Μονάδα:
Κατεύθυνση Πολιτική ΦιλοσοφίαΒιβλιοθήκη Φιλοσοφικής Σχολής
Ημερομηνία κατάθεσης:
2022-03-12
Συγγραφέας:
Μαγειρόπουλος Νικόλαος
Στοιχεία επιβλεπόντων καθηγητών:
Φίλιππος Βασιλόγιαννης, Αναπληρωτής Καθηγητής Φιλοσοφίας του Δικαίου, Νομικής Σχολής Ε.Κ.Π.Α.
Βάνα Νικολαΐδου-Κυριανίδου, Καθηγήτρια Ε.Κ.Π.Α.
Γεώργιος Πολίτης, Αναπληρωτής Καθηγητής Ε.Κ.Π.Α
Πρωτότυπος Τίτλος:
"Η περιγραφική θεωρία της απόφασης και η έννοια του Πολιτικού: ένας διάλογος μεταξύ Παναγιώτη Κονδύλη και Carl Schmitt"
Γλώσσες εργασίας:
Ελληνικά
Αγγλικά
Μεταφρασμένος τίτλος:
"Η περιγραφική θεωρία της απόφασης και η έννοια του Πολιτικού: ένας διάλογος μεταξύ Παναγιώτη Κονδύλη και Carl Schmitt"
Περίληψη:
Στα κείμενα που ακολουθούν έχει καταβληθεί προσπάθεια να παρουσιαστούν δύο θεωρητικά εγχειρήματα που εκκινούν από όμοιες βάσεις για να επεκταθούν σε θεματικές που μεταξύ τους διαφέρουν ουσιωδώς. Από την μια θα εκτεθεί η κατανόηση του Πολιτικού από μεριάς του Carl Schmitt μέσω του κατεξοχήν κριτηρίου της διάκρισης φίλου και εχθρού. Το δίπολο αυτό ως αφετηρία οδηγεί προεκτεινόμενο από την μεριά του εχθρού σε ένα επιπλέον κύριο χαρακτηριστικό του Πολιτικού, την δυνατότητα ανάπτυξης πολεμικότητας ακόμη και με την μορφή του πολέμου, γνώρισμα το οποίο αρκεί ως δυνατότητα βέβαια και δεν απαιτείται -για τον Schmitt – να υφίσταται ως πραγματικό γεγονός ή έστω ως ενδεχόμενο. Έτσι το Πολιτικό εμφανίζει, στις κύριες και δευτερεύουσες δομές του, ένα αντιθετικό σχήμα: κάθε τι (ιδεολογικό, κρατικομματικό) που πρεσβεύεται σε πολιτικό επίπεδο αποκτάει νόημα με την ύπαρξη ενός αντιθέτου του. Η σκέψη του Schmitt είναι στυλωμένη στο Πολιτικό σχεδόν αδιαφορώντας για τις ατομικές προσωπικότητες που δρουν εντός του. Η απόφαση δεν τον ενδιαφέρει ως έντονα ατομικό (υποκειμενικό/προσωπικό) μέγεθος αλλά ως πολιτικό, και τέτοια είναι η ισχύς της ώστε προϋπάρχει έναντι των υπολοίπων στοιχείων που συγκεράζονται εντός του Πολιτικού, με την έννοια πως δημιουργεί υποχρέωση συμμόρφωσης προς αυτήν. Αυτό συμβαίνει λ.χ. με την δικαστική κρίση, η οποία τηρεί προαποφασισμένους κανόνες χωρίς να μπορεί να κινηθεί εκτός των ορίων που η Πολιτεία έχει θέσει. Η σημασία της απόφασης καταφαίνεται και σε ένα άλλον χώρο, αυτόν του κυριάρχου, που είτε πρόκειται για άτομο είτε για ομάδα, μιας και η κυριαρχία εκδηλώνεται ακραιφνώς στην κατάσταση έκτακτης ανάγκης, της οποίας ο πραγματιστικός χαρακτήρας είναι αμφίβολο εάν θα επιτρέψει τις θεσμισμένες ρήτρες να εφαρμοστούν.
Η δεύτερη όψη της εργασίας αφορά την περιγραφική θεωρία της απόφασης, εισηγητής της οποίας είναι ο Παναγιώτης Κονδύλης. Με αυτήν γίνεται μια τολμηρή απόπειρα κατανόησης της ανθρώπινης ιστορίας με βεληνεκές υπερχρονικό. Ο Κονδύλης υιοθετεί μια αξιολογικά ελεύθερη θεώρηση και επιχειρεί να συγκροτήσει μια κοινωνική οντολογία βασισμένη πάνω συγκεκριμένες ανθρωπολογικές σταθερές. Θεμέλιο της σκέψης του Κονδύλη είναι ο αγώνας που τα άτομα διεξάγουν σε κάθε επαφή μεταξύ τους πρακτικά· πρόκειται για αγώνα με σκοπό την απόκτηση ισχύος έναντι των ανταγωνιστών τους. Η αιτία που τα ωθεί προς αυτό είναι η ορμή της αυτοσυντήρησης, η οποία ενυπάρχει στον καθένα ανεξάρτητα από το αν το συνειδητοποιεί ή όχι. Σε αυτό το πλαίσιο και προκειμένου να επιβιώσουν όχι μόνο βιολογικά αλλά και κοινωνικά, τα άτομα συνάπτουν φιλικές και εχθρικές σχέσεις, ανάλογα με το καταπώς εξυπηρετείται η ανάγκη τους για αυτοσυντήρηση. Ιδέες, αξίες, επιστημονικά πορίσματα και μέθοδοι έρευνας προκύπτουν απευθείας από τα υποκείμενα που τις διαμόρφωσαν και όχι από κάποια απόλυτη εξωυποκειμενική αλήθεια. Η δυνατότητα απόκτησης απόλυτης γνώσης όμως δεν απορρίπτεται, καθώς από σχετικές (συγκεκριμένες, ορισμένες δηλαδή) προοπτικότητες μπορεί να προκύψουν σχήματα που επιβεβαιώνονται καθολικά και πανανθρώπινα. Για τον Κονδύλη τα άτομα διαμορφώνουν μέσω θεμελιωδών αποφάσεων κοσμοθεωρητικές στάσεις, από τις οποίες προκύπτει μια απαραίτητη για τον προσανατολισμό τους στην κοινωνία ταυτότητα. Αυτές οι αποφάσεις, εφόσον γενικευτούν με τον κάθε φορά κατάλληλο τρόπο, γίνονται εξαντικειμενικευμένες, δηλαδή έχουν τον χαρακτήρα της καθολικότητας. Μόνον τέτοιου είδους αποφάσεις διαθέτουν τα εχέγγυα για να ικανοποιήσουν τις αξιώσεις ισχύος των υποκειμένων που τις πρεσβεύουν. Μεμονωμένες αποφάσεις είναι καταδικασμένες σε παραγκωνισμό ή και εξάλειψη. Οι εξαντικειμενικευμένες αποφάσεις έχουν και δύο επιπλέον χαρακτηριστικά: την διάρκεια στον χρόνο και την αποκοπή τους από τα υποκείμενα που τις μόρφωσαν. Έτσι, όσοι μπορούν να ερμηνεύσουν γνήσια και μονοπωλιακά το περιεχόμενό τους καθίστανται κυρίαρχοι έναντι των υπολοίπων υποκειμένων που αποδέχονται την ερμηνεία τους.
Κύρια θεματική κατηγορία:
Φιλοσοφία- Ψυχολογία
Λέξεις-κλειδιά:
Πολιτικό, Ισχύς, Απόφαση, Φίλος-Εχθρός, Αυτοσυντήρηση, Κυρίαρχος, Κατάσταση έκτακτης ανάγκης, Ερμηνεία, Πολεμικότητα
Αρ. σελίδων ευρετηρίου:
2
Αρ. βιβλιογραφικών αναφορών:
32
