Στοιχεία επιβλεπόντων καθηγητών:
Δάλλα Χριστίνα, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Φαρμακολογίας , Ιατρικής Σχολής, ΕΚΠΑ
Περίληψη:
Με τον όρο στρες εννοούνται όλες οι απαιτήσεις (εσωτερικές ή εξωτερικές), που σύμφωνα με την εκτίμηση του ατόμου, θέτουν σε δοκιμασία ή/και ξεπερνούν τις διαθέσιμες δυνατότητές του. Έχει φανεί ότι το στρες μπορεί να επηρεάσει τις γνωστικές λειτουργίες και να αλλάξει τον τρόπο αντίληψης μιας κατάστασης του ατόμου. Επίσης μπορεί να συμβάλλει στην επιδείνωση συμπτωμάτων ποικίλων ασθενειών, όπως είναι η σχιζοφρένεια, η διαταραχή ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας κ.α. Το κοινό χαρακτηριστικό που μοιράζονται όλες οι παραπάνω ασθένειες είναι η ανικανότητα του ατόμου να διατηρήσει σταθερή την προσοχή του. Για αυτό κρίνεται λογική η ύπαρξη μιας σχέσης ανάμεσα στο στρες και τη διατήρηση της προσοχής. Από την άλλη πλευρά το σύστημα διατήρησης της προσοχής είναι υπεύθυνο για τον έλεγχο πολλών διαφορετικών υπότυπων της αντίληψης. Συνεπώς διαταραχές οι οποίες προκαλούνται από το στρες θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε διάφορα γνωσιακά ελλείματα.
Είναι γνωστό ότι το στρες προκαλεί μείωση της διατήρησης της προσοχής, ενώ ο νευροχημικός μηχανισμός μέσω του οποίου το επιτυγχάνει αυτό είναι άγνωστος. Μια υπόθεση είναι ότι ο παράγοντας απελευθέρωσης της κορτικοτροπίνης (corticotropin releasing factor, CRF), του οποίου η λειτουργία έχει βρεθεί ότι σχετίζεται με το στρες, έχει την ικανότητα να αλλάζει την δράση των κορτικο-εξαρτώμενων κυκλωμάτων του βασικού πρόσθιου εγκεφάλου (basal forebrain, BF), τα οποία είναι απαραίτητα για τη διατήρηση της προσοχής. Η μελέτη του πώς και/ή εάν ο CRF ρυθμίζει τις χολινεργικές λειτουργίες θα μπορούσε να συμβάλει στην κατανόηση του πως το στρες επηρεάζει τη γνωσιακή λειτουργία. Με βάση την παραπάνω υπόθεση, έγινε έκχυση σε αρουραίους είτε τεχνητού εγκεφαλονωτιαίου υγρού (aCSF), είτε CRF (30 ng ή 100 ng) στο BF με σκοπό την εκτίμηση της επίδραση της χορήγησης CFR στο BF.
Η κύρια τεχνική που χρησιμοποιήθηκε για την αξιολόγηση των συμπεριφορικών αποτελεσμάτων του πειράματος ήταν η τεχνική παρατεταμένη δοκιμασία προσοχής (SAT). Με το πέρας των πειραμάτων οι αρουραίοι θυσιάστηκαν και πραγματοποιήθηκε απομόνωση των εγκεφαλικών ιστών από την περιοχή PFC και BN (Nucleus Bacalis of Meynert). Στη συνέχεια πραγματοποιήθηκε ποσοτικός και ποιοτικός προσδιορισμός στα δείγματα που προήλθαν από αυτές τις περιοχές με σκοπό τη μέτρηση των επιπέδων διαφόρων νευροδιαβιβαστών.
Η παρούσα διπλωματική εργασία είχε ως σκοπό την δημιουργία μιας μεθόδου που θα χρησιμοποιείται για τον ικανοποιητικό και χρονικά γρήγορο διαχωρισμό αμινοξέων, τα οποία βρίσκονται υπό φυσιολογικές συνθήκες στα νευρικά κύτταρα, αλλά και έχουν την ικανότητα να δρουν ως νευροδιαβιβαστές. Ο προσδιορισμός έγινε μέσω της τεχνικής υγρής χρωματογραφίας υψηλής πίεσης με ηλεκτροχημικό ανιχνευτή (HPLC-ED). Τα αμινοξέα που αναλύθηκαν είναι το γλουταμικό οξύ (GLU), η σερίνη (SER), η γλυκίνη (GLY), η γλουταμίνη (GLN), η αλανίνη (ALA), η ταυρίνη (TAU) και το γ- αμινοβουτυρικό οξύ (GABA).
Λόγω του ότι η χορήγηση του CRF έγινε στο BN, οι μεταβολές που παρατηρήθηκαν στα επίπεδα των διαφόρων νευροδιαβιβαστών αναμένονταν να είναι περισσότερο εμφανείς σε αυτή την περιοχή σε σχέση με τις μεταβολές που συνέβησαν στο PFC, το οποίο επιβεβαιώθηκε και πειραματικά. Παράλληλα σε προκαταρκτικά πειράματα που έγιναν, παρατηρήθηκε ότι σε αρουραίους που τους είχε χορηγηθεί CRF μειώθηκε ελαφρώς, χωρίς ωστόσο να επηρεαστεί ιδιαίτερα η ικανότητά τους να κατανοούν την απουσία σήματος. Η ικανότητα των αρουραίων να κατανοούν την σημασία της απουσίας σήματος επηρεάζεται από την λειτουργία του GABA. Συνεπώς θα ήταν αναμενόμενο τα επίπεδα του GABA που παρατηρούνται υπό φυσιολογικές συνθήκες (aCSF) τόσο στο BN όσο και στο PFC να είναι σε αντίστοιχα ή υψηλότερα επίπεδα σε σχέση με τους αρουραίους που έλαβαν CRF, το οποίο συμφωνεί με τα αποτελέσματα που λήφθησαν από την ποσοτική ανάλυση.
Τέλος, η καινούρια αυτή μέθοδος θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ως ένα μέσο επιβεβαίωσης διαφόρων επιστημονικών υποθέσεων και να συμβάλλει σημαντικά στην πιστοποίηση μια πειραματικής υπόθεσης, καθιστώντας την έτσι ένα εξαιρετικά σημαντικό ερευνητικό εργαλείο.
Λέξεις-κλειδιά:
HPLC-ED, νευροχημική εκτίμηση, αμινοξέα, επίμυες
