Τμήμα Μουσικών Σπουδών
Βιβλιοθήκη Φιλοσοφικής Σχολής

2022-11-28

2022

Νάστος Αθανάσιος

Νικόλαος Μαλιάρας, Καθηγητής, ΤΜΣ, ΕΚΠΑ
Πύρρος Μπαμίχας, Καθηγητής, ΤΜΣ, ΕΚΠΑ
Παύλος Σεργίου, Καθηγητής, ΤΜΣ, ΕΚΠΑ
Μάρκος Τσέτσος, Καθηγητής, ΤΜΣ, ΕΚΠΑ
Κωνσταντίνος Τσούγκρας, Αναπληρωτής Καθηγητής, ΤΜΣ, ΑΠΘ
Κωνσταντίνος Χάρδας, Αναπληρωτής Καθηγητής, ΤΜΣ, ΑΠΘ
Γεώργιος Σακαλλιέρος, Αναπληρωτής Καθηγητής, ΤΜΣ, ΑΠΘ

«Η εργογραφία του Ανδρέα Χ. Μακρή (1930-2005). Η ένταξη στοιχείων της ελληνικής παραδοσιακής μουσικής στις συνθέσεις του»

Ελληνικά

«Η εργογραφία του Ανδρέα Χ. Μακρή (1930-2005). Η ένταξη στοιχείων της ελληνικής παραδοσιακής μουσικής στις συνθέσεις του»

Ο Ανδρέας X. Μακρής, Ελληνοαμερικανός βιολονίστας και συνθέτης, γεννήθηκε στις 7 Μαρτίου του 1930 στη Θεσσαλονίκη και πέθανε στις 3 Φεβρουαρίου του 2005 στην Washington D.C. των Η.Π.Α. Το 1950 πήρε το πτυχίο του στο βιολί με «Άριστα», από το Κρατικό Ωδείο Θεσσαλονίκης, στην τάξη του Βασίλειου Θεοφάνους (1895-1984) και το 1956 αποφοίτησε από το ‘’Mannes College of Music’’ της Νέας Υόρκης, στην τάξη βιολιού του Roman Totenberg, με τιμητική διάκριση. Το 1957 μεταβαίνει στη Γαλλία, μέσω του βραβείου Damrosch grand, για να σπουδάσει σύνθεση δίπλα στην Nadia Boulanger (1887-1979), στο περίφημο Fontainebleau School του Παρισιού. Το 1961, κατόπιν πρόσκλησης του μαέστρου Howard Mitchell, εντάσσεται στα πρώτα βιολιά της National Symphony Orchestra, όπου και θα παραμείνει μέχρι τη συνταξιοδότησή του το 1990.
Η περίοδος του Μεταμοντερνισμού (1967 – 2000) στην οποία ανήκει το έργο του, χαρακτηρίζεται από μία πανσπερμία τάσεων και ιδιωμάτων, τα οποία είναι εμφανή σε όλο το έργο του συνθέτη. Ο Α. Μακρής χρησιμοποιεί σε πολλά έργα του τον Δωδεκαφθογγισμό της 2ης Σχολής της Βιέννης, και το Σειραϊσμό, σε σχέση με την παράμετρο του ύψους, χωρίς ωστόσο να ακολουθεί την ευρωπαϊκή παράδοση των O. Messian, M. Babbitt και P. Boulez, οι οποίοι εφάρμοσαν τον Καθολικό Σειραϊσμό. Ο Μακρής συνθέτει σαφή, ως προς τη μορφή τους θέματα, ακολουθώντας τα πρότυπα ενός «νεοκλασικού τονικού δωδεκαφθογγισμού» με φολκλορικές συνδηλώσεις, πλησιάζοντας το ανάλογο ιδίωμα των έργων των τελευταίων ετών (1945-1949) του Νίκου Σκαλκώτα. Η σημαντικότερη, δε, παράμετρος στο έργο του είναι αυτή του ρυθμού ή όπως αναφέρει ο ίδιος ο συνθέτης, οι «περίπλοκοι ρυθμοί»
Ο κατάλογος της εργογραφίας του συνθέτη, καλύπτει χρονικά ένα διάστημα σαράντα (40), περίπου, ετών, με τρεις (3) δημιουργικές περιόδους: την πρώτη περίοδο από το 1965-1977, τη δεύτερη, από το 1977-1990 και την τρίτη περίοδο από το 1991-2005. Ο χρονολογικός-θεματικός κατάλογος που συντάχθηκε περιέχει εβδομήντα τέσσερα (74) έργα. Επιπλέον, παρατίθεται και ένας συστηματικός κατάλογος κατά ποσότητα και είδος οργάνων, όπως επίσης και μία ενότητα με πιο αναλυτικά στοιχεία για κάθε έργο χωριστά (παιδαγωγική διάσταση, ιδιώματα, δομή κλπ.).
Τα ελληνικά παραδοσιακά στοιχεία κατέχουν σημαντική θέση στη συνολική του εργογραφία. Ο συνθέτης δεν υιοθετεί την πρακτική της στείρας απομίμησης, αλλά αντιθέτως, το ελληνικό παραδοσιακό στοιχείο αποτελεί γι’ αυτόν, την έμπνευση, την πρώτη ύλη για δημιουργία ή και για αναδημιουργία. Οι αυτούσιες ελληνικές δημοτικές ή και λαϊκές μελωδίες που εισήγαγε στο ένα τρίτο, περίπου, του έργου του, είναι περιορισμένες. Τα ψήγματα και τα θέματα της παράδοσης, μοτίβα ή φραστικές δομές είναι κυρίως δημοτικοφανή. Κάποια γνωστά παραδοσιακά θέματα έχουν τροποποιηθεί, είτε ως προς το φθογγικό τους υλικό, είτε ως προς το ρυθμό τους, μέσω ρυθμικών μετατοπίσεων ή ακόμη και μέσω της χρήσης διαφορετικών μέτρων ή και μέσω του συνδυασμού μέτρων στη θέση των αυθεντικών μέτρων των πηγών. Η χρήση των εναλλασσόμενων μέτρων δυσχεραίνει τον εντοπισμό τους, καθιστώντας τα δυσδιάκριτα. Ακόμη, όμως, κι αυτά τα μικρά ή και τα λιγότερο εμφανή μουσικά κύτταρα αρκούν με τη ζωντάνια τους να διατηρήσουν στο ακέραιο την ελληνική χροιά και διάσταση στον «οργανισμό» που συνιστούν, δηλαδή στο παραγόμενο μουσικό έργο.
Αρκετά από τα παραδοσιακά θέματα που εκθέτει ο Α. Μακρής στο τελευταίο μέρος των έργων, προοικονομούνται από την αρχή. Συνεπώς, τα παραδοσιακά στοιχεία και θέματα δεν τοποθετούνται παραθετικά, αλλά αντιθέτως, προηγείται η προετοιμασία τους, δηλαδή προσημαίνεται το φθογγικό τους υλικό και η τροπικότητά τους. Ως προς την υιοθέτηση της ομοφωνικής υφής παρατηρήθηκε μία σταθερή πραγμάτευση ενός αρμονικού λεξιλογίου, που στην συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων προέρχεται από το φθογγικό υλικό των Τρόπων.
Στη διαλεκτική των παραδοσιακών θεμάτων με ιδιώματα και τεχνικές στο έργο του Α. Μακρή, αντανακλώνται τα νεοτονικά έργα του I. Stravinsky και το «αξονικό σύστημα» (counter – poles) του B. Bartok. Η τεχνική του stretto δίνει το έρεισμα στον συνθέτη να αντιπαραβάλλει τονικότητες ή τροπικότητες μέσω της διτονικότητας ή της πολυτονικότητας (διτονικότητα, πολυτονικότητα, πολυτροπικότητα κλπ.). Η χρήση δε, δωδεκαφθογγικών σειρών (η παράδοση της 2ης Σχολής της Βιέννης) - από διαφορετικά ύψη και με όλες τις αντιστικτικές τεχνικές - με «κρυπτοτονικό ή κρυπτοτροπικό» προσανατολισμό, αλλά και με «άλλες τεχνικές», σε «αντιπαράθεση» με τα παραδοσιακά θέματα, δημιουργεί «πολυιδιωματικά» συμπλέγματα, με πολλά επίπεδα νοήματος.

Καλές Τέχνες - Ψυχαγωγία

Αλεατορισμός, αξονικό σύστημα, αποσπασματοποίηση, εναρκτήρια μέτρα, αστικολαϊκή μουσική, ασύμμετροι ρυθμοί, Ατελής Αυθεντική Πτώση, διαδοχή-κλίμακα 4 +1, διατονικός Τρόπος, δίμετρη φραστική δομή, Δρόμος, Δωδεκαφθογγισμός, Εκλεκτικισμός, εναλλασσόμενα μέτρα, Επίτριτος, ημίολα, Ήχος, Θέμα, θεμελιώδης κλίμακα, ΙΚ-κλίμακα, ΙΚ-συγχορδία, Καλαματιανός, Καντέντσα, μακάμ, Μεταμοντερνισμός, μετατοπισμένος τονισμός, μοτίβο, Νεοκλασικισμός, νεοκλασικός τονικός δωδεκαφθογγισμός, Νεοτονικότητα, οκτατονική σκάλα, ολοτονική κλίμακα, ομορρυθμική υφή, ομοφωνική υφή, παραδοσιακή μουσική, Πειραιώτικος δρόμος, Πεντάχορδο, Περίοδος, Πολυιδιωματικά συμπλέγματα, πολυτροπικότητα, προσθετικός ρυθμός, Πρόταση, ρευστοποίηση, σειραϊσμός, στρέττο, συγχορδιακό θέμα, συμμετρικές ρυθμικές δομές συμμετρικές, χρωματικές συλλογές, σύνολο φθογγικών τάξεων, Τέλεια Αυθεντική Πτώση,, τετράχορδο, Τικ-διπλός, Τμήματα χρωματικής κλίμακας, Τρόπος, υπερμέτρο, φούγκα-κανόνας, φρυγική δεσπόζουσα, Χρόα, χρονολογικός-θεματικός κατάλογος, χρωματικό τετράχορδο, χρωματικός Τρόπος.

Όχι

0

Ναι

173

434

Δεν επιτρέπεται η πρόσβαση στο αρχείο. H πρόσβαση επιτρέπεται μόνο εντός του δικτύου του ΕΚΠΑ.

https://pergamos.lib.uoa.gr/uoa/dl/object/3246554