Στοιχεία επιβλεπόντων καθηγητών:
Αγουρόπουλος Ανδρέας, Επίκουρος Καθηγητής, Τμήμα Οδοντιατρικής, Σχολή Επιστημών Υγείας, ΕΚΠΑ
Γκιζάνη Σωτηρία, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια, Τμήμα Οδοντιατρικής, Σχολή Επιστημών Υγείας, ΕΚΠΑ
Καραβανάκη Κυριακή, Καθηγήτρια, Τμήμα Ιατρικής, Σχολή Επιστημών Υγείας, ΕΚΠΑ
Περίληψη:
Η ατελής οστεογένεση (ΑΟ) είναι μια μεταβολική νόσος των οστών που επηρεάζει το συνδετικό ιστό και συγκεκριμένα το κολλαγόνο και αποτελεί την πιο κοινή μορφή πρώιμης οστεοπόρωσης. Οι ασθενείς με ατελή οστεογένεση εμφανίζουν σκελετικές δυσμορφίες, αυξημένο κίνδυνο καταγμάτων, μυϊκή αδυναμία, απώλεια ακοής και μια ποικίλα οδοντοστοματικά ευρήματα. Στόχος της παρούσας μελέτης είναι η καταγραφή της κατάστασης της στοματικής υγείας παιδιών με ΑΟ και η σύγκριση των οδοντικών ευρημάτων με υγιή παιδιά ίδιας ηλικίας και φύλου.
Μεθοδολογία
Το δείγμα αποτελείτο από 40 παιδιά με ΑΟ και 38 υγιή παιδιά ίδιας ηλικιακής ομάδας και φύλου. Τα παιδιά με ΑΟ ήταν ασθενείς της κλινικής Μεταβολισμού Οστών και μετάλλων του Ινστιτούτου Υγείας του Παιδιού στο νοσοκομείο παίδων Αγία Σοφία και τα υγιή παιδιά ήταν ασθενείς της μεταπτυχιακής Κλινικής παιδοδοντιατρικής της Οδοντιατρικής Σχολής Αθηνών. Κριτήρια αποκλεισμού και για τις δύο ομάδες ήταν η έλλειψη συνεργασίας των ασθενών και η έλλειψη συγκατάθεσης από τον γονέα και για την ομάδα ελέγχου η παρουσία γενικών προβλημάτων υγείας. Οι γονείς συμπλήρωσαν ένα ερωτηματολόγιο σχετικά με δημογραφικά δεδομένα, το οδοντιατρικό ιστορικό των παιδιών, τις συνήθειες στοματικής υγιεινής και τις διατροφικές τους συνήθειες. Πραγματοποιήθηκε κλινική εξέταση στη μεταπτυχιακή κλινική από έναν εξεταστή και καταγράφηκαν πληροφορίες σχετικά με την περιοδοντική υγεία, την οδοντική τερηδόνα, τη σύγκλειση, οδοντικές ανωμαλίες και την ΚΓΔ. Επίσης αξιολογήθηκαν πανοραμικές ακτινογραφίες για πιθανές ανωμαλίες που σχετίζονται με τη νόσο και τον υπολογισμό της οδοντικής ηλικίας. Τα δεδομένα αναλύθηκαν περιγραφικά και πραγματοποιήθηκε ανάλυση διμεταβλητών και πολλαπλών μεταβλητών. Το επίπεδο στατιστικής σημαντικότητας ορίστηκε στο 5%.
Αποτελέσματα
Η μέση ηλικία στα παιδιά με ΑΟ ήταν τα 9.5 (SD: 4.55) έτη ενώ στην υγιή ομάδα τα 9.04 (SD: 2.43) έτη. Τα περισσότερα παιδιά και στις δύο ομάδες ζούσαν σε αστικές περιοχές και οι γονείς τους είχαν βασικό έως ανώτερο επίπεδο εκπαίδευσης. Δεν υπήρχαν στατιστικά σημαντικές διαφορές μεταξύ των ομάδων για όλα τα δημογραφικά δεδομένα.
Περίπου το ένα πέμπτο των παιδιών και στις δύο ομάδες δεν είχε πάει ποτέ στον οδοντίατρο. Τα παιδιά και στις δύο ομάδες βούρτσιζαν κυρίως μία ή δύο φορές την ημέρα και μόνο ένα παιδί με ΑΟ και δύο υγιή χρησιμοποιούσαν οδοντικό νήμα. Οι συμμετέχοντες και στις δύο ομάδες κατανάλωναν ζαχαρούχα σνακ μεταξύ των γευμάτων, αλλά οι περισσότεροι δεν έπιναν ζαχαρούχα ποτά καθημερινά. Τα υγιή παιδιά ωστόσο λάμβαναν καθημερινά σημαντικά περισσότερα ζαχαρούχα σνακ (p=0.007) και θεωρούσαν ότι η υγεία του στόματος τους είναι καλύτερη συγκριτικά με τα ΑΟ παιδιά (p= 0.01).
Η περιοδοντική κατάσταση ήταν παρόμοια στις δύο ομάδες, αλλά σημαντικά περισσότερα παιδιά στην ΑΟ ομάδα είχαν τερηδόνα στα μόνιμα δόντια (p=0.05) και υψηλότερο DMFT σκορ (p<0.001). Στα νεογιλά δόντια η κατανομή (p=0.9) και η σοβαρότητα της τερηδόνας (p=0.75) ήταν παρόμοια και στις δύο ομάδες. Στα παιδιά με ΑΟ το 25% είχε υποπλασία της αδαμαντίνης και ένα 10% ατελή οδοντινογένεση. Στην υγιή ομάδα το 18.4% είχε υποπλασίες. Ακτινογραφικά ευρήματα βρέθηκαν στο 45% των ΑΟ παιδιών και ήταν κυρίως ο ταυροδοντισμός και η στένωση στην αδαμαντινοοστεϊνική ένωση, ενώ στην υγιή ομάδα το 31.6% παρουσίασε ευρήματα που ήταν κυρίως ο ταυροδοντισμός και τα έγκλειστα δόντια.
Τη στιγμή της κλινικής εξέτασης, 6 παιδιά με ΑΟ και 4 υγιή έκαναν ορθοδοντική θεραπεία ή είχαν ολοκληρώσει τη θεραπεία στο παρελθόν. Παρόλα αυτά, σημαντικά περισσότερα παιδιά με ΑΟ είχαν οπίσθια σταυροειδή σύγκλειση (p=0.04), λιγότερη αυξημένη κατακόρυφη πρόταξη (p=0.03) και μεγαλύτερη ανάγκη για ορθοδοντική θεραπεία (p=0.03). Τα παιδιά με ΑΟ είχαν ελαφρώς υψηλότερα σκορ TMD Pain (p=0.01), αλλά κανένα δεν είχε clicking. Η μέση ηλικία από τις πανοραμικές ήταν 11.13 (SD: 3.55) στα ΑΟ παιδιά και 9.86 (SD: 2.15) στα υγιή, που δεν ήταν στατιστικά σημαντική διαφορά. Τέλος, βρέθηκε ότι η ηλικία (rho = 0.379, p=.002), η ύπαρξη νόσου (rho=0.524, p<0.001), η αστική κατοικία (rho = -0.265, p=0.03), η κατανάλωση ζάχαρης μεταξύ των γευμάτων (rho = 0.269, p= 0.028), η ύπαρξη αιμορραγίας/ τρυγίας (rho= 0.331, p=0.006) και η ανάγκη ορθοδοντικής θεραπείας (rho = 0.364, p=0.003), συσχετίζονται σημαντικά με τον δείκτη DMFT.
Συμπεράσματα
Στην παρούσα μελέτη, οι ασθενείς με ΑΟ είχαν περισσότερες τερηδονικές βλάβες στα μόνιμα δόντια από τα υγιή παιδιά και η διατροφή είναι πιθανόν σημαντικός παράγοντας κινδύνου. Επιπλέον, τα παιδιά με ΑΟ είχαν περισσότερα ορθοδοντικά προβλήματα και οδοντικές ανωμαλίες, ευρήματα που συμβαδίζουν με αυτά της διεθνούς βιβλιογραφίας. Η ατελής οδοντινογένεση, που θεωρείται το πιο κοινό οδοντικό εύρημα σε ασθενείς με ΑΟ, παρατηρήθηκε σε μόνο το 10% της ομάδας μελέτης μας. Τα αποτελέσματα της παρούσας μελέτης δείχνουν ότι οι ασθενείς με ΑΟ χρήζουν προσεκτικής οδοντιατρικής εξέτασης η οποία θα ξεκινά σε μικρή ηλικία και θα στοχεύει στο σχεδιασμό ενός στοχευμένου προληπτικού προγράμματος, ώστε τα παιδιά αυτά να έχουν καλή στοματική υγεία και ποιότητα ζωής.
Λέξεις-κλειδιά:
Ατελής οστεογένεση, Ατελής οδοντινογένεση, Τερηδόνα, Συγκλεισιακές ανωμαλίες
