Στοιχεία επταμελούς επιτροπής:
Eυαγγελία Σακελλίου, Καθηγήτρια, Τμήμα Αγγλικής Γλώσσας και Φιλολογίας, Ε.Κ.Π.Α.
Ασπασία Βελισσαρίου, Καθηγήτρια, Τμήμα Αγγλικής Γλώσσας και Φιλολογίας, Ε.Κ.Π.Α.
Μαρία Κουτσουδάκη, Καθηγήτρια, Τμήμα Αγγλικής Γλώσσας και Φιλολογίας, Ε.Κ.Π.Α.
Κωνσταντίνος Μπλατάνης, Επίκουρος Καθηγητής, Τμήμα Αγγλικής Γλώσσας και Φιλολογίας, Ε.Κ.Π.Α.
Σταματίνα Δημακοπούλου, Επίκουρη Καθηγήτρια, Τμήμα Αγγλικής Γλώσσας και Φιλολογίας, Ε.Κ.Π.Α.
Τατιανή Ραπατζίκου, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια, Τμήμα Αγγλικής Γλώσσας και Φιλολογίας, Α.Π.Θ.
Aliki Barnstone, Καθηγήτρια, Τμήμα Αγγλικής Φιλολογίας, Πανεπιστήμιο Μιζούρι (Η.Π.Α.)
Περίληψη:
Η παρούσα Διδακτορική Διατριβή εξετάζει το μυθιστόρημα της Sylvia Plath, The Bell Jar και εκείνο της Hilda Doolittle, Her, αντιπαραβάλλοντάς τα με την τραγωδία του Σοφοκλέους, Αντιγόνη. Όπως η ομώνυμη ηρωίδα του έργου, η οποία καταδικάζεται να πεθάνει θαπτόμενη, ενώ είναι ουσιαστικά εν ζωή, εκτός των τειχών της αρχαίας πόλης της Θήβας, λόγω της παράβασης της επισύρουσας ποινή θανάτου διαταγής του Κρέοντα, σύμφωνα με την οποία το νεκρό σώμα του Πολυνείκη πρέπει να μείνει άταφο, ως τιμωρία για την προδοσία του εναντίον της πατρίδας του, ομοίως και οι ηρωίδες, Esther και Hermione, «τιμωρούνται» εξ αιτίας της απόφασής τους να αψηφήσουν τον πατριαρχικό ηγεμονισμό στις αλληγορικές τους πόλεις.
Η «τιμωρία» τους, αφ’ ενός, λαμβάνει την μορφή εγκληματικοποίησης της πράξης της, στην περίπτωση της Αντιγόνης, και, αφ’ ετέρου, την μορφή της ιατρικοποίησης των πράξεων τους, στις περιπτώσεις της Esther και της Hermione. Όσον αφορά στην αντίσταση που προβάλλει η Esther Greenwood, αυτή ερμηνεύεται ως σωματικό σύμπτωμα, ως «τρέλα», ακριβώς επειδή η Esther, ως υποκείμενο, έχει εσωτερικεύει τους ηγεμονικούς μηχανισμούς του πατριαρχικού συστήματος, ενώ ταυτοχρόνως μάχεται εναντίον τους. Επίσης, η στάση της Hermione εναντίον του κοινωνικού φύλου, ως κοινωνικής κατασκευής της ανδροκρατούμενης πατριαρχικής κοινωνίας η οποία υποσημασιοδοτεί τον ρόλο της γυναίκας, δομώντας αυτόν ως υποδεέστερο εντός αυτής της κοινωνίας, ερμηνεύεται ως σωματικό σύμπτωμα, «παράνοια», όπως το ονομάζει η ίδια η ηρωίδα στο μυθιστόρημα, ακριβώς επειδή και η Hermione, ως υποκείμενο, έχει εσωτερικεύσει τους ίδιους ηγεμονικούς μηχανισμούς του πατριαρχικού συστήματος, τους οποίους έχει εσωτερικεύσει και η Esther, ενώ ταυτοχρόνως, και αυτή, αντιτάσσεται εναντίον τους σθεναρά έως το τέλος του μυθιστορήματος.
Οι απόπειρές τους να εκφράσουν τη διαφωνία τους και να την εγχαράξουν στο «αφήγημα» αντίστασής τους στην ιδεολογία φύλου μέσω της συγγραφής, όπως επίσης και της σεξουαλικότητάς τους, μας παρέχει τα «εργαλεία» ώστε να ερευνήσουμε την αντιστασιακή δράση των γυναικείων αυτών υποκειμενικοτήτων στα δύο μυθιστορήματα σε συνάρτηση με τον τρόπο με τον οποίο η πραξιακή διάσταση της αντιφρονούσας σκέψης τους, δηλαδή το «πράττειν» ως αντιφρονούσες, εν τέλει εξουδετερώνεται και ενσωματώνεται στο «αφήγημα» του πατριαρχικού ηγεμονισμού, λόγω των μηχανισμών του πατριαρχικού συστήματος που ωθούν το υποκείμενο αναντίρρητα να εσωτερικεύει, κάτι το οποίο, πέρα από το πώς αποτυπώνεται στα δύο αυτά λογοτεχνικά έργα, αντανακλά και την πραγματικότητα.
Οι δύο συγγραφείς ουσιαστικά εναγκαλίζονται τη διαφορετικότητα παλεύοντας να αποδομήσουν το διαλεκτικό συμπαγές στη δυαδικότητα του κοινωνικά υποδεέστερου «παρία»/ έμφυλης κατηγοριοποίησης του θηλυκού, διαμέσου της προσπάθειάς τους να μιλήσουν ως παρίες με αυτεπίγνωση και να δραπετεύσουν από την προκαθορισμένη έμφυλη ταυτότητά τους. Όμως, όπως μας διδάσκει η Αντιγόνη, κάθε απόπειρα να υπονομευθεί το ηγεμονικό «αφήγημα» φαίνεται αναποτελεσματική, αφού οποιαδήποτε πράξη αντίστασης υποβάλλει τους αντιστασιακούς σε «ετεροποίηση», με την αντίσταση της Esther και της Hermione να ιατρικοποιούνται ούτως ώστε να ενσωματωθούν στο ηγεμονικό «αφήγημα» της αλληγορικής τους πόλης και να καταστούν ακίνδυνες. Προς αυτήν την κατεύθυνση, η αλληγορική τους πόλη καθίσταται ο εννοιολογικός χώρος που παρέχεται στις δύο ηρωίδες, οι οποίες, όπως και πολλές άλλες καθημερινές ηρωίδες, στο παρόν και στο παρελθόν, δεν δύνανται να τον εργαλειοποιήσουν για να μεταβάλουν τον πατριαρχικό ηγεμονικό πολιτισμό παρά μόνο με την υιοθέτηση μιας πιο μαζικοποιημένης σθεναρής αντίστασης
Λέξεις-κλειδιά:
Αντιγόνη, Σύλβια Πλαθ, Χίλντα Ντουλιτλ, Κριστέβα, μεταδομιστικός φεμινισμός, πατριαρχία, τιμωρία, εγκληματικοποίηση, ιατρικοποίηση, φύλο, Φουκώ, Αλτουσερ, Μπάτλερ, Γκράμσι, υποκειμενικότητα, ετεροποίηση, ενσωμάτωση στο κοινωνικό αφήγημα, αντίσταση στα έμφυλα πρότυπα, ομοφυλοφιλία, ετεροφυλοφιλία, ετεροκαθορισμός,
