Μονάδα:
Τμήμα Ιστορίας και ΑρχαιολογίαςΒιβλιοθήκη Φιλοσοφικής Σχολής
Ημερομηνία κατάθεσης:
2021-09-17
Συγγραφέας:
Σεριάτου Πηνελόπη
Στοιχεία επταμελούς επιτροπής:
Βασιλική Σειρηνίδου, Επίκουρη καθηγήτρια, Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας, Φιλοσοφική Σχολή, ΕΚΠΑ
Κατερίνα Γαρδίκα,τ. Αναπληρώτρια καθηγήτρια, Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας, Φιλοσοφική Σχολή, ΕΚΠΑ.
Ευθύμιος Νικολαΐδης, Διευθυντής Ερευνών, Ινστιτούτο Ιστορικών Ερευνών, Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών.
Μαρία Ευθυμίου, Καθηγήτρια, Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας, Φιλοσοφική Σχολή, ΕΚΠΑ.
Ευάγγελος Καραμανωλάκης, Αναπληρωτής Καθηγητής, Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας, Φιλοσοφική Σχολή, ΕΚΠΑ.
Κατερίνα Κωνσταντινίδου, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια, Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας, Φιλοσοφική Σχολή, ΕΚΠΑ.
Ευγενία Μπουρνόβα, Καθηγήτρια, Τμήμα Οικονομικών Επιστημών, Σχολή Οικονομικών και Πολιτικών Επιστημών, ΕΚΠΑ.
Πρωτότυπος Τίτλος:
Από τα γιατροσόφια στα ιατρικά εγχειρίδια. Η διαδρομή προς την επιστημονική ιατρική γνώση και περίθαλψη στον ελληνικό χώρο κατά τον 18ο και 19ο αιώνα.
Γλώσσες διατριβής:
Ελληνικά
Μεταφρασμένος τίτλος:
Από τα γιατροσόφια στα ιατρικά εγχειρίδια. Η διαδρομή προς την επιστημονική ιατρική γνώση και περίθαλψη στον ελληνικό χώρο κατά τον 18ο και 19ο αιώνα.
Περίληψη:
Αντικείμενο της έρευνας είναι η μετάβαση προς τη νεότερη επιστημονική ιατρική στις ελληνικές περιοχές του 18ου και 19ου αι.. Με κύριες πηγές δύο κατηγορίες ιατρικών κειμένων, η διατριβή διατρέχει έναν αιώνα ιατρικής και θεραπευτικής ιστορίας. Μέσα από χειρόγραφα γιατροσόφια και ιατρικά έντυπα, κείμενα που συγκροτούν δύο διακριτά πεδία ιατρικών γνώσεων και αξιοποιούνται για πρώτη φορά ως πηγές για την ιστορία της ιατρικής, παρουσιάζονται στοιχεία που αφορούν στην επιστημονική και εμπειρική ιατρική γνώση, στη νοσολογία, στις θεραπευτικές προσεγγίσεις, στη σχέση γιατρών και ασθενών. Παράλληλα, τα κείμενα παρέχουν στοιχεία για διαφορετικούς τομείς της καθημερινής ζωής που σχετίζονται με την ιατρική. Τέλος, διερευνάται με ποιον τρόπο οι εκδόσεις ιατρικών βιβλίων συνέβαλαν στη διαμόρφωση ενός νέου πλαισίου για τη συλλογική υγεία, ώστε να επιτευχθεί η αλλαγή νοοτροπίας και η στροφή της κοινωνίας προς την επιλογή της νεότερης ιατρικής.
Η διατριβή διαρθρώνεται σε τρία μέρη που ακολουθούν μετά την εισαγωγή, ωστόσο τα δύο πρώτα παραδίδουν τα βασικά συμπεράσματα, ενώ το τρίτο συνδέει την έρευνα με γεγονότα του 19ου αι.. Το πρώτο μέρος καταγράφει τα τεκμήρια από το υλικό των χειρογράφων για τις ασθένειες και με ειδικότερες θεματικές όπως είναι τα σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα, οι ψυχιατρικές ασθένειες, η σύνδεση της θεραπευτικής με τη θρησκεία και την πίστη. Τα χειρόγραφα εκτός από ιατρικά και φαρμακευτικά δεδομένα μας παραδίδουν δεδομένα για ζητήματα όπως είναι η καθαριότητα, η ομορφιά, η διατροφή και η θεραπευτική δίαιτα. Μελετάται το ζήτημα του παραδοσιακού συστήματος ίασης που εφαρμοζόταν έως τον 19ο αιώνα, ένα θέμα που δεν έχει εξεταστεί επαρκώς στο πλαίσιο της ελληνικής ιστορίας της ιατρικής. Στο δεύτερο μέρος της διατριβής παρουσιάζονται αναλυτικά οι δύο κατηγορίες πηγών. Ο σχολιασμός βασίζεται στο υλικό που παρουσιάζεται στη διατριβή, 10 χειρόγραφους κώδικες ιατρικού περιεχομένου (που ανήκουν στην κατηγορία των ιατροσοφίων) εκ των οποίων οι δύο έχουν εκδοθεί. (Πίνακες περιεχομένων 1-8 στο παράρτημα της διατριβής), καθώς και 10 ιατρικά βιβλία. Σημαντικό δεδομένο είναι η μελέτη των χειρογράφων παράλληλα με τα βιβλία. Το ένα είδος αποτελεί συνέχεια του άλλου ως προς τη διάδοση της ιατρικής γνώσης, παρότι, ενώ άρχισαν να εκδίδονται τα βιβλία, συνέχισαν να συντάσσονται τα χειρόγραφα για να διαμορφωθούν σταδιακά σε λαϊκότερη εκδοχή που συνδέθηκε περισσότερο με τη θρησκεία. Ειδικότερα στα βιβλία γίνεται αναφορά στο ιατρικό επάγγελμα που καθιερώνεται στο τέλος του 18ου και στις αρχές του 19ου αι. ως του κατεξοχήν φύλακα της υγείας. Επίσης, μέσω των ιατρικών βιβλίων διαδίδεται ο λόγος για τη συλλογική υγεία, ως απαραίτητου πυλώνα προόδου της κοινωνίας, ενώ τονίζεται διαρκώς η προτροπή της επικράτησης της επιστημονικής ιατρικής και της αποδέσμευσης από την εμπειρική μη έγκυρη ιατρική προσέγγιση. Σύμφωνα με την έρευνα έως τις αρχές του 19ου αιώνα, πτυχιούχοι και εμπειρικοί γιατροί, όπως και χειρουργοί είχαν κοινή ιατρική προσέγγιση, ενώ έως το τέλος του 18ου αι. όλοι οι παραπάνω θεωρούνταν γιατροί. Μετά τα μέσα του 19ου αιώνα παγιοποιείται ο διαχωρισμός των γιατρών σε πτυχιούχους και εμπειρικούς. Αυτό που ξεχωρίζει την ελληνική εμπειρική ιατρική είναι ότι εξακολουθούσε να αξιοποιείται από την κοινωνία έως το δεύτερο μισό του 20ού αιώνα και παρόλο που οι γιατροί απαξίωναν τη χρήση τους, τα γιατροσόφια συντάσσονταν ως την ίδια περίοδο.
Κύρια θεματική κατηγορία:
Ιστορία
Λέξεις-κλειδιά:
γιατροσοφια, ιστορια ιατρικής, ιστορια της υγειας, ιατρικα βιβλία, εμπειρικη ιατρική, ιστορια της καθημερινότητας, ιατρικά χειρόγραφα
Αρ. σελίδων ευρετηρίου:
0
Αρ. βιβλιογραφικών αναφορών:
414
