Μονάδα:
Κατεύθυνση Βυζαντινή Αρχαιολογία και ΤέχνηΒιβλιοθήκη Φιλοσοφικής Σχολής
Ημερομηνία κατάθεσης:
2022-03-14
Στοιχεία επιβλεπόντων καθηγητών:
Αναστασία Δρανδάκη, Αναπλ. Καθηγήτρια Βυζαντινής Αρχαιολογίας και Τέχνης, ΕΚΠΑ
Γιώργος Πάλλης, Επίκουρος Καθηγητής Βυζαντινής και Μεταβυζαντινής Αρχαιολογίας και Τέχνης, ΕΚΠΑ
Καλλιρόη (Κέλλυ) Λινάρδου, Επίκουρη Καθηγήτρια Ιστορίας της Τέχνης του Βυζαντίου και του Δυτικού Μεσαίωνα στο Τμήμα Θεωρίας & Ιστορίας της Τέχνης, Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών
Πρωτότυπος Τίτλος:
Ο ναός των Αγίων Θεοδώρων του Μυστρά: αρχιτεκτονική, γλυπτική, ζωγραφική
Γλώσσες εργασίας:
Ελληνικά
Αγγλικά
Μεταφρασμένος τίτλος:
Ο ναός των Αγίων Θεοδώρων του Μυστρά: αρχιτεκτονική, γλυπτική, ζωγραφική
Περίληψη:
Κοντά στο βορειοανατολικό άκρο της Κάτω Χώρας του Μυστρά κτίζεται ο ναός των Αγίων Θεοδώρων, πρώτο καθολικό της μονής Βροντοχίου, λίγο πρίν το 1296, από τους μοναχούς Δανιήλ και Παχώμιο. Μαζί με τον ναό της Οδηγήτριας συναποτελούν την μονή του Βροντοχίου στον Μυστρά. Με την ίδρυση και των δύο συνδέεται το όνομα μια από τις σημαντικότερες μορφές της νεοσύστατης βυζαντινής πολιτείας, του δραστήριου αρχιμανδρίτη Παχωμίου, που είναι ηγούμενος διαδοχικά της μονής των Αγίων Θεοδώρων και της μονής της Οδηγήτριας και Μέγας Πρωτοσύγκελος Πελοποννήσου.
Οι Άγιοι Θεόδωροι προσφέρουν ένα τελευταίο παράδειγμα ηπειρωτικού οκταγωνικού ναού με κάποιες απλουστεύσεις σε σχέση με το απώτερο πρότυπό τους, το καθολικό της μονής του Οσίου Λουκά και συνδέονται με εντόπια συνεργεία. Μεταγενέστερες προσθήκες αποτελούν ο διώροφος αρχικά νάρθηκας στα δυτικά και τα πυργόσχημα παρεκκλήσια στη βόρεια και τη νότια πλευρά του. Αξιοσημείωτος είναι ο διάκοσμος της ανατολικής όψης του μνημείου χωρισμένος σε πέντε οριζόντιες ζώνες με εναλλαγή απλής λιθοδομής με το πλινθοπερίκλειστο σύστημα τοιχοποιίας.
Ο μαρμάρινος γλυπτός διάκοσμος των Αγίων Θεοδώρων διασώζεται σήμερα αποσπασματικά και κατά πάσα πιθανότητα έχει εκτελεσθεί κατά την περιόδο ανέγερσης του ναού, οπότε μπορεί να χρονολογηθεί γύρω στο 1296. Από τον γλυπτό διάκοσμο του ναού έχουν διασωθεί τμήμα του επιστυλίου του τέμπλου, τμήματα του κοσμήτη του τρούλου, ένας μικρός πρόβολος σε αψίδωμα του νότιου τοίχου και τμήμα από το γείσο στο παράθυρο της νότιας όψης. Καθώς μάλιστα αποτελεί δείγμα από τα παλαιότερα χρονολογημένα γλυπτά του Μυστρά φαίνεται να ακολουθεί τα πρότυπα της τοπικής τεχνοτροπίας του 13ου αιώνα.
Από τις τοιχογραφίες στο εσωτερικό μεταξύ των ελαχίστων παραστάσεων που διατηρούνται, διακρίνονται ολόσωμοι στρατιωτικοί άγιοι στην κατώτερη ζώνη, σκηνές από το βίο της Παναγίας στην αμέσως επόμενη και παραστάσεις από το βίο του Χριστού στην υψηλότερη. Το εικονογραφικό πρόγραμμα παρόλο που σώζεται αποσπασματικά αποτελεί ένα ενιαίο σύνολο που απηχεί τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα της Παλαιολόγειας αναγέννησης.
Οι Άγιοι Θεόδωροι παρόλο που αναφέρονται και περιγράφονται σε οδηγούς και βιβλία περί αρχιτεκτονικής, γλυπτικής και ζωγραφικής δεν έχουν αποτελέσει αντικείμενο συστηματικής μελέτης και έρευνας. Οι ελάχιστες πηγές και τα τεκμήρια για την ιστορία του μνημείου δημιουργούν δυσκολίες σχετικά με την ανασύνθεση της φυσιογνωμίας του όσον αφορά τον τομέα της αρχιτεκτονικης, γλυπτικής και ζωγραφικής της νεοπαγούς πόλης του Μυστρά.
Με την ανάλυση και μελέτη του πρωτότυπου αρχιτεκτονικού τύπου, καθώς και της σωζόμενης ζωγραφικής και γλυπτικής διακόσμησης θα μπορέσει να γίνει κατανοητό το φιλόδοξο εγχείρημα του δραστήριου κτήτορα Παχωμίου για ένα θρησκευτικό καθίδρυμα που αποτελεί συνέχεια της τοπικής παράδοσης με αντίκτυπο σε όλο τον ελλαδικό χώρο.
Κύρια θεματική κατηγορία:
Αρχαιολογία
Λέξεις-κλειδιά:
Άγιοι Θεόδωροι, Μυστράς, βυζαντινή αρχιτεκτονική, γλυπτική, Παλαιολόγεια ζωγραφική, Παχώμιος.
Αρ. σελίδων ευρετηρίου:
0
Αρ. βιβλιογραφικών αναφορών:
150
Αρχείο:
Δεν επιτρέπεται η πρόσβαση στο αρχείο. H πρόσβαση επιτρέπεται μόνο εντός του δικτύου του ΕΚΠΑ.
Άγιοι Θεόδωροι Μυστρά.pdf
6 MB
Δεν επιτρέπεται η πρόσβαση στο αρχείο. H πρόσβαση επιτρέπεται μόνο εντός του δικτύου του ΕΚΠΑ.
