Μονάδα:
Τμήμα Οικονομικών ΕπιστημώνΒιβλιοθήκη Τμήματος Οικονομικών Επιστημών και Τμήματος Διοίκησης Επιχειρήσεων και Οργανισμών
Ημερομηνία κατάθεσης:
2021-08-23
Συγγραφέας:
Παπαδάκης Σπύρος
Στοιχεία επταμελούς επιτροπής:
1. Ηρειώτης Νικόλαος, Καθηγητής, ΕΚΠΑ - Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων και Οργανισμών (Επιβλέπων),
2. Βασιλείου Δημήτριος, Καθηγητής, ΕΚΠΑ - Τμήμα Οικονομικών Επιστημών (Τριμέλης),
3. Αλεξάκης Παναγιώτης, Καθηγητής, ΕΚΠΑ - Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων και Οργανισμών (Τριμελής),
4. Κώτσιος Στυλιανός, Καθηγητής, ΕΚΠΑ - Τμήμα Οικονομικών Επιστημών (Επταμελής),
5. Μπάλιος Δημήτριος, Αναπληρωτής Καθηγητής, ΕΚΠΑ - Τμήμα Οικονομικών Επιστημών (Επταμελής),
6. Γκούμας Σπυρίδων, Καθηγητής, ΠΑΔΑ, Τμήμα Λογιστικής και Χρηματοοικονομικής (Επταμελής),
7. Καλαντώνης Πέτρος, Καθηγητής, ΠΑΔΑ, Τμήμα Διοίκησης Τουρισμού (Επταμελής).
Πρωτότυπος Τίτλος:
Προσδιοριστικοί παράγοντες του κενού απόδοσης ΦΠΑ στην Ελληνική Οικονομία
Γλώσσες διατριβής:
Ελληνικά
Μεταφρασμένος τίτλος:
Προσδιοριστικοί παράγοντες του κενού απόδοσης ΦΠΑ στην Ελληνική Οικονομία
Περίληψη:
Το κενό απόδοσης ΦΠΑ (VAT Gap) αποτελεί έναν σημαντικό όσο και αντιπροσωπευτικό δείκτη της φοροδιαφυγής, της φοροαποφυγής και των υφιστάμενων δυσλειτουργιών που σχετίζονται με τη Φορολογική Διοίκηση. Λαμβάνοντας υπόψη ότι σε επίπεδο Ελληνικής Οικονομίας το κενό απόδοσης ΦΠΑ είναι καθ’ όλη την ερευνώμενη περίοδο (1997-2018) μέσα στα πέντε μεγαλύτερα μεταξύ των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης επιχειρήθηκε η ποσοτικοποίηση και η εις βάθος μελέτη του, προβαίνοντας σε διερεύνηση των παραγόντων που το επηρεάζουν.
Μέσα από την ανασκόπηση της διεθνούς βιβλιογραφίας και αρθρογραφίας προσεγγίστηκαν όσο το δυνατό πιο ρεαλιστικά και αντικειμενικά βασικοί οικονομικοί, κοινωνικοί και φορολογικοί παράγοντες που ενδέχεται να επηρεάζουν το κενό απόδοσης ΦΠΑ στην περίπτωση της Ελληνικής Οικονομίας. Παρόλο που υφίσταται εκτεταμένη σχετική διεθνής έρευνα, στην Ελλάδα δεν υπάρχουν αντίστοιχες μελέτες που να επικεντρώνονται στο κενό απόδοσης ΦΠΑ, ειδικά υπό το πρίσμα των δράσεων της Φορολογικής Διοίκησης στην οποία δόθηκε ιδιαίτερη βαρύτητα, αναγνωρίζοντας την καθοριστική συμβολή της στον περιορισμό του.
Σε αυτήν την κατεύθυνση εξετάσθηκαν, με τη χρήση οικονομετρικών μοντέλων βασισμένων σε χρονοσειρές, δώδεκα (12) μεταβλητές, οι οποίες επιλέχθηκαν κυρίως βάσει της προηγούμενης βιβλιογραφίας, αν και ορισμένες εξ αυτών είναι νεοεξεταζόμενες και προέκυψαν λόγω αναγνώρισης της σημασίας τους στην Ελληνική πραγματικότητα, όπως οι βασικές δράσεις της Ελληνικής Φορολογικής Διοίκησης. Η υπό μελέτη χρονική περίοδος της Ελληνικής Οικονομίας εκτείνεται από το 1997 έως το 2018 (είκοσι δύο έτη), όπου υφίστανται διαθέσιμα στοιχεία για τα υπό εξέταση μεγέθη, γεγονός που επιτρέπει την εις βάθος ανάλυση επελθόντων αλλαγών στο σύστημα ΦΠΑ, είτε πρόκειται για μεταβολές των συντελεστών ΦΠΑ είτε για νομοθετικές αλλαγές, εστιάζοντας ταυτόχρονα και στις επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης των ετών 2007-2008.
Επί προσθέτως το Ελληνικό κενό απόδοσης ΦΠΑ αποσυντέθηκε στα δύο βασικά συστατικά του, στο κενό μη φορολογικής συμμόρφωσης και στο κενό πολιτικής προκειμένου να διερευνηθούν καλύτερα οι επιδράσεις των εξεταζόμενων παραγόντων σε αυτό. Επίσης, o Δείκτης Εσόδων ΦΠΑ (VRR), επιλέχθηκε ως μέτρο ανάλυσης του κενού απόδοσης ΦΠΑ και κατόπιν υπολογισμού του για όλη την εξεταζόμενη περίοδο, χρησιμοποιήθηκε ως εξαρτημένη μεταβλητή.
Από τον συνολικό αριθμό των εξεταζόμενων μεταβλητών διαπιστώθηκε ότι οι πέντε (5) από αυτές είναι στατιστικά σημαντικές, επηρεάζοντας το Ελληνικό κενό απόδοσης ΦΠΑ. Οι δύο εξ αυτών και συγκεκριμένα η αναλογία του ΦΠΑ στο σύνολο των φόρων και ο αριθμός των διενεργηθέντων φορολογικών προληπτικών ελέγχων, συσχετίζονται αρνητικά με το Ελληνικό κενό απόδοσης ΦΠΑ. Οι άλλες τρεις σημαντικές μεταβλητές, οι οποίες ωστόσο έχουν θετική συσχέτιση με το Ελληνικό κενό απόδοσης ΦΠΑ, είναι οι τελικές κυβερνητικές δαπάνες, η διαφορά του κανονικού συντελεστή ΦΠΑ από τους μειωμένους συντελεστές και η προστιθέμενη αξία της Ελληνικής Οικονομίας.
Ορμώμενοι από την ευρεθείσα στατιστικά σημαντική σχέση μεταξύ του Ελληνικού κενού απόδοσης ΦΠΑ και της προστιθέμενης αξίας της Ελληνικής Οικονομίας ως ποσοστό του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος αυτής, προβήκαμε σε περαιτέρω διερεύνηση και ανάλυση των επιμέρους οικονομικών κλάδων – τομέων που επηρεάζουν το Ελληνικό κενό απόδοσης ΦΠΑ.
Από τη σχετική οικονομετρική μελέτη που διενεργήθηκε πρόκυψε ότι οι βασικότεροι τομείς της Ελληνικής Οικονομίας που επηρεάζουν το Ελληνικό κενό απόδοσης ΦΠΑ είναι ο τομέας της μεταποίησης, ο οποίος το επηρεάζει αρνητικά (όταν αυξάνεται το μέγεθος του τομέα περιορίζεται το κενό απόδοσης ΦΠΑ), της Δημόσιας Διοίκησης, της Εστίασης και παροχής καταλυμάτων και της Γεωργίας, οι οποίοι το επηρεάζουν θετικά.
Πλέον των ανωτέρω, εξετάσθηκε για πρώτη φορά η σχέση μεταξύ του κενού απόδοσης ΦΠΑ και της νομοθεσίας MOSS (Mini One Stop Shop) που ισχύει από 01.01.2015, καθόσον παρά τη σημασία των σχετικών διατάξεων όπως αυτή αναδεικνύεται και από την επέκταση της από 01.07.2021 σε όλες τις υπηρεσίες ηλεκτρονικού εμπορίου, ο αντίκτυπός της στο κενό απόδοσης ΦΠΑ δεν έχει ακόμη μελετηθεί. Με βάση τα ευρήματα της εμπειρικής έρευνας δεν προέκυψε επίδραση από την εφαρμογή της σχετικής νομοθεσίας στο Ελληνικό κενό απόδοσης ΦΠΑ, χωρίς ωστόσο αυτό να απομειώνει την αξία της κατά τα αναφερθέντα στη σχετική ενότητα συμπερασμάτων.
Τέλος, προβήκαμε σε αξιολόγηση των ευρημάτων που προέκυψαν, διατυπώνοντας προτάσεις αναφορικά με το Ελληνικό κενό απόδοσης ΦΠΑ, οι οποίες δύνανται να αξιοποιηθούν από τους αρμόδιους φορείς και κυρίως από την Ελληνική Φορολογική Διοίκηση στη μάχη της εναντίον της φοροδιαφυγής και της μη φορολογικής συμμόρφωσης και συνεπακόλουθα για τον περιορισμό του κενού απόδοσης ΦΠΑ.
Εν κατακλείδι η σημαντικότητα της παρούσης έγκειται στον εμπλουτισμό της υφιστάμενης περιορισμένης βιβλιογραφίας και αρθρογραφίας αναφορικά με το Ελληνικό κενό απόδοσης ΦΠΑ και την ταυτόχρονη παρουσίαση στοιχείων και διατύπωση σχετικών προτάσεων, συμβάλλοντας τοιουτοτρόπως στον περιορισμό και την επιτυχή αντιμετώπιση του.
Κύρια θεματική κατηγορία:
Κοινωνικές, Πολιτικές και Οικονομικές επιστήμες
Λέξεις-κλειδιά:
Φόρος Προστιθέμενης Αξίας (ΦΠΑ), Κενό απόδοσης ΦΠΑ, Δείκτης Εσόδων ΦΠΑ, Φορολογική Διοίκηση, Φορολογικοί Έλεγχοι, Κλάδοι Ελληνικής Οικονομίας, Σύστημα Μικρής Μονοαπευθυντικής Θυρίδας.
Αρ. σελίδων ευρετηρίου:
0
Αρ. βιβλιογραφικών αναφορών:
326
