Κατεύθυνση Ψυχιατροδικαστική
Βιβλιοθήκη Επιστημών Υγείας

2021-11-28

2021

Σφακιανάκη Καλλιόπη

Δουζένης Αθανάσιος, Καθηγητής, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Μιχόπουλος Ιωάννης, Αναπληρωτής, Καθηγητής, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Φερεντίνος Παναγιώτης, Αναπληρωτής Καθηγητής, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ

Μετανάλυση-συστηματική ανασκόπηση σύμφωνα με τις Prisma Guidelines για τη χρήση αντιψυχωσικών δεύτερης γενιάς στην αντιμετώπιση της επιθετικότητας

Ελληνικά

Μετανάλυση-συστηματική ανασκόπηση σύμφωνα με τις Prisma Guidelines για τη χρήση αντιψυχωσικών δεύτερης γενιάς στην αντιμετώπιση της επιθετικότητας

Εισαγωγή: Η βία και η επιθετικότητα αποτελούν μείζονα κοινωνικά προβλήματα και συχνά αφορούν ασθενείς οι οποίοι πάσχουν από ψυχιατρικές παθήσεις. Η επιθετικότητα εκτός από σωματικές και υλικές βλάβες δύναται να προκαλέσει και ψυχικό τραυματισμό. Ως συνέπειες της ανθρώπινης επιθετικότητας μπορεί να είναι σοβαρά κοινωνικά, νομικά, συναισθηματικά και οικονομικά προβλήματα.
Οι αιτίες της επιθετικής συμπεριφοράς είναι σύνθετες και πολυπαραγοντικές. Κοινωνικοί και πολιτισμικοί παράγοντες παίζουν σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη επιθετικής συμπεριφοράς, ωστόσο το νευροβιολογικό υπόβαθρο αλληλεπιδρά με τους περιβαλλοντικούς παράγοντες.
Έχει δειχτεί πως οι υποδοχείς της ντοπαμίνης και της σεροτονίνης στον εγκέφαλο κατέχουν κεντρική θέση στο ρυθμιστικό μηχανισμό της επιθετικότητας. Δεκαετίες ερευνών έχουν καταδείξει τον ουσιαστικό ρόλο του μέσου υποθαλάμου και του μεσομεταιχμιακού ντοπαμινεργικού συστήματος στη ρύθμιση της επιθετικής συμπεριφοράς. Τα αντιψυχωσικά έχουν σημαντική αποτελεσματικότητα στην αντιμετώπιση της βίαιης συμπεριφοράς, και αυτό διαφαίνεται και από την γενικευμένη χρήση τους.
Τα τυπικά αντιψυχωσικά έχουν αποδεδειγμένη αποτελεσματικότητα στη θεραπεία της επιθετικότητας, ιδιαίτερα η αλοπεριδόλη. Ωστόσο, λαμβάνοντας υπόψη τον υψηλό κίνδυνο εξωπυραμιδικών παρενεργειών των τυπικών αντιψυχωσικών και την ανώτερη αποτελεσματικότητα των άτυπων, τα άτυπα αντιψυχωσικά προτιμώνται ιδιαίτερα στην κλινική πρακτική.
Σκοπός μετανάλυσης: Ο σκοπός της παρούσας ανασκόπησης ήταν η διερεύνηση της αποτελεσματικότητας των αντιψυχωσικών δεύτερης γενιάς στην αντιμετώπιση της βίαιης συμπεριφοράς και της επιθετικότητας που εκδηλώνονται στις ψυχωτικές διαταραχές, συγκρινόμενα με τα τυπικά αντιψυχωτικά.
Στην παρούσα μετανάλυση στις μελέτες που επιλέχθηκαν εξετάστηκε η αποτελεσματικότητα ενός αντιψυχωσικού δεύτερης γενιάς σε σύγκριση με ένα τυπικό αντιψυχωσικό στην αντιμετώπιση της επιθετικής συμπεριφοράς.
Μέθοδος: Αυτή η μετανάλυση αφορά την τελευταία εξαετία, συγκεκριμένα από το Φεβρουάριο του 2014 έως τον Μάρτιο του 2020. Η αναζήτηση βιβλιογραφίας έγινε στις εξής βάσεις δεδομένων: Pubmed, Scopus και Cochrane.
Στην παρούσα μετανάλυση οι μελέτες που επιλέχθηκαν ήταν τυχαιοποιημένες ελεγχόμενες μελέτες τυφλές ή open label, σε ενήλικο πληθυσμό. Επίσης εξέταζαν την αποτελεσματικότητα ενός αντιψυχωσικού δεύτερης γενιάς σε σύγκριση με ένα τυπικό αντιψυχωσικό στην αντιμετώπιση της επιθετικής συμπεριφοράς στις ψυχωτικές διαταραχές. Εξαιρέθηκαν όλες οι μελέτες που αφορούσαν παιδιά, εφήβους, ηλικιωμένους καθώς και οποιεσδήποτε άλλες ψυχικές διαταραχές εκτός της σχιζοφρένειας. Οι οφειλόμενες σε χρήση-εξάρτηση ουσιών ή αλκοόλ ψυχιατρικές διαταραχές δε συμπεριελήφθησαν στη μετανάλυση εκτός κι αν αφορούσαν σχιζοφρενική διαταραχή προκαλούμενη από αυτές και πληρούσαν και όλα τα υπόλοιπα κριτήρια συμπερίληψης. Ακόμη αποκλείστηκαν ανοϊκές διαταραχές, γενετικά νοσήματα, νευροψυχιατρικά σύνδρομα, νοητική υστέρηση και νευροαναπτυξιακές διαταραχές. Στις μελέτες που συμπεριελήφθησαν στη μετανάλυση, τα αποτελέσματα όσον αφορά τις αλλαγές στην ένταση της επιθετικότητας, της εχθρικότητας και της ευερεθιστότητας μετρήθηκαν με την κλίμακα PANSS και την υποκλίμακα αυτής PANSS-EC (Positive and Negative Syndrome Scale-Excited Component).

Συμπεριελήφθησαν όλες οι μελέτες που πληρούσαν τα παραπάνω κριτήρια από τις βάσεις δεδομένων που αναφέρθηκαν.
Mετρήθηκε η βαθμολογία που σημείωναν οι ασθενείς στην κλίμακα PANSS ή PANSS-EC πριν από τη χορήγηση της φαρμακευτικής αγωγής, καθώς και η τυπική απόκλιση αυτής της τιμής (SD), όσο και το σκορ στην κλίμακα PANSS ή PANSS-EC ύστερα από τη χορήγηση των φαρμάκων, τόσο των τυπικών όσο και των άτυπων αντιψυχωσικών, καθώς και η τυπική απόκλιση αυτής.
Στη μελέτη των Hung-Yu Chan et al. (2014) μελετήθηκε η αποτελεσματικότητα και η ασφάλεια της ολανζαπίνης IM σε σχέση με τη χορήγηση αλοπεριδόλης ΙΜ σε ασθενείς με σχιζοφρένεια και οξεία διαταραχή συμπεριφοράς.
Οι Charles Lung-Cheng Huang et al. (2015) πραγματοποίησαν μια μελέτη για τη σύγκριση της αποτελεσματικότητας και του προφίλ ασφάλειας μεταξύ της ενδομυϊκής χορήγησης ολανζαπίνης και μεταξύ ΙΜ αλοπεριδόλης συν ΙΜ λοραζεπάμης σε ασθενείς με σχιζοφρένεια με μέτρια έως σοβαρή διέγερση.
Οι Viroj Verachai et al. (2014) σύγκριναν τις αντιψυχωσικές ιδιότητες αλλά και τις ανεπιθύμητες ενέργειες της κουετιαπίνης με την αλοπεριδόλη σε άτομα με ψύχωση προκαλούμενη από μεθαμφεταμίνη.
Αποτελέσματα: Αυτή η μετανάλυση διαπίστωσε ότι δεν υπάρχει διαφορά στην αποτελεσματικότητα μεταξύ τυπικών και άτυπων αντιψυχωσικών στην επιθετικότητα.
Συμπεράσματα: Από αυτή τη μετανάλυση προέκυψε πως τα αντιψυχωσικά εμφανίζουν ευρεία αποτελεσματικότητα στην αντιμετώπιση της διεγερτικής και επιθετικής συμπεριφοράς που εκδηλώνονται στις διάφορες ψυχικές διαταραχές. Τα αντιψυχωσικά δεύτερης γενιάς έχει βρεθεί πως έχουν σημαντικό θεραπευτικό αποτέλεσμα στην επιθετικότητα χωρίς ωστόσο και αυτά να υπολείπονται σε ανεπιθύμητες ενέργειες. Τα αντιψυχωσικά δεύτερης γενιάς επιδρούν περισσότερο στους σεροτονινεργικούς υποδοχείς και μπορεί να έχουν ένα καλύτερο αποτέλεσμα έναντι της επιθετικότητας σε σχέση με τα αντιψυχωσικά πρώτης γενιάς τα οποία επιδρούν κυρίως στους υποδοχείς της ντοπαμίνης. Μέχρι τώρα υπάρχουν μόνο μερικές ενδείξεις που να υποστηρίζουν την επιλογή συγκεκριμένου αντιψυχωσικού αναλόγως της διαγνωστικής κατηγορίας. Είναι σημαντική η περαιτέρω διερεύνηση της αποτελεσματικότητας του κάθε αντιψυχωσικού στην επιθετικότητα καθώς και η αναζήτηση μεγεθών αποτελεσματικότητας αναλόγως της δοσολογίας του φαρμακευτικού παράγοντα, με σκοπό τη δημιουργία θεραπευτικών πρωτοκόλλων. Σε κάθε περίπτωση πρέπει να γίνεται ορθολογική χρήση αυτών των φαρμάκων και παράλληλα προσπάθεια αποκλιμάκωσης των επιθετικών συμπεριφορών και με μη φαρμακολογικές μεθόδους.

Επιστήμες Υγείας

Επιθετικότητα, Τυπικά αντιψυχωσικά, Άτυπα αντιψυχωσικά

Όχι

0

Ναι

46

94

https://pergamos.lib.uoa.gr/uoa/dl/object/2965922/file.pdf

https://pergamos.lib.uoa.gr/uoa/dl/object/2965922