Στοιχεία επιβλεπόντων καθηγητών:
Τσιχλάκης Κωνσταντίνος , Καθηγητής, Τμήμα Οδοντιατρικής, Σχολή Επιστημών Υγείας, ΕΚΠΑ
Παπαδάκης Ευάγγελος, Επίκουρος Καθηγητής, Τμήμα Οδοντιατρικής, Σχολή Επιστημών Υγείας, ΕΚΠΑ
Βάρδας Εμμανουήλ, Επίκουρος Καθηγητής, Τμήμα Οδοντιατρικής, Σχολή Επιστημών Υγείας, ΕΚΠΑ
Περίληψη:
Σκοπός: Βασικός σκοπός της παρούσας εργασίας είναι η μελέτη στις
Υπολογιστικές Τομογραφίες Κωνικής Δέσμης της ύπαρξης και της έκτασης
των απεικονιστικών ευρημάτων αθενών με οστεονέκρωση των γνάθων από
φάρμακα και η εφαρμογή ενός τροποποιημένου απεικονιστικού δείκτη
Composite Radiographic Index modified (CRIm). Η συνολική βαθμολογία θα
προκύπτει από 6 διαφορετικά απεικονιστικά ευρήματα: οστεόλυση,
οστεοπύκνωση, περιοστική πλάση οστού, οστικά απολύματα, μετεξακτικά
φατνία και λοιπά ευρήματα (κατάληψη ιγμορείου, επαφή της αλλοίωσης με το
κάτω φατνιακό νεύρο, κάταγμα γνάθου). Στη συνέχεια έγινε προσπάθεια
διερεύνησης της συνεισφοράς των ευρημάτων στο δείκτη CRIm, καθώς και οι
πιθανές συσχετίσεις του δείκτη CRIm με το φύλλο, την εντόπιση και την
ηλικία.
Υλικό και Μέθοδος: Το δείγμα αποτελείται από 66 ΥΤΚΔ 59 ασθενών που
εξετάστηκαν στην Οδοντιατρική Σχολή του ΕΚΠΑ τα έτη 2017 έως 2019.
Προκειμένου να γίνει ποσοτικοποίηση της έκτασης και της βαρύτητας των
απεικονιστικών ευρημάτων πραγματοποιήθηκε η εφαρμογή του CRIm με
συνολική βαθμολογία που προκύπτει από τα 6 διαφορετικά απεικονιστικά
ευρήματα : (Α) οστεόλυση, (Β) οστεοπύκνωση, (Γ) περιοστική πλάση οστού,
(Δ) οστικά απολύματα, (Ε) μετεξακτικά φατνία, (ΣΤ) λοιπά ευρήματα
(Κατάληψη ιγμορείου άντρου (ΙΓΜ), Επαφή της αλλοίωσης με το κάτω
φατνιακό νεύρο (ΚΦΝ), Κάταγμα γνάθου (ΚΤΓΜ)). Τα ευρήματα Α, Β, Γ, Δ και
Ε λαμβάνουν τιμές 0 (απουσία ευρημάτων), 1 (παρουσία ευρημάτων σε
έκταση έως ένα εκατοστό), 2 (παρουσία ευρημάτων σε έκταση μεγαλύτερη
του ενός εκατοστού ή παρουσία πολλαπλών ευρημάτων). Ομοίως τα
ευρήματα ΣΤ λαμβάνουν τιμές 0, 1, 2 με το 2 να είναι μόνο παρουσία
πολλαπλών ευρημάτων. Ο δείκτης λαμβάνει τιμές από 0 έως και 12.
Προκειμένου να διερευνηθεί η συσχέτιση των απεικονιστικών ευτημάτων του
δείγματος με το δείκτη CRIm, έγινε εφαρμογή του στατιστικού ελέγχου t-test
για τη σύγκριση 2 μέσων τιμών σε ανεξάρτητα δείγματα και υπολογίστηκε ο
παραμετρικός συντελεστής συσχέτισης Pearson r. Προκειμένου να
διερευνηθεί η συσχέτιση της εντόπισης με τα ακτινογραφικά ευρήματα, έγινε
εφαρμογή του ελέγχου Χ2 ή εναλλακτικά ο αντίστοιχος έλεγχος Fisher’s exact
test. Για την πραγματοποίηση της στατιστικής ανάλυσης χρησιμοποιήθηκε το
λογισμικό SPSS v.25 (SPSS Inc., 2003, Chicago, USA).
Αποτελέσματα: Το 65,1% των ΥΤΚΔ ασθενών αφορούν γυναίκες και το
υπόλοιπο 34,9% άνδρες. Η μέση ηλικία των ασθενών είναι τα 68,5 έτη. Όσο
αφορά στην εντόπιση, το 38,2% εντοπίζεται στην κάτω οπίσθια περιοχή, το
21,6% στην κάτω πρόσθια, το 20,6% στην άνω οπίσθια και το 19,6% στην
άνω πρόσθια. Αναφορικά με την οστεόλυση και την οστεοπύκνωση, η
πλειοψηφία των περιπτώσεων (86,3% και 80,3% αντίστοιχα) παρουσιάζει
ευρήματα σε έκταση μεγαλύτερη του ενός εκατοστού ή πολλαπλά ευρήματα
σε περισσότερες περιοχές της γνάθου. Σχετικά με την περιοστική πλάση
οστού, τα οστικά απολύματα και τα μετεξακτικά φατνία, η πλειοψηφία των
ασθενών (74,2%, 42,4% και 71,2% αντίστοιχα) δεν παρουσιάζει ευρήματα. Το
57,2% των περιπτώσεων με εντόπιση στην άνω οπίσθια περιοχή
παρουσιάζει αντίδραση από το ιγμόρειο, το 56% με εντόπιση στην κάτω
οπίσθια επαφή της αλλοίωσης με το κάτω φατνιακό νεύρο και το 6,1% του
συνόλου κάταγμα γνάθου. Η μέση τιμή του δείκτη CRIm είναι 5,9 μονάδες,
ελάχιστη τιμή η 1 μονάδα και μέγιστη τιμή οι 11 μονάδες. Τη μεγαλύτερη
συνεισφορά στο δείκτη έχει το εύρημα «οστεόλυση», έπειτα η
«οστεοπύκνωση», ακολουθούμενη από τα «οστικά απολύματα», η
«περιοστική πλάση οστού» και τέλος τα «μετεξακτικά φατνία». Οι γυναίκες
έχουν κατά μέσο όρο υψηλότερο δείκτη CRIm. Οι ασθενείς που έχουν
εντόπιση στην κάτω πρόσθια ή στην κάτω οπίσθια περιοχή έχουν κατά μέσο
όρο υψηλότερο CRIm. Το 90% των ασθενών που έχουν εντόπιση στην άνω
πρόσθια θέση δεν παρουσιάζουν περιοστική πλάση οστού, ενώ το 25%
παρουσιάζουν μετεξακτικά φατνία σε έκταση άνω του 1 εκ. ή πολλαπλά
ευρήματα. Το 90,5% των ασθενών που έχουν εντόπιση στην άνω οπίσθια
θέση δεν παρουσιάζουν περιοστική πλάση οστού, ενώ το 23,8% παρουσιάζει
μετεξακτικά φατνία σε έκταση άνω του 1 εκ. ή πολλαπλά ευρήματα. Το
95,5% των ασθενών που έχουν εντόπιση στην κάτω πρόσθια θέση
παρουσιάζουν οστεοπύκνωση σε έκταση μεγαλύτερη του 1 εκ. ή πολλαπλά
ευρήματα. Τέλος τη μεγαλύτερη μεταβλητότητα του CRIm εξηγεί ο
παράγοντας «οστικά απολύματα».
Συμπεράσματα: Η οστεόλυση απαντάται συχνότερα και ανέρχεται στο 95%
των περιπτώσεων και η οστεοπύκνωση στο 85%. Πάνω από το ήμισυ (56%)
των ασθενών που εμφανίζουν ΟΝΓ στην οπίσθια κάτω περιοχή της γνάθου ,
έχει επαφή της αλλοίωσης με το κάτω φατνιακό νεύρο. Πάνω από το ήμισυ
(57,2%) των ασθενών που εμφανίζουν ΟΝΓ στη οπίσθια άνω περιοχή της
γνάθου, εμφανίζουν κατειλημμένο ιγμόρειο. Οι περαιτέρω συσχετίσεις που
προκύπτουν από τη μελέτη, δείχνουν πως ο δείκτης CRIm αποτελεί αξιόπιστο
εργαλείο για τη μελέτη της έκτασης και της σημειολογίας της ΟΝΓ. Δύναται να
χρησιμοποιηθεί για περαιτέρω συγκρίσεις.
Λέξεις-κλειδιά:
Οστεονέκρωση γνάθων, Φάρμακα, Υπολογιστική τομογραφία κωνικής δέσμης, Δείκτης, Ακτινολογικά, Απεικονιστικά, Διφωσφονικά, Οστεοπόρωση
