Στοιχεία επιβλεπόντων καθηγητών:
Βαδιάκας Γεώργιος, Επίκουρος Καθηγητής, Τμήμα Οδοντιατρικής, Σχολή Επιστημών Υγείας, ΕΚΠΑ
Γκιζάνη Σωτηρία, Αναπληρώτρια καθηγήτρια, Τμήμα Οδοντιατρικής, Σχολή Επιστημών Υγείας, ΕΚΠΑ
Αγουρόπουλος Ανδρέας, Επίκουρος Καθηγητής, Τμήμα Οδοντιατρικής, Σχολή Επιστημών Υγείας, ΕΚΠΑ
Περίληψη:
Εισαγωγή: Η άμεση κάλυψη του πολφού που περιγράφεται ως η τοποθέτηση ενός υλικού στο σημείο αποκάλυψης του πολφού για να διατηρήσουμε τη ζωτικότητά του και να επάγουμε τη δημιουργία επανορθωτικής οδοντίνης, είναι μια εναλλακτική μέθοδος θεραπείας του πολφού για ζωντανά νεογιλά δόντια. Το ιδανικό υλικό άμεσης κάλυψης του πολφού θα πρέπει να διεγείρει βιολογικά τους οδοντινοβλάστες ή τα κύτταρα του πολφού και να προάγει το σχηματισμό ενός νέου σκληρού οδοντικού ιστού γύρω από τον εκτεθειμένο πολφό. Το ταχείας πήξης υδροξείδιο του ασβεστίου αποτελούσε το υλικό εκλογής για την άμεση κάλυψη του πολφού στα μόνιμα δόντια. Παρόλα αυτά, παρουσιάζει αρκετά μειονεκτήματα, όπως χαμηλά ποσοστά επιτυχίας, σχηματισμό χαμηλής ποιότητας γέφυρας οδοντίνης, διαλυτότητα στο στοματικό περιβάλλον, χαμηλή ικανότητα ερμητικής έμφραξης, τα οποία προκαλούν ερωτηματικά για τη χρήση του στην κλινική πράξη. Το ΜΤΑ παρουσιάστηκε για να ξεπεράσει αρκετούς από τους περιορισμούς του υδροξειδίου του ασβεστίου.
Τα τελευταία χρόνια, έχουν κατασκευαστεί νέα υλικά τύπου ΜΤΑ και παρουσιάζουν βελτιωμένα χαρακτηριστικά σε σύγκριση με το ΜΤΑ. Το neo MTA αποτελεί ένα νέο υλικό με εξαιρετική βιοσυμβατότητα, παρόμοια με το ΜΤΑ και μακράς διάρκειας ικανότητα ερμητικής έμφραξης, σχηματισμό καλής ποιότητας γέφυρας οδοντίνης και επαγωγή σχηματισμού σκληρού ιστού. Επιπρόσθετα, συγκριτικά με το ΜΤΑ, έχει βελτιωμένες ιδιότητες ανάμειξης και χειρισμού, μικρότερο χρόνο πήξης και προκαλεί σε μικρότερο βαθμό δυσχρωμία της μύλης.
Σκοπός: Ο στόχος της παρούσας κλινικής μελέτης ήταν να αξιολογηθεί το κλινικό αποτέλεσμα της άμεσης κάλυψης του πολφού σε νεογιλούς γομφίους με αποκάλυψη μετά από αφαίρεση της τερηδόνας, σε διάστημα παρακολούθησης 12 μηνών. Ένα νέο υλικό τύπου ΜΤΑ (το neo MTA) χρησιμοποιήθηκε ως υλικό κάλυψης του πολφού.
Υλικά και μέθοδοι: Ήταν μια προοπτική κλινική μελέτη, η οποία περιελάμβανε: α. πλήρες ιατρικό και οδοντιατρικό ιστορικό και γραπτή συγκατάθεση από τους γονείς, β. αρχική κλινική και ακτινογραφική εξέταση και αξιολόγηση των νεογιλών γομφίων που ήταν υποψήφιοι για τη μελέτη, με βάση τα κριτήρια επιλογής, γ. αφαίρεση της τερηδόνας, άμεση κάλυψη του εκτεθειμένου πολφού και τελική αποκατάσταση, δ. κλινική και ακτινογραφική αξιολόγηση σε 3,6 και 12 μήνες και ε. στατιστική ανάλυση των αποτελεσμάτων. Πριν από την κλινική εξέταση, συμπληρώθηκε από τους γονείς λεπτομερές ιατρικό και οδοντιατρικό ιστορικό καθώς και γραπτή συγκατάθεση. Το δείγμα της μελέτης αποτελούνταν από υγιείς ασθενείς ηλικίας 4-11 ετών που προσήλθαν στη μεταπτυχιακή κλινική της Παιδοδοντιατρικής στην Οδοντιατρική σχολή του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, αναζητώντας οδοντιατρική περίθαλψη. Σε όλα τα συμμετέχοντα παιδιά πραγματοποιήθηκε πλήρες προληπτικό πρόγραμμα και αποκατάσταση όλων των τερηδονικών βλαβών. Οι ασθενείς συμπεριλήφθηκαν στη μελέτη εάν πληρούσαν τα ακόλουθα κριτήρια: είχαν ελεύθερο ιατρικό ιστορικό, πρώτους και δεύτερους νεογιλούς γομφίους με βαθιές τερηδονικές βλάβες που θα οδηγούσαν σε αποκάλυψη του πολφού μετά την αφαίρεση της τερηδόνας, απουσία πόνου και σημείων και συμπτωμάτων μη αντιστρεπτής φλεγμονής του πολφού καθώς επίσης τα δόντια θα πρέπει να ήταν αποκαταστάσιμα με σύνθετη ρητίνη. Πιο συγκεκριμένα θα έπρεπε να πληρούνται τα ακόλουθα κλινικά κριτήρια: απουσία ιστορικού πόνου, υγιείς περιοδοντικοί ιστοί χωρίς απόστημα ή συρίγγιο και έλλειψη κινητικότητας και ευαισθησίας στην επίκρουση. Κατά τη διάρκεια της κλινικής διαδικασίας, η αποκάλυψη του πολφού δεν θα έπρεπε να ξεπερνάει τα 1-2mm και η αιμορραγία θα έπρεπε να ελέγχεται με ήπια πίεση στεγνού βύσματος βάμβακος. Ακτινογραφικά, θα έπρεπε να απουσιάζουν παθολογικά σημεία στο μόνιμο διάδοχο, περιακρορριζική ή μεσορριζική αλλοίωση, εσωτερική ή εξωτερική απορρόφηση και ενασβεστίωση. Η lamina dura θα έπρεπε να είναι συνεχής και άθικτη και το μήκος της ρίζας τουλάχιστον ίσο με το μισό του αρχικού μήκους. Οι νεογιλοί γομφίοι, που ήταν υποψήφιοι για συμμετοχή στη μελέτη, εξετάστηκαν κλινικά και ακτινογραφικά από έναν παιδοδοντίατρο για να αξιολογηθεί εάν πληρούσαν τα απαραίτητα κλινικά και ακτινογραφικά κριτήρια που προαναφέρθηκαν. Η αρχική ακτινογραφική εξέταση περιελάμβανε μια περιακρορριζική ακτινογραφία. Σαν υλικό κάλυψης του πολφού χρησιμοποιήθηκε το neo MTΑ. Όλες οι διαδικασίες άμεσης κάλυψης του πολφού πραγματοποιήθηκαν από τον ίδιο παιδοδοντίατρο. Μετά την κλινική και ακτινογραφική εξέταση (περιακρορριζική ακτινογραφία), έγινε τοπική αναισθησία στην περιοχή χρησιμοποιώντας αρτικαϊνη 4% με επινεφρίνη 1/200000 και ελαστικό απομονωτήρα. Ακολούθησε αφαίρεση της τερηδόνας από την αδαμαντίνη και την οδοντίνη. Τα δόντια με αποκάλυψη πολφού μικρότερη των 2mm, σε όρια υγιούς οδοντίνης, ήταν υποψήφια για άμεση κάλυψη του πολφού. Πραγματοποιήθηκε πλύση της κοιλότητας με υποχλωριώδες νάτριο (NaOCl) για απολύμανση και ακολούθησε τοποθέτηση στεγνών αποστειρωμένων βυσμάτων βάμβακος για έλεγχο της αιμορραγίας και απομάκρυνση της περίσσειας υγρασίας. Το neoMTA τοποθετήθηκε στον εκτεθειμένο πολφό. Έπειτα από την ανάμειξή του σύμφωνα με τις οδηγίες του κατασκευαστή, αφέθηκε για να πήξει, καλύφθηκε με φωτοπολυμεριζόμενη υαλοϊονομερή κονία και ακολούθησε η τελική αποκατάσταση του δοντιού με σύνθετη ρητίνη. Αμέσως μετά το τέλος της θεραπείας έγινε λήψη μιας ακόμα περιακρορριζικής ακτινογραφίας. Πραγματοποιήθηκε επανεξέταση των ασθενών στους 3, 6 και 12 μήνες μετά τη θεραπεία. Η επανεξέταση περιελάμβανε κλινική και ακτινογραφική αξιολόγηση των διαγνωστικών κριτηρίων. Οι κλινικές παράμετροι που χρησιμοποιήθηκαν για την αξιολόγηση περιελάμβαναν την παρουσία ή απουσία συμπτωμάτων πόνου όπως αναφέρθηκε από το παιδί και το γονέα, ευαισθησία στην επίκρουση και την ψηλάφηση, συρίγγιο, απόστημα και κινητικότητα (που δεν σχετιζόταν με τη φυσιολογική απόπτωση του δοντιού). Όλες οι ακτινογραφίες αξιολογήθηκαν για ευρήματα ένδειξης νέκρωσης του πολφού, παθολογικής εσωτερικής και εξωτερικής απορρόφησης, μεσορριζικής ή περιακρορριζικής αλλοίωσης και διαταραχής της lamina dura.
Πραγματοποιήθηκε περιγραφική στατιστική με πίνακες διπλής εισόδου.
Αποτελέσματα: Στη μελέτη συμμετείχαν συνολικά 41 ασθενείς, 21 κορίτσια και 20 αγόρια με μέση ηλικία τα 7 έτη (με διαβάθμιση από 4 έως 11 ετών). Πιο συγκεκριμένα η μέση ηλικία ήταν 7 και 7,1 έτη για τα κορίτσια και τα αγόρια αντίστοιχα. Ο συνολικός αριθμός των νεογιλών γομφίων που συμπεριλήφθηκαν στη μελέτη και αντιμετωπίσθηκαν με άμεση κάλυψη πολφού ήταν 47. Από αυτά, 19 ήταν πρώτοι νεογιλοί γομφίοι, 28 δεύτεροι, 20 άνω , 27 κάτω, 18 αριστερά και 29 δεξιά. Αποκατάσταση 2ης ομάδας με σύνθετη ρητίνη πραγματοποιήθηκε σε 39 δόντια , ενώ σε μόλις 8 δόντια πραγματοποιήθηκε αποκατάσταση 1ης ομάδας. Από τα αρχικά 47 δόντια που συμμετείχαν στη μελέτη, 8 ασθενείς με 8 δόντια (3 πρώτοι νεογιλοί γομφίοι, 5 δεύτεροι, 4 άνω , 4 κάτω, 2 δεξιά και 6 αριστερά) στα οποία πραγματοποιήθηκε άμεση κάλυψη του πολφού, δεν εμφανίστηκαν στις επανεξετάσεις. Επομένως, διαθέσιμα για επανεξέταση ήταν 39 δόντια. Το συνολικό ποσοστό αποτυχίας για την άμεση κάλυψη ήταν 10,3%. Όσον αφορά τον τύπο της αποτυχίας, από τα 4 δόντια που οδηγήθηκαν σε αποτυχία, 3 από αυτά εμφανίστηκαν με απόστημα και πόνο και 1 με μεσορριζική αλλοίωση. Η αποτυχία , και για τα 4 δόντια, συνέβη μέσα στους πρώτους 6 μήνες μετά τη θεραπεία.
Συμπεράσματα: Η άμεση κάλυψη του πολφού σε ασυμπτωματικούς νεογιλούς γομφίους με αποκάλυψη πολφού λόγω τερηδόνας, χρησιμοποιώντας το neoMTA σαν υλικό άμεσης κάλυψης του πολφού, παρουσίασε συνολικό ποσοστό επιτυχίας 89,7% με βάση κλινικά και ακτινογραφικά διαγνωστικά κριτήρια, μετά από χρονικό διάστημα παρακολούθησης 12 μηνών. Οι αποτυχίες διαγνώστηκαν εντός των πρώτων 6 μηνών μετά τη θεραπεία.
