Στοιχεία επιβλεπόντων καθηγητών:
Χρήστος Κοντός, Επίκουρος Καθηγητής, Τμήμα Βιολογίας, Ε.Κ.Π.Α
Περίληψη:
Η κοιλιοκάκη είναι μια χρόνια ανοσοδιαμεσολαβούμενη διαταραχή του λεπτού εντέρου, αποτελώντας την πιο κοινή εντεροπάθεια του Δυτικού κόσμου. Η παθογένεση της νόσου είναι πολυπαραγοντική και πολυγονιδιακή, με τα γονίδια HLA-DQ2 ή/και HLA-DQ8, να αποτελούν αναγκαία, αλλά όχι ικανή συνθήκη για την ανάπτυξη της ασθένειας. Περιβαλλοντικοί παράγοντες, μεταξύ των οποίων και ιικά βιομόρια και ερεθίσματα αυτών, φαίνεται να έχουν ρόλο στην παθογένεση της νόσου, με το μηχανισμό αλληλεπίδρασής τους να είναι άγνωστος. Η αδιάγνωστη ή η χρόνια μη θεραπευθείσα μορφή της κοιλιοκάκης δημιουργεί πρόσφορο έδαφος συννοσηρότητας, συμπεριλαμβανομένων των αιματολογικών κακοηθειών. Κατά την ανοσολογική αντίδραση έναντι της γλουτένης κυριαρχεί η Th1 κυτταρική απόκριση, ενώ ταυτόχρονα μελέτες υποδεικνύουν πως οι ιοί μπορούν να διαταράσσουν την εντερική ομοιόσταση και να επάγουν απώλεια ανοχής και Th1 ανοσία έναντι της γλουτένης.
Σκοπός της παρούσας εργασίας είναι η διερεύνηση των μοριακών μηχανισμών συννοσηρότητας της κοιλιοκάκης με τις αιματολογικές κακοήθειες, εστιάζοντας στον ελληνικό παιδιατρικό πληθυσμό. Εφαρμόζοντας υπολογιστικές και εργαστηριακές προσεγγίσεις, το ενδιαφέρον μας εστιάζει στο ρόλο της Τh1 κυτταρικής ανοσίας και ειδικότερα, των ιικών λοιμώξεων. Στο πλαίσιο αυτό πραγματοποιήθηκε εκτενής ερευνητική μεθοδολογία συστηματικής ανασκόπησης της βιβλιογραφίας και εξόρυξη δεδομένων και κειμένου που υπέδειξε εκείνα τα γονίδια (n=75), που συσχετίζονται θετικά με την κοιλιοκάκη και την Th1 κυτταρική ανοσία ή/και τις αιματολογικές κακοήθειες ή/και τα ιικά ερεθίσματα-βιομόρια. Μεταξύ των γονιδίων που καταγράφηκαν, n=33 συσχετίζονταν με την κοιλιοκάκη και τις αιματολογικές κακοήθειες, n=27 με την κοιλιοκάκη, τις αιματολογικές κακοήθειες και τα ιικά ερεθίσματα-βιομόρια και n=15 με την κοιλιοκάκη και τα ιικά ερεθίσματα-βιομόρια. Η στρατηγική μας ανέδειξε, εν τέλει, τρεις γενετικές παραλλαγές ως υποψήφιους βιοδείκτες συννοσηρότητας της κοιλιοκάκης με τις αιματολογικές κακοήθειες προς εκτίμηση κινδύνου εμφάνισης αιματολογικών κακοηθειών σε παιδιατρικούς ασθενείς με κοιλιοκάκη. Πρόκειται για την rs10806425 του γονιδίου BACH2, την rs1050976 του γονιδίου IRF4 και την rs10936599 του γονιδίου MYNN. Οι εν λόγω γενετικές παραλλαγές επιβεβαιώθηκαν και στην ομάδα των παιδιών με κοιλιοκάκη και δριμεία νόσο για τα οποία έχουμε δεδομένα ανάλυσης ολόκληρου του γονιδιώματος και κατόπιν, εφαρμογής της αλυσιδωτής αντίδρασης πολυμεράσης και αλληλούχησης κατά Sanger. Εμβαθύνοντας στους μοριακούς μηχανισμούς συννοσηρότητας, χρησιμοποιήθηκαν υπολογιστικά εργαλεία για τη διερεύνηση των αλληλεπιδράσεων των πρωτεϊνών BACH2, IRF4, MYNN, αλλά και τη διερεύνηση της επίδρασης των εν λόγω γενετικών παραλλαγών στη βιολογική δράση των πρωτεϊνών υπό μελέτη.
Από την παρούσα μελέτη γίνεται σαφές ότι οι ιοί και τα βιομόρια αυτών (ιικά ερεθίσματα) προκαλούν τη διαταραχή της ομοιόστασης του ανοσοποιητικού συστήματος του ανθρώπου-ξενιστή και ενεργοποιούν την Th1 κυτταρική ανοσία.
