Στοιχεία επιβλεπόντων καθηγητών:
Δρ. Ντρίνια Χαρίκλεια, Καθηγ. ΕΚΠΑ
Δρ. Λέκκας Ευθύμης, Καθηγ. ΕΚΠΑ
Δρ. Δανάμος Γιώργος, Δρ. Γεωλόγος, Ε.Δ.Ι.Π. ΕΚΠΑ
Ρούκας Δημήτριος, Ψυχίατρος-Ψυχοθεραπευτής
Περίληψη:
Εισαγωγή: Η πανδημία της νόσου της COVID-19 αποτελεί, πέραν πάσης αμφιβολίας, την σημαντικότερη υγειονομική κρίση του 21ου αιώνα, η οποία ανέτρεψε άρδην την καθημερινότητα των σύγχρονων κοινωνιών, προκαλώντας πέραν των άλλων δυσμενείς επιπτώσεις στην σωματική και ψυχική υγεία των ανθρώπων. Στην προσπάθεια ελέγχου και διαχείρισης αυτής της πρωτόγνωρης κατάστασης, υιοθετήθηκαν από τις κυβερνήσεις δημόσια προληπτικά μέτρα ελέγχου της διασποράς του ιού, τα οποία πέραν της ευεργετικής τους δράσης, επέφεραν σημαντικές ρωγμώσεις στα θεμέλια της ψυχικής ισορροπίας του σύγχρονου ανθρώπου, αυξάνοντας την βίωση αρνητικών συναισθημάτων, όπως το άγχος και η κατάθλιψη. Στο πλαίσιο αυτό, ιδιαιτέρως κρίσιμη και ζωτικής σημασίας κρίνεται η συμβολή και ο ρόλος της αστυνομίας, η οποία κατά την διάρκεια της τρέχουσας πανδημικής κρίσης έχει αναλάβει, μέσω του προσωπικού της, να φέρει εις πέρας ένα δύσκολο και σύνθετο έργο, το οποίο αποσκοπεί τόσο στην επιτήρηση και έλεγχο των μέτρων μη διάδοσης του ιού, όσο και στην διατήρηση της ασφάλειας των κοινωνιών, θέτοντας παράλληλα σε κίνδυνο την σωματική και ψυχική του υγεία, δεδομένου των χαρακτηριστικών της νόσου και του στρεσογόνου χαρακτήρα του αστυνομικού επαγγέλματος. Ενδεικτικό είναι το γεγονός ότι, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας και άλλοι διεθνείς φορείς έχουν αναγνωρίσει το αστυνομικό προσωπικό, ως τους πρώτους ανταποκριτές, που είναι πιο ευάλωτοι σε προβλήματα ψυχικής υγείας κατά τη διάρκεια της πανδημίας.
Σκοπός και στόχοι: Η παρούσα εργασία έχει ως σκοπό, μέσα από την ανασκόπηση της διεθνούς βιβλιογραφίας, να διερευνήσει τις ψυχοκοινωνικές επιπτώσεις της πανδημίας στο προσωπικό της Ελληνικής Αστυνομίας κατά το τέταρτο (4ο) εν εξελίξει πανδημικό κύμα, εξετάζοντας τα επίπεδα των καταθλιπτικών εκδηλώσεων, με δεδομένη την ενεργή συμμετοχή του στη διαδικασία ελέγχου και επιτήρησης της εφαρμογής των μέτρων για τη μη διάδοση της COVID-19. Η διερεύνηση των επιπτώσεων θα συμβάλει, αφενός μεν στην ευχερέστερη κατανόηση και ενδοσκόπηση των πιθανών αιτιών και παραγόντων, που οδηγούν στην εκδήλωσή τους, αφετέρου δε στην ανάδειξη στρατηγικών, πολιτικών και πρακτικών για την βέλτιστη δυνατή προστασία και θωράκιση της εν λόγω εργασιακή ομάδας, έναντι των δυσμενών αυτών καταστάσεων.
Μεθοδολογία: Για την επίτευξη του σκοπού αυτού, διεξήχθη ποσοτική έρευνα, με τη χρήση ανώνυμου διαδικτυακού ερωτηματολογίου, σε δείγμα τριακοσίων τριάντα πέντε (335) εν ενεργεία αστυνομικών, που υπηρετούν σε διάφορες υπηρεσίες ανά την ελληνική επικράτεια. Το ερωτηματολόγιο αποτελούνταν από τέσσερις (4) ενότητες, στις οποίες κατανέμονταν είκοσι (20) συνολικά ερωτήσεις, που αφορούσαν τα βασικά δημογραφικά στοιχεία, την αυτοαντίληψη περί της κατάστασης της υγείας κατά την διάρκεια της πανδημίας, την υπηρεσιακή κατάσταση κατά την διάρκεια της πανδημίας, καθώς και την κλίμακα μέτρησης της κατάθλιψης (PHQ-9) στην ελληνική γλώσσα.
Αποτελέσματα: Η πλειονότητα των συμμετεχόντων φάνηκε να έχει απουσία/ελάχιστη συμπτωματολογία κατάθλιψης, σε ποσοστό 74,3% του δείγματος, ενώ το 25,7% αυτού είχε ήπια έως σοβαρή συμπτωματολογία κατάθλιψης. Ειδικότερα, κατά την κατανομή του συνολικά καταγραφέντος ποσοστού της κατάθλιψης στα επίπεδα/κατηγορίες καταγραφής της, προέκυψε ότι το 18,8% είχε ήπια κατάθλιψη, το 4,5% είχε μέτρια κατάθλιψη, το 1,8% είχε μέτρια έως σοβαρή κατάθλιψη και το 0,6% είχε σοβαρή κατάθλιψη. Περαιτέρω, η έρευνα έδειξε ότι το φύλο, η αυτοαναφερόμενη καλή, μέτρια έως κακή κατάσταση της υγείας, το ιστορικό ψυχικών διαταραχών, η λήψη θεραπείας/αγωγής για τη ψυχική υγεία, ο φόβος της έκθεσης στον ιό κατά την διάρκεια της υπηρεσίας, η ενεργή συμμετοχή στα μέτρα ελέγχου της εφαρμογής των περιοριστικών μέτρων για την μη εξάπλωση του κορονοϊού COVID-19, καθώς και η βίωση πολύ έως πάρα πολύ πρόσθετης πίεσης κατά την διάρκεια της υπηρεσίας, από την ενεργή συμμετοχή στα μέτρα περιορισμού και ελέγχου της διάδοσης της πανδημίας του κορονοϊού, αποτελούν παράγοντες που σχετίζονται με αυξημένη πιθανότητα εμφάνισης καταθλιπτικών εκδηλώσεων στο προσωπικό της Ελληνικής Αστυνομίας, κατά την διάρκεια της τρέχουσας υγειονομικής κρίσης. Τέλος, τα αποτελέσματα της έρευνας υποδεικνύουν μια μεγαλύτερη ψυχοκοινωνική επιβάρυνση στις γυναίκες, σε σχέση με τους άνδρες.
Συμπεράσματα: Παρά το γεγονός ότι τα ευρήματα της παρούσας έρευνας υποδεικνύουν μια μικρή επιβάρυνση στη ψυχοκοινωνική σφαίρα του αστυνομικού προσωπικού κατά τον εξεταζόμενο πανδημικό χρόνο, εντούτοις σε κάθε περίπτωση επισημαίνουν την ανάγκη περαιτέρω συστηματικής ολιστικής διερεύνησης της ψυχοκοινωνικής απόκρισης του αστυνομικού προσωπικού σε καταστάσεις υγειονομικών κρίσεων, προκειμένου να σχεδιαστούν και καθιερωθούν στρατηγικές, πολιτικές και μέτρα, για την προστασία και προαγωγή της ψυχοκοινωνικής του υγείας.
