Στοιχεία επταμελούς επιτροπής:
Μελέτιος Α. Δημόπουλος, Καθηγητής, Ιατρική Σχολή ΕΚΠΑ,
Δικαίος Δημήτριος, Καθηγητής, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Βασιλακόπουλος Θεόδωρος, Καθηγητής, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Τσαγκάρης Ηρακλής, Καθηγητής, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Τρακαδά Γεωργία, Αν. Καθηγήτρια Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ
Σταματελλόπουλος Κίμων, Αν.Καθηγητής, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Μανιός Ευστάθιος, Αν. Καθηγητής, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Περίληψη:
Εισαγωγή: Υπάρχουν περιορισμένα επιδημιολογικά δεδομένα που αφορούν τις διαταραχές ύπνου στον Ελληνικό πληθυσμό ειδικά αλλά και στη Νότια Ευρώπη γενικότερα. Η μελέτη σχεδιάστηκε αρχικά για να εκτιμήσει τον επιπολασμό του Συνδρόμου Αποφρακτικής Άπνοιας στη Κύπρο και διάφορους παράγοντες που σχετίζονται με το σύνδρομο και ειδικότερα την συμπτωματολογία, τις ψυχολογικές επιπτώσεις και τα συνυπάρχοντα καρδιαγγειακά νοσήματα. Η Διατριβή διεύρυνε - στο βαθμό που επέτρεπαν οι διαθέσιμοι πόροι - την έρευνα και σε άλλες κατηγορίες διαταραχών ύπνου. Εκτίμησε τη συχνότητα των Διαταραχών Κιρκάδιου Ρυθμού Ύπνου-Εγρήγορσης και της Αϋπνίας στο γενικό πληθυσμό. Επιπρόσθετα αποτύπωσε χαρακτηριστικά και συνήθειες του ύπνου στο Μεσογειακό πληθυσμό της Κύπρου και την ποιότητα ύπνου στο γενικό πληθυσμό.
Σκοπός: της μελέτης ήταν η εκτίμηση του επιπολασμού του Συνδρόμου Άπνοιας στον Ύπνο (ΣΑΥ), στο γενικό πληθυσμό της Κύπρου. Παράλληλα, αξιολογήθηκε η ποιότητα και τα χαρακτηριστικά του ύπνου στον Κυπριακό πληθυσμό, καθώς και άλλες διαταραχές όπως η Αϋπνία και οι Διαταραχές Κιρκάδιου Ρυθμού Ύπνου-Εγρήγορσης.
Υλικό και μέθοδος: Εξετάσαμε ένα δείγμα 5736 νοικοκυριών για ανεύρεση επιλέξιμων ενήλικων ατόμων για συμμετοχή στην μελέτη από τα οποία ένα σύνολο 4118 ατόμων ανταποκρίθηκε στη συμπλήρωση του ερωτηματολογίου STOP-Bang. Οι συμμετέχοντες ήταν ενήλικες μόνιμοι κάτοικοι Κύπρου. Το δείγμα στρωματοποίηθηκε σύμφωνα με την τελευταία δημογραφική έκθεση (2016) ανά επαρχία, περιοχή αστική ή αγροτική, φύλο, ηλικία και το εκτιμώμενο μέγεθος δείγματος που απαιτείτο ήταν 2000 άτομα. Η έρευνα διεξήχθη αρχικά με τη μέθοδο CATI (Computer Aided Telephone Interviewing).
Στη δεύτερη φάση της μελέτης, 400 υποψήφιοι από το αρχικό στρωματοποιημένο δείγμα, 200 με χαμηλή πιθανότητα για αποφρακτικό σύνδρομο (ομάδα ελέγχου) και 200 με μέτρια/υψηλή πιθανότητα (ομάδα κινδύνου) κλήθηκαν τυχαιοποιημένα για περαιτέρω κλινική αξιολόγηση με τη χρήση ερωτηματολογίων, ημερολογίου ύπνου και μελέτης ύπνου Τύπου ΙΙΙ. Ανταποκρίθηκαν θετικά 348, δίνοντας έτσι ένα ποσοστό ανταπόκρισης της τάξεως του 86,5%. Από το δείγμα όσων ανταποκρίθηκαν θετικά συμπληρώνοντας τα ερωτηματολόγια (348) υποβλήθηκαν σε μελέτη ύπνου Τύπου ΙΙΙ οι 283 (70,8% εκ των 400) αποδίδοντας ένα περιθώριο σφάλματος ±1.53%, σε επίπεδο αξιοπιστίας στο 95%.
Αποτελέσματα: Από ένα σύνολο 4118 συμμετεχόντων (2252 ανδρες-54.7%, 1862 γυναικες-45.3%), με το 46.6% άνω των 50 ετών, οι 2641 (64.1%) ήταν χαμηλού κινδύνου για αποφρακτική άπνοια ύπνου (0-2 θετικές απαντήσεις), 1200 (29.1%) ενδιάμεσου κινδύνου (3-4 θετικές απαντήσεις) και 277 (6.7%) υψηλού κινδύνου (≥5 θετικές απαντήσεις).
Κατά την επιβεβαιωτική δεύτερη φάση, στη νεαρά ηλικιακή κατηγορία (18-39 ετών) το 14,29% (6/42), στη μέση ηλικία (40-59 ετών) 29.69% (38/128) και στη μεγαλύτερη ηλικιακή ομάδα (≥60 ετών) 41,96% (47/112) είχαν Δείκτη Απνοιών-Υποπνοιών (ΔΑΥ) ≥15. Συνολικά 32,27% (91/282) είχαν ΔΑΥ≥15. Το ποσοστό συνάδει με το αρχικό υπολογιζόμενο ποσοστό στο γενικό πληθυσμό με βάση το ερωτηματολόγιο διαλογής. Οι διαφορές μεταξύ των ομάδων ήταν στατιστικά σημαντικές (p 0,003). Δεδομένου ότι η αναλογία πληθυσμού μεταξύ των 3 ηλικιακών κατηγοριών είναι 42%, 29%, 29%, η αναγωγή ως προς τον επιπολασμό του ΣΑΥ στον γενικό πληθυσμό ανέρχεται σε 26,78%. Διορθώνοντας και ως προς το φύλο, το ποσοστό των γυναικών με ΔΑΥ≥15 ήταν 24,72% (22/89), ενώ των ανδρών 35,75% (69/193).
Οι ασθενείς με συμπτωματικό ΣΑΥ, (με αϋπνία ή / και υπνηλία, ανάφεραν πτωχότερη ποιότητα ύπνου (Pittsburgh Sleep Quality Index, PSQI) 8.41±4.23,έναντι 4.88±2.43, p=0.000), και περισσότερες εκδηλώσεις άγχους και κατάθλιψης (Hospital Anxiety Depression Scale (HADS) 6.55±4.37 έναντι 3.65±3.01, p=0.000 και 6.08±3.81 έναντι 3.26±3.28, p=0.000, αντίστοιχα).
Τέλος, συμπτώματα αϋπνίας ανάφερε το 40,5% των συμμετεχόντων (Athens Insomnia Scale (AIS) > 6), ενώ 12,8% πληρούσε τα διαγνωστικά κριτήρια για Διαταραχές Κιρκάδιου Ρυθμού Ύπνου-Εγρήγορσης, με πιο συχνές αυτές της Καθυστερημένης Φάσης Ύπνου-Εγρήγορσης (5,1%) και του Εναλλασσόμενου Εργασιακού Ωραρίου (6,7%).
Συμπεράσματα: Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της μελέτης, ο επιπολασμός του ΣΑΥ στο γενικό πληθυσμό της Κύπρου είναι 26,78% (35,75% στους άνδρες και 24,72% στις γυναίκες). Ο συμπτωματικός φαινότυπος του συνδρόμου παρουσιάζει περιορισμένης ποιότητας ύπνο, οδηγώντας σε ένα φαύλο κύκλο άγχους και κατάθλιψης. Συμπτώματα αϋπνίας αναφέρει το 40,5% των συμμετεχόντων, επιβεβαιώνοντας ότι πρόκειται για τη συχνότερη διαταραχή ύπνου, ενώ συχνές είναι και οι Διαταραχές Κιρκάδιου Ρυθμού Ύπνου-Εγρήγορσης (12,8%).
