Τμήμα Νομικής
Βιβλιοθήκη Νομικής Σχολής

2022-11-01

2022

Πολυμενάκος Βρασίδας

Σπυρίδων Βλαχόπουλος, καθηγητής, Τομέας Δημοσίου Δικαίου, Νομική Ε.Κ.Π.Α.
Πατρίνα Παπαρρηγοπούλου, καθηγήτρια, Τομέας Δημοσίου Δικαίου, Νομική Ε.Κ.Π.Α.
Φίλιππος Βασιλόγιαννης, αναπληρωτής καθηγητής, Τομέας Ιστορίας και Θεωρίας του Δικαίου, Νομική Ε.Κ.Π.Α.
Βασίλειος Βουτσάκης, αναπληρωτής καθηγητής, Τομέας Ιστορίας και Θεωρίας του Δικαίου, Νομική Ε.Κ.Π.Α.
Ελένη Ρεθυμιωτάκη, αναπληρώτρια καθηγήτρια, Τομέας Ιστορίας και Θεωρίας του Δικαίου, Νομική Ε.Κ.Π.Α.
∆ηµήτρης Καλτσώνης, καθηγητής, Τμήμα Κοινωνικής Πολιτικής και Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας, Πάντειον Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών
Γιώργος Τσιώλης, καθηγητής, Τμήμα Κοινωνιολογίας, Σχολή Κοινωνικών Επιστημών Πανεπιστήμιο Κρήτης

Το δικαίωμα της υγείας και η αξιολόγηση των κέντρων υγείας: από το κοινωνικό στο φιλάνθρωπο κράτος

Ελληνικά

Το δικαίωμα της υγείας και η αξιολόγηση των κέντρων υγείας: από το κοινωνικό στο φιλάνθρωπο κράτος

Το αντικείμενο της διατριβής είναι το δικαίωμα στην υγεία και η αξιολόγηση των Κέντρων Υγείας μέσα από την μετάβαση από το κοινωνικό στο φιλάνθρωπο κράτος. Η διατριβή λοιπόν έχει ως θεωρητικό άξονα την σχέση του δικαίου με την πολιτική και το ειδικότερο ερώτημα της αυτονομίας του πρώτου έναντι της δεύτερης. Εκκινεί από την θεωρητική παραδοχή ότι το δίκαιο «γεννιέται» σε συγκεκριμένες πολιτικές και ιδεολογικές δομές που το υπερκαθορίζουν. Ταυτόχρονα όμως συγκροτεί και αυτό μια δομή, με σχετική αυτονομία έναντι των άλλων δομών. Τα κοινωνικά υποκείμενα καλούνται να διαπραγματευθούν τις νομικές κατηγοριοποιήσεις και τα δικαιώματα τους εντός αυτών των νομικο-πολιτικών δομών. Εν προκειμένω το ερώτημα είναι πόσο η πολιτική διαμορφώνει το δίκαιο και πως αντανακλάται αυτό στο δημόσιο δίκαιο της υγείας και ειδικότερα στην περίπτωση της αξιολόγησης των Κέντρων Υγείας.
Η διατριβή αναπτύσσεται σε δύο μέρη με τέσσερα κεφάλαια. Το πρώτο μέρος εστιάζει στο κοινωνικό δικαίωμα στην υγεία, επιχειρώντας να αναδείξει τις πολιτικές και ιδεολογικές καταβολές του και την συγκρότηση του πρωτοβάθμιου συστήματος υγείας ως προϋπόθεσης για την κατοχύρωση του μέσα από το δημόσιο δίκαιο της υγείας. Αναλυτικότερα το πρώτο κεφάλαιο αφορά τις βάσεις της νομικής προστασίας του δικαιώματος της υγείας στο διεθνές, ευρωπαϊκό και συνταγματικό πλαίσιο. Η κατοχύρωση του θεμελιώδους δικαιώματος της υγείας στον Καταστατικό Χάρτη του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας και σ’ άλλα κείμενα διεθνών συνθηκών καθόρισε το περιεχόμενο της προστασίας της υγείας. Αντίστοιχα ο προσδιορισμός του κοινωνικού περιεχομένου της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας από τις Διακηρύξεις της Alma-Ata και της Astana καθόρισε το ευρύτερο πλαίσιο των πολιτικών για την πρωτοβάθμια φροντίδα. Ακολούθως στο ελληνικό σύνταγμα η προστασία του δικαιώματος της υγείας συνδέεται με την υποχρέωση της πολιτείας να διασφαλίζει την ουσιαστική πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας για την κάλυψη των υγειονομικών αναγκών. Το δεύτερο κεφάλαιο αφορά την νομοθετική κατοχύρωση του κοινωνικού δικαιώματος στην υγεία και την νομολογιακή εμπέδωση του αλλά και την επαναδιαπραγμάτευση του υγειονομικού κεκτημένου στην ελληνική έννομη τάξη. Ιστορικά η ίδρυση του Εθνικού Συστήματος Υγείας ενίσχυσε τον παρεμβατικό ρόλο του κράτους για την προάσπιση του υγειονομικού κεκτημένου. Η επικρατούσα σοσιαλδημοκρατική ερμηνεία των κοινωνικών δικαιωμάτων τότε διαμόρφωσε ένα συγκεκριμένο προστατευτικό νομοθετικό πλαίσιο. Στην ίδια κατεύθυνση κινήθηκαν και οι σχετικές δικαστικές αποφάσεις την περίοδο εκείνη. Η οικονομική κρίση και η επιβολή των μνημονίων εισήγαγαν νεοφιλελεύθερα στοιχεία στο σχετικό νομοθετικό πλαίσιο για την υγειονομική κάλυψη ενισχύοντας μια εξατομικευμένη προσέγγιση των κοινωνικών δικαιωμάτων στο πλαίσιο της επικρατούσας νεοφιλελεύθερης ερμηνείας του κοινωνικού κράτους. Το αποτέλεσμα ήταν η ανάδειξη ενός αποδυναμωμένου υγειονομικού κεκτημένου. Όπως και την προηγούμενη περίοδο η νομολογία ακολούθησε τις νομικο-πολιτικές εξελίξεις εντάσσοντας αυτή τη φορά το δημοσιονομικό συμφέρον στον μηχανισμό δικαστικής κρίσης των σχετικών υποθέσεων.
Στο δεύτερο μέρος περιγράφονται οι αλλαγές στη μορφή του σύγχρονου κράτους και ο ρόλος του νέου δημοσίου δικαίου της υγείας, παράλληλα προσεγγίζονται μέσω της εμπειρικής έρευνας η λειτουργία και η αξιολόγηση των Κέντρων Υγείας. Ειδικότερα στο τρίτο κεφάλαιο αναπτύσσονται οι νομικο-πολιτικοί περιορισμοί του δικαιώματος της υγείας στο περιεχόμενο του νέου δημοσίου δικαίου της υγείας. Ουσιαστικά οι ίδιες οι αρχές της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας και η οργανωτική δομή του Εθνικού Συστήματος Υγείας επανερμηνεύτηκαν με όρους οικονομικής αποδοτικότητας στο πλαίσιο των αναδυομένων νεοφιλελεύθερων νομικο-πολιτικών δομών. Η αξιολόγηση των Κέντρων Υγείας ακολούθησε αυτήν την πορεία με αποτέλεσμα να μη λαμβάνεται υπόψη η υποστελέχωση των μονάδων ή η έλλειψη πόρων αλλά μόνο η αποδοτικότερη διαχείριση του υπάρχοντος προσωπικού και των διαθέσιμων πόρων. Ακολούθως στο τέταρτο κεφάλαιο διεξάγεται ποιοτική έρευνα με συνεντεύξεις επαγγελματιών υγείας, διοικητικών υπαλλήλων και ασθενών με άξονα αναφοράς τα Κέντρα Υγείας για να αναδειχθεί το πώς λειτουργεί στην πράξη η νομικο-πολιτική μεταβολή και πως την βιώνουν τα κοινωνικά υποκείμενα. Για την διεξαγωγή της έρευνας ακολουθήθηκε η οπτική του κριτικού ρεαλισμού προκειμένου να αναδειχθεί η δομική διάσταση του δικαίου. Οι συνεντεύξεις που διενεργήθηκαν στο πλαίσιο της συγκεκριμένης ποιοτικής έρευνας ανέδειξαν ότι οι συνεντευξιαζόμενοι αντιλήφθηκαν τις νομικό-πολιτικές δομικές μεταβολές εντός του χώρου της υγείας και ουσιαστικά αναγκάστηκαν να προσαρμοστούν σ’ αυτές. Αυτή η εξέλιξη επιβεβαίωσε την ίδια την δομική διάσταση του δημοσίου δικαίου της υγείας μέσω της άμεσης σύνδεσης του δικαίου με τις πολιτικές δομές υπό τη «σκιά» της υποχώρησης του κοινωνικού κράτους και της «αυγής» του φιλάνθρωπου κράτους.

Δίκαιο – Νομοθεσία

Δημόσιο Δίκαιο

δίκαιο, κοινωνιολογία, πολιτική, κράτος, υγεία, έρευνα

Όχι

0

Ναι

161

366

Δεν επιτρέπεται η πρόσβαση στο αρχείο έως 2024-11-01.

https://pergamos.lib.uoa.gr/uoa/dl/object/3243507