Στοιχεία επιβλεπόντων καθηγητών:
Γεώργιος Κυριακόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής Διεθνούς Δικαίου, Νομική Σχολή Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών
Περίληψη:
Η διεθνής τρομοκρατία αποτελεί μια από τις σημαντικότερες σύγχρονες προκλήσεις, τις οποίες καλείται να αντιμετωπίσει η διεθνής κοινότητα. Δεν συνεπάγεται, όμως, ότι η αντιμετώπισή της μπορεί να αναχθεί σε αυτοσκοπό, ούτε ότι οι σχετικές αντιδράσεις μπορούν να τεθούν supra legem, ιδίως όταν αναφερόμαστε στις δράσεις των αρμόδιων αστυνομικών υπηρεσιών.
Μεταξύ των ποικίλων μέσων του υφιστάμενου θεσμικού πλαισίου αντιμετώπισής της, προκρίνεται εκείνο της διαχειριστικής προφύλαξης βάσει της πληροφόρησης. Η προφύλαξη από το έγκλημα και ιδίως από την τρομοκρατία, ως μέθοδος αποτροπής, αναδεικνύεται σε νέο νομιμοποιητικό λόγο της παραγωγής και αξιοποίησης της γνώσης γύρω από τα άτομα, στα όρια αυτής της σύγχρονης τάσης της αντεγκληματικής πολιτικής.
Η νέα τάση που δοκιμάζεται από την αστυνομική πρακτική διεθνώς, όπως και στη χώρα μας, αφορά την μετατόπιση από την πρόληψη προς τη διαχειριστική προφύλαξη. Εστιάζει περισσότερο, λοιπόν, στην «τεχνολογική εξουδετέρωση» του τρομοκρατικού κινδύνου, βάσει της διαχειριστικής φιλοσοφίας και του στρατηγικού σχεδιασμού με «όπλο» την επεξεργασμένη πληροφορία, την intelligence.
Τα ληφθέντα μέτρα για την θεσμική ενίσχυση του συστήματος πληροφόρησης της δημόσιας αστυνομίας, ως μορφή αντιτρομοκρατικού ελέγχου για τη διευκόλυνση των διαδικασιών συλλογής, ανάλυσης και μοιρασμού πληροφοριών, προσεγγίζονται σήμερα περισσότερο κριτικά και επιφυλακτικά, καθώς αντιλαμβανόμαστε να περιορίζουν αισθητά τους υφιστάμενους εγγυητικούς περιορισμούς. Ο θεσμικός μηχανισμός της διεθνούς αστυνομικής συνεργασίας δε, πρέπει να εντάσσεται στις εθνικές δομές της αντεγκληματικής πολιτικής και να αξιοποιείται-υλοποιείται σύμφωνα με τις συνταγματικές αρχές και τις σχετικές διατάξεις των εθνικών νομοθετικών πλαισίων.
Η αυξανόμενη διαχειριστική εξουσία του κράτους οφείλει να περιορίζεται εντός των πλαισίων και των κανονικοτήτων του συστήματος της ποινικής δικαιοσύνης και όχι έξω από αυτό με επίκληση των εξαιρετικών συνθηκών του κινδύνου, είτε της αποδιοργάνωσης της κοινωνίας και της ποιότητας ζωής είτε πραγμάτωσης της τρομοκρατικής απειλής.
Άλλο πράγμα η διαχείριση των κινδύνων μέσα από το σύστημα ποινικής δικαιοσύνης με την τήρηση των εγγυήσεων για τους περιορισμούς της προσωπικής ελευθερίας και της ιδιωτικότητας, τη χρησιμοποίηση των πλέον κατάλληλων, αναγκαίων και ανάλογων μέσων και την εφαρμογή των κανόνων μιας δίκαιης διαδικασίας (due process) και άλλο μια προσπάθεια ολοσχερούς εξάλειψής τους συχνά μέσα από αβέβαιες ή έστω δυσχερείς ως προς τον έλεγχο της διαφάνειας-νομιμότηττάς τους, διοικητικές-αστυνομικές διαδικασίες και μέτρα ελέγχου.
Με τη διεύρυνση αυτή των μέτρων πριν το έγκλημα ο ποινικός έλεγχος ωθείται προς τα προστάδια της εγκληματικής συμπεριφοράς μέσα από την εκσυγχρονιστική πρακτική της αποκαλούμενης «προδραστικής αστυνόμευσης» (proactive policing), διαμορφώνοντας τα χαρακτηριστικά μιας «προληπτικής ή πρόδρομης» ποινικής δικαιοσύνης.
Μεταξύ των δοκιμασθέντων στρατηγικών και μέσων καταπολέμησης της διεθνούς τρομοκρατίας, εντός του σύγχρονου και πολύπλοκου παγκοσμιοποιημένου περιβάλλοντος, το μοντέλο της Intelligence-led Policing αποτελεί την καινοτομία εκείνη που αξιοποιώντας μεθοδικά με σύγχρονες τεχνολογίες τα συλλεγόμενα πληροφοριακά δεδομένα, δίνει την ευκαιρία στις αρχές επιβολής του νόμου να προλάβουν τρομοκρατικά χτυπήματα.
Συνεισφέρει ουσιαστικά, στο επίπεδο της φιλοσοφίας διαχείρισης σημαντικών εγκληματικών κινδύνων, πολλώ δε μάλλον της διεθνούς τρομοκρατίας και στην ανάπτυξη της κουλτούρας της αξίας των πληροφοριών, παρά αντιδρώντας σπασμωδικά και ακολουθώντας μια ακόμα τρομοκρατική επίθεση. Είναι το ζητούμενο πλέον, στη σύγχρονη παγκοσμιοποιημένη τρομοκρατική απειλή. Γι’ αυτό συνεπώς, η εφαρμογή της προφύλαξης μέσω της αποτρεπτικής αξιοποίησης των πληροφοριών με δυναμικό τρόπο, αναδεικνύεται σε απάντηση-κλειδί στην καταπολέμηση της διεθνούς τρομοκρατίας.
Λέξεις-κλειδιά:
Διαχειριστική προφύλαξη, καθοδηγούμενη από την πληροφόρηση αστυνόμευση, διεθνής τρομοκρατία, αποτρεπτική αξιοποίηση πληροφοριών με δυναμικό τρόπο, κουλτούρα αξίας των πληροφοριών
