Κατεύθυνση Δημόσιο Δίκαιο
Βιβλιοθήκη Νομικής Σχολής

2023-01-16

2023

Καπόγιαννης Φίλιππος-Νικόλαος

Σπυρίδων Βλαχόπουλος, Καθηγητής, Νομική Σχολή, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Νικόλαος Παπασπύρου, Αναπληρωτής Καθηγητής, Νομική Σχολή, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Βασιλική Χρήστου, Επίκουρη Καθηγήτρια, Νομική Σχολή, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών

Ο ρόλος του/της Προέδρου της Δημοκρατίας στα κοινοβουλευτικά πολιτεύματα

Ελληνικά

Ο ρόλος του/της Προέδρου της Δημοκρατίας στα κοινοβουλευτικά πολιτεύματα

Ο συνταγματικός σχεδιασμός αποτελεί μια δύσκολη εξίσωση που καλούνται να επιλύσουν τα σύγχρονα κράτη. Η γραφή και η ερμηνεία του Συντάγματος δεν αποτελούν στατικές αλλά δυναμικές διεργασίες καθώς επηρεάζονται από πολιτικούς συσχετισμούς και απρόοπτες κοινωνικές μεταβολές. Όλα τα κράτη προσπαθούν να επιτύχουν την ιδανική «αρχιτεκτονική» των θεσμών και του πολιτεύματος, ώστε να εξασφαλίσουν ευημερία και συστημική ασφάλεια. Ο ανώτατος αρχηγός, ο πρώτος πολίτης διαδραματίζει ιστορικά καίριο ρόλο στο παραπάνω οικοδόμημα. Ιστορικά ταυτίζεται με τον μονάρχη, ο οποίος κατείχε απόλυτη εξουσία. Με την εισαγωγή του κοινοβουλευτισμού ο μοναρχικός θεσμός περιορίστηκε ενώ στα περισσότερα κράτη εξαφανίστηκε και αντικαταστάθηκε από αυτόν του Προέδρου της Δημοκρατίας. Και εδώ σημειώθηκαν διαφοροποιήσεις. Στην προεδρική δημοκρατία ο Πρόεδρος, ως επικεφαλής της Κυβέρνησης διαθέτει ισχυρή εξουσία. Αντίθετα τα γνήσια κοινοβουλευτικά πολιτεύματα δίνουν προβάδισμα στον Πρωθυπουργό και στο Κοινοβούλιο καθιστώντας τον προεδρικό ρόλο ρυθμιστικό και κυρίως συμβολικό. Τέλος το ημιπροεδρικό σύστημα αποτελεί έναν συγκερασμό των παραπάνω, μια μέση λύση, στην οποία συνυπάρχουν τόσο ο Πρόεδρος όσο και ο Πρωθυπουργός.
Στόχος του παρακάτω πονήματος είναι όχι μόνο η θέαση των αρμοδιοτήτων του Προέδρου της Δημοκρατίας στα κοινοβουλευτικά πολιτεύματα, στο αμιγώς κοινοβουλευτικό και στην εξέλιξη του, το ημιπροεδρικό, αλλά και ο τρόπος που αυτές ασκήθηκαν στο πέρας του χρόνου από τους κατόχους τους. Το πρώτο κεφάλαιο είναι αφιερωμένο στην ανάλυση θεσμών που συναντώνται στα συνταγματικά κείμενα αλλά και στην διάκριση μεταξύ κοινοβουλευτικού και ημιπροεδρικού συστήματος. Στο δεύτερο κεφάλαιο αναλύονται οι αρμοδιότητες των Προέδρων στα αμιγώς κοινοβουλευτικά πολιτεύματα. Εξετάζεται ο θεσμός του Έλληνα Προέδρου, ο οποίος χαρακτηρίζεται, εν πολλοίς διεκπεραιωτικός και συμβολικός δεδομένης της κυριαρχίας του Πρωθυπουργού. Έπειτα, ο πληθωρικός ρόλος του Ιταλού Προέδρου, ο οποίος καθίσταται πραγματικός ρυθμιστής του πολιτικού συστήματος. Τέλος η επιφύλαξη των Γερμανών πολιτικών, αν όχι φοβικότητα έναντι του προεδρικού θεσμού. Το τρίτο κεφάλαιο αποτελεί μια συγκριτική ματιά των ήδη κυρίαρχων ημιπροεδρικών πολιτευμάτων της Ευρώπης: του γαλλικού και του πορτογαλικού. Στο μεν πρώτο ο Πρόεδρος είναι ο κυρίαρχος του πολιτικού σκηνικού και περιορίζεται μόνο αν υπάρξει αντίθετη κοινοβουλευτική πλειοψηφία, στο δε δεύτερο ο Πρόεδρος διαθέτει ισχυρές πραγματικές εξουσίες αλλά, παρόλα αυτά, αυτοπεριορίζεται στον ρυθμιστικό του ρόλο. Τέλος, αφού εξαχθούν κάποια συμπεράσματα, παρατίθενται συγκεκριμένες προτάσεις για την ανανέωση του ελληνικού προεδρικού θεσμού με στόχο τη βελτίωση του πολιτικού συστήματος της χώρας.

Δίκαιο – Νομοθεσία

Δημόσιο Δίκαιο

πρόεδρος της Δημοκρατίας, αρχηγός του κράτους, ημιπροεδρικό σύστημα, κοινοβουλευτικό σύστημα, Γερμανία, Ιταλία, Γαλλία, Πορτογαλία, Ελλάδα

Όχι

0

Όχι

105

76

https://pergamos.lib.uoa.gr/uoa/dl/object/3257383/file.pdf

https://pergamos.lib.uoa.gr/uoa/dl/object/3257383