Στοιχεία επταμελούς επιτροπής:
Ν. Καβαντζάς, Καθηγητής, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Π. Κορκολοπούλου, Καθηγήτρια, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Α. Σαέττα, Αν. Καθηγήτρια, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Α. Λάζαρης, Καθηγητής, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Α. Νόννη, Καθηγήτρια, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Χ. Γακιοπούλου, Αν. Καθηγήτρια, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Σ. Σακελλαρίου, Επ. Καθηγήτρια, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Περίληψη:
ΕΙΣΑΓΩΓΗ : Η μεθυλίωση του υποκινητή της Ο6-μεθυλγουανίνης-DNA μεθυλτρανσφεράσης (MGMT) αποτελεί ένα επιγενετικό φαινόμενο, το οποίο, φαίνεται ότι παίζει σημαντικό ρόλο στη βέλτιστη επιλογή της στοχευμένης θεραπείας, όπως είναι οι παράγοντες αλκυλίωσης, σε ασθενείς με όγκους εγκεφάλου, ενώ επίσης, φαίνεται να αποτελεί και έναν ευνοϊκό δείκτη για το προσδόκιμο επιβίωσής τους. Τα δεδομένα αυτά, είναι ιδιαίτερα τεκμηριωμένα, ιδίως στον καρκίνο του εντέρου όπως και σε εκείνο του μαστού, ενώ, στον εγκέφαλο τελευταία μόνο, έχει αρχίσει να ισχυροποιείται η τεκμηρίωσή τους.
ΣΤΟΧΟΙ: Στην παρούσα διατριβή, μελετήθηκε γενικότερα το γονίδιο της MGMT και ειδικότερα έγινε: (i) η σύγκριση τριών τεχνικών ταυτοποίησης των αλληλουχιών μεθυλιώσεων του υποκινητή του γονιδίου της MGMT σε γλοιωματικούς όγκους, (ii) η αναζήτηση και σύγκριση της πιθανής κλινικής σημασίας της μεθυλίωσης των υποκινητών των γονιδιών RASSF1A, DAPK και MGMT και η ταυτόχρονη ανίχνευσή τους στην καρκινογένεση των γλοιωματικών-αστροκυταρικών όγκων και (iii) η ανίχνευση των μεταλλάξεων IDH1/IDH2 σε γλοιώματα, όπου συνυπήρχε μεθυλίωση του υποκινητή της MGMT.
ΥΛΙΚΟ-ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ: Αναλύθηκαν, συνολικά, σαράντα δύο (42) δείγματα τομών τεμαχίων εγκεφαλικών όγκων διαφορετικών ιστοπαθολογικών τύπων και σταδίων (grades) και, σε τρεις διαφορετικές Μελέτες, με τις μεθόδους: α) MSP (Methylation Specific PCR) επιβεβαιωμένων με αλληλούχιση σε 8 νησίδες CpGs, β) MS-HRMA (Methylation sensitive High-Resolution Melting Analysis) σε 16 νησίδες CpGs και γ) Πυρο-αλληλούχιση σε 10 νησίδες CpGs, καταλήγοντας στα παρακάτω αποτελέσματα.
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ: Η MSP δύναται να έχει συμπληρωματική χρήση σε κάποια άλλη μέθοδο, η HRMA επέδειξε, υψηλή ευαισθησία στην ανίχνευση της μεθυλίωσης και συνιστά μια ημι-ποσοτική μέθοδο, ενώ, η Πυρο-αλληλούχιση επέδειξε τη μεγαλύτερη ακρίβεια, δηλαδή, την υψηλότερη ευαισθησία και ειδικότητα ενώ μπορεί να χαρακτηριστεί και ως ποσοτική μέθοδος. Επίσης, παρατηρήθηκε οριακή θετική συσχέτιση μεταξύ της υπερμεθυλίωσης του υποκινητή του γονιδίου MGMT (84% των δειγμάτων) με την αντίστοιχη του RASSF1A (63%).
Δεν παρατηρήθηκε στατιστική σημαντικότητα ανάμεσα στην υπερμεθυλίωση του υποκινητή του γονιδίου της MGMT ή της RASSF1A και στο grade του όγκου, είτε στο φύλο ή την ηλικία του ασθενούς. Δεν παρατηρήθηκε σε κανένα δείγμα γλοιωματικού-αστροκυταρικού όγκου, υπερμεθυλίωση του υποκινητή του γονιδίου DAPK.
Η μετάλλαξη του γονιδίου IDH1 (R132H), που ανιχνεύθηκε στο σύνολο των αναλυθέντων γλοιωματικών δειγμάτων ήταν 12,1%. ενώ αντίστοιχα, η μετάλλαξη του γονιδίου IDH2 (R172Κ), ανιχνεύθηκε στο 6,1%.
Στο 75% των γλοιωμάτων grade IV με υψηλή μεθυλίωση, παρατηρήθηκε, φυσιολογικό γονίδιο IDH2 (χωρίς μετάλλαξη).
Φαίνεται εκ των αποτελεσμάτων ότι, η υπερμεθυλίωση του υποκινητή του γονιδίου της MGMT, σχετίζεται με την καλύτερη ανταπόκριση, στη χημειοθεραπεία με αλκυλιωτικούς παράγοντες και με την ευνοϊκότερη κατάληξη της νόσου, σε ασθενείς με γλοιοβλάστωμα.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ: Είναι πλέον απαραίτητο, να αναπτυχθούν, για όλους τους τύπους του καρκίνου και όχι μόνο του εγκεφάλου, ασφαλή κιτ εμπορίου, τα οποία, να εξετάζουν εύκολα και άμεσα το μοριακό προφίλ του όγκου, το οποίο φαίνεται να έχει σημαντική επίδραση στην συνολική επιβίωση και στην κλινική ανταπόκριση στην θεραπεία και να προσαρμόζονται αντίστοιχα τα θεραπευτικά πρωτόκολλα. Επίσης, η εντατικοποίηση της έρευνας, από πλευράς της Μοριακής Βιολογίας, με τελικό στόχο, την ολική αποκωδικοποίηση των μονοπατιών των μεθυλιώσεων του ανθρώπινου DNA, φαντάζει περισσότερο από ποτέ, ως αναγκαία.
Λέξεις-κλειδιά:
O6-μεθυλογουανίνη-DΝΑ μέθυλο-τρανσφεράση (MGMT), Υποκινητής, Μεθυλίωση, Γλοίωμα, Αλυσιδωτή Αντίδραση Πολυμεράσης (PCR), Πυροαλληλούχιση
