Στοιχεία επιβλεπόντων καθηγητών:
Στέφανος - Σπυρίδων Πανταζόπουλος, Καθηγητής Νομικής Σχολής ΕΚΠΑ
Περίληψη:
Σε αντίθεση με την προϊσχύουσα δικονομία, η οποία προέβλεπε μια διευρυμένη δυνατότητα προσβολής των διαιτητικών αποφάσεων με τα ένδικα μέσα της εφέσεως (άρθρ. 116 ΠολΔ) και της επανάληψης της διαδικασίας (η οποία αντιστοιχεί στη σημερινή αναψηλάφηση, άρθρ. 117 ΠολΔ), καθώς και με το ειδικό ένδικο μέσο της ανακοπής κατά του εντάλματος της εκτελέσεως (άρθρ. 123 ΠολΔ), ο σύγχρονος νομοθέτης επέλεξε να απομακρυνθεί από την πληθώρα των ενδίκων μέσων και να χορηγήσει ως μέσο ελέγχου της διαιτητικής απόφασης κατά βάση ένα ενιαίο ένδικο βοήθημα, την αγωγή ακύρωσης. Με την επιλογή του νομοθέτη να συμβαδίσει με τα σημεία των καιρών και τις ταχύτατα μεταβαλλόμενες ανάγκες της συναλλακτικής ζωής, και να προσανατολιστεί προς έναν πιο περιορισμένο έλεγχο των διαιτητικών αποφάσεων, συμβιβάζεται και η πρόβλεψη ότι το ένδικο βοήθημα της αγωγής ακύρωσης θα παρέχεται για συγκεκριμένους, περιοριστικά αναφερόμενους στο νόμο λόγους, οι οποίοι «ουδόλως άπτονται της ουσίας της διαφοράς». Όπως χαρακτηριστικά επιλέγεται στη θεωρία, «οι λόγοι ακυρώσεως εμπεριέχουν συμπυκνωμένες τις απόψεις της εννόμου τάξεως για θεμελιώδη διαδικαστικά ζητήματα και για το βαθμό ελεύθερης ανελίξεως της διαιτησίας». Ειδικά προκειμένου περί ημεδαπής εσωτερικής διαιτησίας με το άρθρ. 897 ΚΠολΔ ανυψώνονται σε ακυρωτικούς λόγους οκτώ παραβάσεις, οι οποίες εκφράζουν, κατά τα ανωτέρω, συμπυκνωμένες τις αξιολογήσεις της ελληνικής πολιτείας, αναφορικά με το πότε η ύπαρξη μιας διαιτητικής απόφασης και η εξακολούθηση παραγωγής από αυτήν εννόμων συνεπειών δεν μπορεί να γίνει ανεκτή από την έννομη τάξη μας. Χάριν συστηματικών και διδακτικών επιδιώξεων, οι προκείμενες παραβάσεις κατατάσσονται παραδοσιακά από την ελληνική θεωρία σε τέσσερεις ευρύτερες κατηγορίες: η πρώτη κατηγορία περικλείει τους λόγους ακύρωσης, που αφορούν στο δικαιοπρακτικό θεμέλιο της διαιτητικής απόφασης, ήτοι τη συμφωνία περί υπαγωγής της διαφοράς στη διαιτησία· η δεύτερη κατηγορία αναφέρεται στο δικαιοδοτικό όργανο της διαιτητικής διαδικασίας, δηλαδή στο διαιτητικό δικαστήριο· η τρίτη κατηγορία περιλαμβάνει τους λόγους ακύρωσης, οι οποίοι αφορούν σε ελαττώματα της διαιτητικής διαδικασίας· τέλος, η τέταρτη κατηγορία αφορά στην ίδια τη διαιτητική απόφαση ή, με άλλες λέξεις, στην κατ’ αντικείμενο κρίση του διαιτητικού δικαστηρίου. Στις αναλύσεις, οι οποίες θα ακολουθήσουν, θα ασχοληθούμε με τις τρεις τελευταίες κατηγορίες παραβάσεων και ιδίως με τους λόγους ακύρωσης, οι οποίοι αναφέρονται στην υπέρβαση της εξουσίας κρίσης των διαιτητών (άρθρ. 897 αριθ. 4 - Μέρος Πρώτο), στην παράβαση θεμελιωδών αρχών της διαιτητικής διαδικασίας (άρθρ. 897 αριθ. 5 - Μέρος Δεύτερο) και στην αντίθεση της διαιτητικής απόφασης προς τη δημόσια τάξη ή προς τα χρηστά ήθη (άρθρ. 897 αριθ. 6 - Μέρος Τρίτο). Σημείο αναφοράς θα αποτελούν πάντοτε οι διατάξεις του ΚΠολΔ. Λαμβανομένου, όμως, υπ’ όψιν του γεγονότος ότι ο πυρήνας των σχετικών ζητημάτων είναι εν πολλοίς κοινός - και σε αυτό συνέτεινε, μάλλον, η προσπάθεια σταδιακής προσέγγισης του περιεχομένου των αντίστοιχων νομοθετικών ρυθμίσεων - όπου τούτο κρίνεται αναγκαίο, θα γίνεται αναφορά στα ισχύοντα επί διεθνούς διαιτησίας, καθώς και επί αλλοδαπών διαιτητικών αποφάσεων.
Λέξεις-κλειδιά:
Πολιτική δικονομία, Αγωγή ακύρωσης διαιτητικής απόφασης, Διαιτησία, Δημόσια τάξη
