Κατεύθυνση Κοινωνιολογία του Δικαίου
Βιβλιοθήκη Νομικής Σχολής

2021-06-02

2021

Φλυτζάνης Ιωάννης

Ελένη Ρεθυμιωτάκη, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Νομικής Σχολής ΕΚΠΑ, Τομέας: Ιστορίας και Θεωρίας του Δικαίου.
Φίλιππος Bασιλόγιαννης, Αναπληρωτής Καθηγητής Νομικής Σχολής ΕΚΠΑ, Τομέας: Ιστορίας και Θεωρίας του Δικαίου.
Βίκυ Ιακώβου, Μόνιμη Επίκουρη Καθηγήτρια, Τμήμα Κοινωνικής Ανθρωπολογίας και Ιστορίας, Πανεπιστήμιο Αιγαίου.
Βασίλειος Βουτσάκης, Αναπληρωτής Καθηγητής Νομικής Σχολής ΕΚΠΑ, Τομέας: Ιστορίας και Θεωρίας του Δικαίου.
Άρης Στυλιανού, Αναπληρωτής Καθηγητής, Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης, ΑΠΘ.
Κωνσταντίνος Ράντης, Αναπληρωτής Καθηγητής, Τμήμα Φιλοσοφίας, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων.
Γεράσιμος Κακολύρης, Επίκουρος Καθηγητής, Τμήμα Φιλοσοφίας, ΕΚΠΑ.

Κριτική κοινωνική θεωρία για τη δημοκρατία και πολιτική δικαιωμάτων. Επανεξετάζοντας το έργο του Henri Lefebvre.

Ελληνικά

Critical social theory for democracy and politics of rights. Re-examining Henri Lefebvre's work.

Η διατριβή επιχειρεί να ανακατασκευάσει το έργο του Γάλλου κοινωνικού στοχαστή Henri Lefebvre με επίκεντρο τη θεματική της δημοκρατίας, εξετάζοντας τον μέσα από ένα διάλογο με άλλους κοινωνικούς στοχαστές σε επιμέρους ζητήματα και υπό το πρίσμα των σύγχρονων εξελίξεων στην κριτική κοινωνική θεωρία. Η διατριβή αναπτύσσεται σε τρία μέρη που περιέχουν: α) τη βασική αντίληψη του Η. Lefebvre για τη δημοκρατία καθώς και τις επιρροές που τη συνθέτουν, β) τον εννοιολογικό χάρτη της δημοκρατίας, την αλλοτρίωση και την κοινωνία των πολιτών, με τις εντάσεις που τις διατρέχουν και γ) τον αναστοχασμό του για την οργανωτική δυναμική της πόλης και τη δικαιωματική πολιτική.
Tο προλεγόμενο κεφάλαιο δίνει το επιστημονικό στίγμα της προσέγγισης του H. Lefebvre εντός της γαλλικής σκέψης κατά την περίοδο όπου εντάσσεται το έργο του. Το συνδέει με τον θεωρητικό πυρήνα της κοινωνιολογίας του δικαίου, δηλαδή την κοινωνική θεωρία για το δίκαιο, τη δημοκρατία και τα δικαιώματα όπως η τελευταία αναδύεται από τους κλασσικούς κοινωνιολόγους μέχρι τα σύγχρονα, επικρατέστερα παραδείγματα, το συστημικό και το κριτικό. Έπειτα εντοπίζει τα στοιχεία της κριτικής κοινωνικής θεώρησης του δικαίου και της δημοκρατίας στο έργο του Η. Lefebvre.
Στο πρώτο μέρος αναπτύσσονται οι τρεις θεωρητικές συνιστώσες και οι δύο στοχαστές που συνδιαμορφώνουν την αντίληψη του H. Lefebvre για την δημοκρατική δυναμική. Στο πρώτο κεφάλαιο ο Γάλλος στοχαστής συλλαμβάνει τη δημοκρατία πρωταρχικά με αναφορά στο ενθάδε/κάτωθεν και όχι στο υπερβατικό/άνωθεν, με ανθρωπιστική κατεύθυνση και με ρομαντικές επιρροές. Στο δεύτερο κεφάλαιο αναλύονται δύο πυλώνες που στηρίζουν την δημοκρατική θεωρία του στοχαστή: η μαρξική αντίληψη περί «αληθούς δημοκρατίας» σε συνδυασμό με στοιχεία ρουσσωϊκού ρεπουμπλικανισμού.
Στο δεύτερο μέρος αναπτύσσονται οι δύο κομβικές έννοιες της αλλοτρίωσης και της κοινωνίας των πολιτών που ερμηνεύουν τις εντάσεις της δημοκρατίας και δείχνουν ταυτόχρονα την κατεύθυνση προς την υπέρβαση τους. Στο τρίτο κεφάλαιο αναλύεται η ανανοηματοδότηση που κάνει ο H. Lefebvre στην έννοια της αλλοτρίωσης με διπλό τρόπο. Από τη μια την εξετάζει όχι στο οικονομικό-εργασιακό επίπεδο, αλλά στο πολιτικό. Από την άλλη, την εντοπίζει στο πεδίο της γνώσης που αντί να καλλιεργεί συνειδητούς πολίτες συσκοτίζει τις συνθήκες λειτουργίας του πολιτικού και νομιμοποιεί τις κοινωνικές αδικίες. Στο τέταρτο κεφάλαιο εκτίθεται η θεωρία του για την κοινωνία των πολιτών ως πεδίο κοινωνικής πράξης και αλληλεγγύης με αναφορά στην συνδυαστική επιρροή του από τον Έγελο και τον Μαρξ. Eπικεντρώνεται στα επιμέρους γνωρίσματα της κοινωνίας των πολιτών, δηλαδή αφενός την καθημερινή ζωή και τις ιστορικές αποτυπώσεις ενός «δημοκρατικού ήθους»: την περίοδο του Αναγεννησιακού ουμανισμού, τη χρυσή εποχή της νεωτερικότητας του 18ου αιώνα, τη δημοκρατική αυτο-οργάνωση στο Παρίσι του 19ου αιώνα και τις κινητοποιήσεις τον Μάη του ΄68. Αφετέρου αναπτύσσεται η σύνδεση της ανθρώπινης χρονικότητας με τον χώρο των πολιτών (ρυθαμανάλυση).
Στο τρίτο μέρος παρουσιάζεται και συστηματοποιείται ο αναστοχασμός για την πόλη ως δυνατότητα δημοκρατικής συμμετοχικότητας σε συνδυασμό με τη δικαιωματική πολιτική. Στο πέμπτο κεφάλαιο αναδεικνύεται η κατά Lefebvre, αντιφατική δυναμική της πόλης για τη δημοκρατία αφού δυνητικά λειτουργεί είτε ως χώρος προνομιακής διαμεσολάβησης της κοινωνίας των πολιτών εφόσον αναδιοργανωθεί είτε ως εργαλείο των πολιτικο-οικονομικών συστημάτων με τους τεχνοκράτες τους. Στο έκτο κεφάλαιο συνοψίζεται καταληκτικά η αντίληψη του στοχαστή για μια δικαιωματική πολιτική αφού έχει προηγηθεί η ανάπτυξη δύο συγγενών υποδειγμάτων: ενός γαλλικού μετα-μαρξιστικού και ενός κανονιστικού κοινωνιο-θεωρητικού. Η αντίληψη του H. Lefebvre για τα δικαιώματα συνδυάζει τις δύο θεωρήσεις, προαναγγέλλοντας την σύγχρονη τάση να συμπλησιάσουν. Συμπλέκει την αγωνιστικότητα με τη θεσμοποίηση και τη διαιρετότητα με ένα εύθραυστο «εμείς» αλληλεγγύης. Στόχος της δικαιωματικής διεκδίκησης είναι η ιδιοποίηση των δυνάμεων μιας διαφοροποιημένης κοινωνίας πολιτών. Οι αντι-ουσιοκρατικές διαφορές διασυνδέονται προσφέροντας ενότητα στο κοινωνικό και οδηγούνται προς έναν οικουμενικό λόγο που τις ελέγχει (ριζοσπαστικός οικουμενισμός των δικαιωμάτων). Τα δικαιώματα εμφανίζονται ως κίνηση, έργο αέναο, αποτέλεσμα κάτωθεν αγώνων που φέρνουν περιθωριοποιημένους στο κέντρο της πολιτικής ζωής. Τέλος, αναφέρονται τυχόν αντιρρήσεις στη δικαιωματική πολιτική του H. Lefebvre, αλλά και απαντήσεις σε αυτές μέσα από το έργο του Γάλλου στοχαστή. Στο συμπέρασμα αναδεικνύεται η επικαιρότητα της σκέψης του H. Lefebvre σε σχέση με τις προκλήσεις για την σημερινή δημοκρατία και τη σχετική θεωρητική συζήτηση.

Δίκαιο – Νομοθεσία

Κοινωνιολογία του δικαίου

δημοκρατία, πολιτική δικαιωμάτων, κριτική κοινωνική θεωρία, ανοιχτή ολότητα, διαλεκτική, ευλύγιστος ορθός λόγος, νεο-μαρξισμός, μετα-μαρξισμός, κανονιστική θεωρία, αληθής δημοκρατία, ενθάδε, κοινωνική αναπαραγωγή, ανθρωπισμός, ελευθερία, ρομαντισμός, ουτοπία, γραφειοκρατία, τεχνοκρατία, αλλοτρίωση, ιδεολογία, φετιχισμός, μυστικοποίηση, κοινωνία των πολιτών, καθημερινή ζωή, δημοκρατικό ήθος, Αναγέννηση, Νεωτερικότητα, Παρίσι 19ου αιώνα, Μάης ’68, σωματικοί ρυθμοί, ρυθμανάλυση, πόλη, κοινωνικός χώρος, δικαιωματικοί αγώνες, διαφορά, Σχολή Φραγκφούρτης, διαβούλευση, σφαίρα διαλόγου, αναγνώριση διαφοράς, κοινωνική ελευθερία, διαπολιτισμικοί διάλογοι, γαλλικός μετα-μαρξισμός, το δικαίωμα στο να έχεις δικαιώματα, άγρια δημοκρατία, ισοελευθερία, επαναμερισμός του αισθητού, αυταρχισμός, αντι-δικαιωματισμός.

Όχι

0

Όχι

431

292

Δεν επιτρέπεται η πρόσβαση στο αρχείο έως 2024-06-01.

https://pergamos.lib.uoa.gr/uoa/dl/object/2946579