Στοιχεία επιβλεπόντων καθηγητών:
Γρηγόρης Βασλαματζής, Ομότιμος Καθηγητής, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Χρήστος Ζερβής, Διδάκτωρ, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Ζαχαρούλα Καραμανωλάκη, Υπεύθυνη Τμήματος Α΄ Ψυχιατρικής Κλινικής
Περίληψη:
Στην παρούσα εργασία θα επιχειρηθεί μια προσέγγιση της κατασκευής του συμπλέγματος της ‘Νεκρής Μητέρας’ όπως αρχικά διατυπώθηκε από τον ψυχαναλυτή Andre Green. Ταυτόχρονα, το θεωρητικό μέρος της εργασίας συμπληρώνεται από τις έννοιες της μητρικής λειτουργίας, του αδελφικού δεσμού, της απώλειας και του παιδιού αντικαταστάτη, έννοιες απόλυτα συνυφασμένες με την εν λόγω κατασκευή. Η παρούσα μελέτη διαρθρώνεται σε θεωρητικό και κλινικό μέρος. Σχετικά με
το υλικό και την μεθοδολογία, η παρούσα εργασία έχει χαρακτηριστικά ποιοτικής εννοιολογικής μελέτης σε συνδυασμό με στοιχεία κλινικής έρευνας μοναδικής περίπτωσης (ν=1).
Η έννοια της μητέρας, στην πραγματική ζωή και στο ψυχαναλυτικό πεδίο, είναι μια σύνθετη έννοια, οι διαστάσεις της οποίας αφορούν τόσο το σωματικό όσο και το ψυχικό επίπεδο. Εκτός από την μητέρα, του πρώτου άλλου δηλαδή, σημαντικό ρόλο στην ζωή του υποκειμένου διαδραματίζει και ο αδελφός, εκείνος δηλαδή που μπορεί να χαρακτηριστεί και ως ο πιο ‘κοντινός’ άλλος.
Για τον Green η έννοια της ‘νεκρής μητέρας’, αφορά την φυσικά παρούσα αλλά ψυχικά απούσα από την ζωή του υποκειμένου εικόνα του μητρικού αντικειμένου. Την απουσία δηλαδή της μητέρας όχι ως πρόσωπο αλλά ως λειτουργία. Η αναγνώριση αυτής της κατάστασης λέει ο Green, είναι μια ‘αποκάλυψη της μεταβίβασης’, πραγματοποιείται δηλαδή εκ των υστέρων, στο πλαίσιο της θεραπείας του ενήλικα πλέον παιδιού. Ο ψυχικός ‘θάνατος’ της μητέρας, οφείλεται συνήθως, σύμφωνα πάντα με τον Green, σε κάποια απώλεια, με συνηθέστερη αυτή της απώλειας ενός παιδιού.
Η έννοια της απώλειας είναι κεντρική τόσο στην ζωή του υποκειμένου όσο και της
ψυχανάλυσης. Το παιδί αντικαταστάτης, υπό μια στενή έννοια, είναι ένα παιδί που γεννιέται από γονείς που έχουν βιώσει την απώλεια ενός παιδιού, σε μια προσπάθεια να γεμίσουν το κενό που άφησε ο θάνατος του πρώτου.
Η παρούσα εργασία ολοκληρώνεται με το κλινικό μέρος της μελέτης αυτής και συνεδρίες από την θεραπευτική διαδικασία. Πρόκειται για μια ψυχοδυναμικού τύπου θεραπεία, εβδομαδιαίας συχνότητας και διάρκειας ενός έτους, η οποία και έλαβε χώρα σε δημόσιο πλαίσιο.
Συνοψίζοντας, η ποιοτική αυτή μελέτη της κατασκευής του συμπλέγματος της ‘νεκρής
μητέρας’ και των εννοιών της απώλειας, της μητρικής λειτουργίας, του αδελφικού δεσμού και του παιδιού αντικαταστάτη, θα προσπαθήσει να διευρύνει την υπάρχουσα βιβλιογραφία και να αναλύσει τα θεωρητικά και κλινικά δεδομένα, με απώτερο σκοπό να συμβάλλει στην ψυχοδυναμική κατανόηση ασθενών που φέρουν τέτοια χαρακτηριστικά στο πλαίσιο της ψυχοδυναμικής τους ψυχοθεραπείας.
Λέξεις-κλειδιά:
Νεκρή μητέρα, Μητρική λειτουργία, Απώλεια, Αδελφικός δεσμός, Παιδί αντικαταστάτης.
