητριακών και ελαιολάδου φάνηκε να σχετίζεται στατιστικά σημαντικά με μειωμένο κίνδυνο θανάτου από καρδιαγγειακά (δημητριακά: Incident Rate Ratio [IRR] 0,86, 95% CI 0.76 - 0.97; ελαιόλαδο: IRR 0.88, 95% CI 0.83 - 0.93). Επίσης, βρέθηκε πως η αύξηση της παροχής λαχανικών σχετίζεται με μειωμένο κίνδυνο θανάτου από οποιαδήποτε αιτία και από κακοήθεις νεοπλασίες ειδικότερα (IRR 0.97, 95% CI 0.96 - 0.99; IRR 0.98, 95% CI 0.96 - 0.99, αντίστοιχα). Βρέθηκε επίσης θετική αλλά μη στατιστικά σημαντική σχέση μεταξύ του κόκκινου κρέατος και του κινδύνου θανάτου από καρδιαγγειακά νοσήματα και καρκίνο του παχέος εντέρου (IRR 1.09, 95% CI 0.97 - 1.22; IRR 1.01, 95% CI 0.99 - 1.02, αντίστοιχα).
Συμπεράσματα: Η διαχρονική αυξητική τάση στη γενική θνησιμότητα και στη θνησιμότητα διατροφο-εξαρτώμενων νοσημάτων, όπως τα καρδιαγγειακά νοσήματα και οι κακοήθεις νεοπλασίες στην Ελλάδα, πιθανά να επηρεάζεται από δυσμενείς μεταβολές στη διατροφή του πληθυσμού. Ωστόσο, λόγω της φύσεως των οικολογικών μελετών, η διεξαγωγή συμπερασμάτων σε επίπεδο ατόμου καθίσταται δύσκολη και τα στοιχεία χρησιμεύουν για τη διαμόρφωση υποθέσεων που θα διερευνηθούν μέσω ειδικά σχεδιασμένων επιδημιολογικών ερευνών.
Λέξεις-κλειδιά:
Οικολογική μελέτη, Παροχή τροφίμων, Δείκτες θνησιμότητας, Διαχρονικές τάσεις, Οικολογικές συσχετίσεις
