Στοιχεία επιβλεπόντων καθηγητών:
Μυστακίδου Κυριακή, Καθηγήτρια, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Ζυγογιάννη Άννα, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Κατσαραγάκης Στυλιανός, Επίκουρος Καθηγητής, Τμήμα Νοσηλευτικής, ΕΚΠΑ
Περίληψη:
Εισαγωγή: Η έννοια της αποθάρρυνσης χρησιμοποιείται για να περιγράψει καταστάσεις υπαρξιακής δυσφορίας και αυτοαντιλαμβανόμενης ανικανότητας αποτελεσματικής αντιμετώπισης στρεσογόνων παραγόντων ή ένα συνδυασμό ψυχικού πόνου και συναισθημάτων υποκειμενικής ανικανότητας που παρατηρείται σε ασθενείς με χρόνιες παθήσεις και προχωρημένες νόσους όπως οι ογκολογικοί ασθενείς. Η κλίμακα αποθάρρυνσης Demoralization Scale των Kissane και Clarke (2002), αποτελεί την πιο γνωστή και ευρέως χρησιμοποιούμενη μέθοδο αξιολόγησης και διάγνωσης του συνδρόμου αποθάρρυνσης. Οι ψυχομετρικές ιδιότητες του DS έχουν μεταφρασθεί και μελετηθεί σε διάφορες χώρες, σε δείγματα ασθενών με προχωρημένο καρκίνο και στην ανακουφιστική φροντίδα. Το εργαλείο DS II αποτελεί μια σύντομη και τροποποιημένη εκδοχή του εργαλείου DS μέσω του οποίου μετριέται το επίπεδο αποθάρρυνσης των ασθενών.
Σκοπός: Η παρούσα μελέτη αφορά την πρώτη ερευνητική προσπάθεια προσαρμογής και μέτρησης των ψυχομετρικών ιδιοτήτων της ελληνικής εκδοχής της κλίμακας αποθάρρυνσης σε έναν πληθυσμό ογκολογικών ασθενών. Η σημαντικότητα της μελέτης αυτής έγκειται στην ανάδειξη ενός έγκυρου και αξιόπιστου εργαλείου για την αναγνώριση συναισθηματικών και γνωστικών καταστάσεων υπαρξιακής δυσφορίας και αποθάρρυνσης.
Μεθοδολογία: Το βασικό εργαλείο που χρησιμοποιήθηκε, στην προοπτική μελέτη παρατήρησης εγκάρσιας τομής, είναι η κλίμακα αποθάρρυνσης DS II GR, το οποίο μεταφράστηκε και αξιολογήθηκε για τις ψυχομετρικές του ιδιότητες σε ένα δείγμα 150 ογκολογικών ασθενών, κατά την περίοδο από 03/04/2019 έως και τις 18/09/2019 κατά την προσέλευσή τους στο Αρεταίειο Νοσοκομείο και στη Μονάδα Ανακουφιστικής Φροντίδας. Το δείγμα της μελέτης κλήθηκε να συμπληρώσει την ελληνική εκδοχή της κλίμακας αποθάρρυνσης καθώς και το ερωτηματολόγιο της Νοσοκομειακής Κλίμακας Άγχους και Κατάθλιψης. Για την στατιστική ανάλυση των δεδομένων χρησιμοποιήθηκε το στατιστικό πακέτο SPSS v. 21.0.
Αποτελέσματα: Σύμφωνα με την επιβεβαιωτική παραγοντική ανάλυση, προέκυψε ένα μοντέλο δύο παραγόντων του αυθεντικού δείκτη DS-II, το οποίο χαρακτηριζόταν οριακά από μη αποδεκτούς δείκτες παγκόσμιας προσαρμογής. Στη συνέχεια προέκυψαν επίσης δύο παράγοντες, αλλά διαφορετικού εννοιολογικού περιεχομένου και ομαδοποίησης από εκείνους του αρχικού δείκτη. Οι συντελεστές συσχέτισης μεταξύ του Demoralization Scale II GR (DS-II GR) (Κλίμακα Αποθάρρυνσης) και του Hospital Anxiety and Depression Scale (HADS) (Νοσοκομειακή Κλίμακα Άγχους και Κατάθλιψης) για τον Παράγοντα Ι ήταν (r= 0.602, p<0.001), για τον Παράγοντα II (r=0.519, p<0.001), και για τη συνολική βαθμολογία (r=-0.628, p<0.001). Οι συντελεστές συσχέτισης μεταξύ του DS-II GR και του HAD depression για τον Παράγοντα I ήταν (r= 0.701, p<0.001), για τον Παράγοντα II (r=0.456, p<0.001),) και για τη συνολική βαθμολογία (r=-0.667, p<0.001). Το παραπάνω αποτελέσματα υποδεικνύουν υψηλή συσχέτιση, γεγονός που ικανοποιεί την εγκυρότητα του κριτηρίου. Η εσωτερική συνέπεια του DS-II GR για τον Παράγοντα I, τον Παράγοντα II, και τη συνολική βαθμολογία μετρήθηκε με τον συντελεστή Cronbach’s alpha και υπολογίστηκε να είναι ίση με 0,906, 0,810, και 0,913, αντίστοιχα. Οι τιμές αυτές υποδεικνύουν εξαιρετική εσωτερική συνέπεια για τη συνολική βαθμολογία και για τις υποκλίμακες.
Συμπεράσματα: Η ελληνική εκδοχή της κλίμακας αποθάρρυνσης αποτελεί ένα αξιόπιστο και έγκυρο εργαλείο για ευρεία χρήση του στον ελληνικό πληθυσμό με σκοπό τη μέτρηση των επιπέδων αποθάρρυνσης των Ελλήνων ασθενών. Η χρήση του συγκεκριμένου εργαλείου αναμένεται να συμβάλλει ουσιαστικά στην συλλογή απαραίτητης πληροφορίας και γνώσης για την εκτίμηση των ψυχοκοινωνικών αναγκών των ογκολογικών ασθενών και στην ανάπτυξη ενός ολοκληρωμένου συστήματος φροντίδας των ασθενών αυτών στον ελλαδικό χώρο.
Λέξεις-κλειδιά:
Αποθάρρυνση, Κλίμακα αποθάρρυνσης, Ογκολογικοί ασθενείς, Ανακουφιστική φροντίδα, Κατάθλιψη,
