Στοιχεία επιβλεπόντων καθηγητών:
Κοσκολού Μ., Αναπληρώτρια Καθηγήτρια, ΣΕΦΑΑ, ΕΚΠΑ
Γιαννακούλια Μ., Καθηγήτρια, Τμήμα Διαιτολογίας και Διατροφής, Χαροκόπειο Παν/μιο
Γελαδάς Ν., Καθηγητής Εργοφυσιολογίας, ΣΕΦΑΑ, ΕΚΠΑ
Περίληψη:
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Η προσπάθεια ανακάλυψης όλο και αποτελεσματικότερων βελτιωτικών απόδοσης, σε
συνάρτηση με την ανάγκη για στροφή προς φυσικές ουσίες αποτελούν ίσως κάποιους
από τους λόγους που τα τελευταία χρόνια έχουν οδηγήσει στην ανάδειξη του
παντζαροχυμού ως εργογόνου συμπληρώματος, η διάδοση του οποίου ολοένα και
αυξάνεται τόσο σε ερευνητικό επίπεδο, όσο και στην αθλητική πρακτική. Με τους
ακριβείς μηχανισμούς δράσης του να μην έχουν πλήρως διαλευκανθεί, θεωρείται βέβαιο
ότι τα φυσικά περιεχόμενα σε αυτόν νιτρικά έχουν το βασικότερο ρόλο. Τα νιτρικά του
παντζαροχυμού εισερχόμενα στον οργανισμό ανάγονται σε μονοξείδιο του αζώτου, το
οποίο ως δραστικό μόριο σηματοδότησης, είναι ικανό, ακόμη και μετά από μία και μόνη
δόση σκευάσματος να τροποποιήσει φυσιολογικές αποκρίσεις κατά την άσκηση,
επηρεάζοντας την απόδοση. Παρά την ευρεία μελέτη, που έχει αποδείξει την επίδραση
του παντζαροχυμού σε διάφορα είδη άσκησης και μεταξύ διαφορετικών πληθυσμιακών
ομάδων, η έρευνα που αφορά το γυναικείο φύλο παραμένει ανεπαρκής. Το γεγονός αυτό,
σε συνδυασμό με ερευνητικά δεδομένα, που υποδεικνύουν διαφορές στο μεταβολισμό
του μονοξειδίου του αζώτου μεταξύ των δύο φύλων, καθιστά σημαντικό το σχεδιασμό
μίας πειραματικής δοκιμής, που θα αφορά την επίδραση του παντζαροχυμού σε
φυσιολογικές αποκρίσεις κατά την άσκηση, αποκλειστικά σε γυναίκες. Σκοπός της
παρούσας διατριβής ήταν να εξεταστεί η επίδραση του παντζαροχυμού σε φυσιολογικές
αποκρίσεις κατά την άσκηση (υπομέγιστη, σταδιακά αυξανόμενης έντασης μέχρι
εξάντλησης και σπριντ), αποκλειστικά σε γυναίκες. Επίσης διερευνήθηκε η επίδραση του
παντζαροχυμού στην αρτηριακή πίεση προ- και μετά- ασκησιακά καθώς και η συσχέτιση
του αιματοκρίτη με την απόδοση κατά το υπομέγιστο έργο.
ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ
Στη μελέτη συμμετείχαν 6 δοκιμαζόμενες αναπαραγωγικής ηλικίας, μέτριου
προπονητικού επιπέδου. Αφού υποβλήθηκαν σε σωματομετρήσεις και εργομετρήσεις για
την αξιολόγηση του αθλητικού τους προφίλ, εκτέλεσαν πρωτόκολλο με τρία είδη
άσκησης: υπομέγιστο έργο, σπριντ και σταδιακά αυξανόμενης έντασης άσκηση μέχρι
εξάνλτησης 150 λεπτά μετά από χορήγηση παντζαροχυμού περιεκτικότητας 6-7 mmol
νιτρικών. Σε επόμενη συνεδρία εκτέλεσαν πανομοιότυπο πρωτόκολλο άσκησης
ακολουθούμενης από οξεία χορήγηση placebo σκευάσματος. Όλες οι μετρήσεις
πραγματοποιήθηκαν μεταξύ μέσης ωχρινικής και αρχής της επόμενης ωοθηλακικής
φάσης του έμμηνου κύκλου των δοκιμαζομένων. Μετρήθηκαν ο αιματοκρίτης, η
αρτηριακή πίεση (ηρεμίας πριν και μετά τη λήψη σκευάσματος και μετα-ασκησιακά), η
καρδιακή συχνότητα και τα αναπνευστικά αέρια καθ’ όλη τη διάρκεια του πρωτοκόλλου
άσκησης, καθώς και η παραγόμενη ισχύς. Πραγματοποιήθηκε στατιστική ανάλυση t-test και 2-way ΑΝΟVA επαναλαμβανόμενων μετρήσεων με διόρθωση Bonferroni και
ανάλυση συσχέτισης Pearson’s r. Το επίπεδο στατιστικής σημαντικότητας ορίστηκε σε
a=0,05.
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ
Η διαφορά της αρτηριακής πίεσης 150 λεπτά μετά τη λήψη παντζαροχυμού σε σχέση με
πριν (χρονική στιγμή 0) (ΔBP= BP150’-BP0’) δεν παρουσίασε στατιστικά σημαντική
διαφορά μεταξύ των συνθηκών παντζαροχυμού (ΔSBP=-0,09±3,09, ΔDBP=1,33±3,82)
και placebo (ΔSBP=3,17±3,49, ΔDBP=3,75±4,30), τόσο για τη συστολική (p=0,259),
όσο και για τη διαστολική πίεση (p=0,369), ενώ για τη μέση αρτηριακή πίεση
(ΔΜBP BRJ =0,87±3,43, ΔΜBP PL =4,90±1,86) οριακά δεν παρουσιάστηκε σημαντικότητα
(p=0,068). Η μέση κατανάλωση οξυγόνου κατά το υπομέγιστο έργο μετά τη λήψη
παντζαροχυμού ήταν 25,06±2,06 ml/kg/min, ενώ στη συνθήκη placebo ήταν 25,77±3,09
ml/kg/min χωρίς να διαφέρουν στατιστικά σημαντικά μεταξύ τους (p=0,276). Δεν
βρέθηκε σημαντική συσχέτιση μεταξύ αιματοκρίτη και κατανάλωσης οξυγόνου κατά το
υπομέγιστο έργο (p=0,754). Η μέγιστη ισχύς στο σπριντ στη συνθήκη λήψης
παντζαροχυμού (Pmax=577,9±76,32 Watt) επίσης δεν διέφερε σημαντικά σε σύγκριση
με τη συνθήκη placebo (Pmax=563,96±109,18 Watt) (p=0,235). Κατά τη δοκιμασία
σταδιακά αυξανόμενης έντασης μέχρι εξάντλησης τόσο η μέγιστη κατανάλωση οξυγόνου
(VO 2 peak) όσο και η μέγιστη παραγόμενη ισχύς (Ppeak) δεν διέφεραν στατιστικά
σημαντικά μεταξύ των συνθηκών (p=0,691, p=0,235), ενώ στατιστικά σημαντικά
υψηλότερη ήταν η μέγιστη καρδιακή συχνότητα (ΗRmax) στη συνθήκη λήψης
παντζαροχυμού (179±12,65 bpm) συγκριτικά με τη συνθήκη placebo (176,8±12,56 bpm)
(p=0,029). Τέλος, δεν παρουσιάστηκε στατιστικά σημαντική διαφορά στη μετα-
ασκησιακή πίεση μεταξύ των 2 συνθηκών (p treatment = 0,138, p timextreatment =0,492).
ΣΥΖΗΤΗΣΗ-ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
Η μελέτη δεν ανέδειξε στατιστικά σημαντικές διαφορές στις περισσότερες παραμέτρους
που μελετήθηκαν μεταξύ λήψης παντζαροχυμού και σκευάσματος placebo. Η σημαντικά
υψηλότερη μέγιστη καρδιακή συχνότητα κατά τη λήξη του πρωτοκόλλου άσκησης μέχρι
εξάντλησης, σε συνδυασμό με την ισχυρή τάση για διατήρηση της μέσης αρτηριακής
πίεσης στη συνθήκη λήψης παντζαροχυμού σε σύγκριση με τη συνθήκη placebo, πιθανά
υποδεικνύει αντιρροπιστική αντίδραση του οργανισμού απέναντι στην μείωση της
συνολικής περιφερικής αντίστασης λόγω του αγγειοδιασταλτικού ρόλου του μονοξειδίου
του αζώτου. Είναι πιθανό η λήψη παντζαροχυμού να οδήγησε σε βελτίωση της
ευαισθησίας των τασεοϋποδοχέων των δοκιμαζομένων, αυξάνοντας το εύρος θετικής
απόκρισης της καρδιακής τους συχνότητας κατά την άσκηση. Εντούτοις, κρίνεται
αναγκαία η διεξαγωγή περαιτέρω έρευνας με μεγαλύτερο δείγμα δοκιμαζομένων για την
εξαγωγή ασφαλέστερων συμπερασμάτων.
