Στοιχεία επιβλεπόντων καθηγητών:
Παναγιώτης Παπαζώτος, μεταδιδακτορικός ερευνητής, Σχολή Μηχανικών Μεταλλείων-Μεταλλουργών, ΕΜΠ,
Νάστος Παναγιώτης, Καθηγητής ΕΚΠΑ
Περράκη Μαρία, Καθηγήτρια ΕΜΠ
Περίληψη:
Η υδρογεωχημεία της ευρύτερης περιοχής Ψαχνών – Πολιτικών της κεντρικής Εύβοιας έχει μελετηθεί εκτενώς κατά το παρελθόν γιατί πρόκειται για περιοχή με μεταλλεύματα, έντονη αγροτική δραστηριότητα, θαλάσσια διείσδυση και υπερβασικά εδάφη.
Η μελέτη περιλαμβάνει δεδομένα από αναλύσεις 176 δειγμάτων υπόγειου νερού από οκτώ προηγούμενες έρευνες που πραγματοποιήθηκαν στην ίδια περιοχή σε χρονικό διάστημα 15 ετών (2005-2019).
Στην παρούσα εργασία συλλέχθηκαν καταγεγραμμένες τιμές των φυσικών παραμέτρων D.O., TDS, E.C., pH και Eh, των κύριων ιόντων Ca2+, Mg2+, Na+, K+, NO3-, NO2-, NH4+, Cl-, SO42-, HCO3- και PO43- και των δυνητικά τοξικών στοιχείων και ιχνοστοιχείων Ag, As, B, Ba, Br, Cd, Co, Cr, Cr6+, Cu, Fe, Li, Mn, Mo, Ni,P, Pb, Sb, Se, Si, Sr, U, V και Zn. Πραγματοποιήθηκε συναξιολόγηση γεωλογικών-υδρογεωλογικών-υδροχημικών δεδομένων, χρήσεων γης, στατιστικής επεξεργασίας, χαρτών χρονικής και χωρικής κατανομής και συντελεστών συσχέτισης κατά Pearson με ιδιαίτερη εστίαση στην ενδελεχή μελέτη των φυσικοχημικών και χημικών παραμέτρων.
Τα τελευταία 15 χρόνια καταγράφονται συστηματικά σημαντικές συγκεντρώσεις Cl- ( έως 1460 mg/L), NO3- (έως 540 mg/L), Cr (έως 359 μg/L) και Cr6+ (έως 359 μg/L). Όπως προκύπτει από την επεξεργασία των δεδομένων, η αιτίες είναι η αλληλεπίδραση νερού – πετρώματος - εδάφους, οι έντονες αγροτικές δραστηριότητες, η θαλάσσια διείσδυση στην παράκτια ζώνη της περιοχής και την υπεράντληση του υδροφορέα και η επακόλουθη της θαλάσσιας διείσδυσης, διεργασία της αντίστροφης κατιοανταλλαγής.
Η αναλογία Cr6+/Cr είναι σε όλα τα δείγματα πολύ υψηλή (μέση τιμή=89%) και υπάρχει στατιστικά σημαντική πολύ ισχυρή συσχέτιση των δύο παραμέτρων (r=0,99).
Ο συνεργιστικός ρόλος των ανθρωπογενών δραστηριοτήτων στην ποιότητα των υπογείων νερών σε ένα υπερβασικό γεωλογικό περιβάλλον αποτυπώνεται πρωτίστως στις υψηλές συγκεντρώσεις Cr και Cr6+, εμφανίζοντας χωρική και στατιστική συσχέτιση με τα NO3- και ισχύει ότι η κύρια πηγή NO3- στη περιοχή είναι τα λιπάσματα. Επίσης, η χρονική κατανομή των ποσοστιαίων μεταβολών των μέσων ετήσιων συγκεντρώσεων του Cr ακολουθεί το ίδιο μοτίβο με την αντίστοιχη των ΝΟ3- και Cr6+, κάτι το οποίο εξηγεί ότι η μεταβολή της μιας παραμέτρου είναι συνδεδεμένη άρρηκτα με την άλλη.
Όσον αφορά τις ελαφρά αυξημένες συγκεντρώσεις As και Se, αυτές διερευνήθηκαν και βρέθηκε ότι συνδέονται με τη θαλάσσια διείσδυση στην περιοχή μελέτης, αλλά λόγω του ισχυρά οξειδωτικού περιβάλλοντος και των υψηλών συγκεντρώσεων NO3-, οι συγκεντρώσεις τους στα υπόγεια νερά κυμαίνονται σε χαμηλά επίπεδα.
Επίσης, συστηματικά προσδιορίζονται χαμηλές συγκεντρώσεις U στα υπόγεια νερά της περιοχής η οποία δεν έχει ορυκτά με αυτό το στοιχείο. Οι χάρτες χωρικής κατανομής και οι στατιστικά σημαντικές ισχυρές συσχετίσεις του U με τα NO3- και SO42-, υποδεικνύουν τα λιπάσματα ως την κύρια πηγή του U στα υπόγεια νερά.
Τέλος, εκτιμήθηκε ο μη καρκινογόνος κίνδυνος για την δημόσια υγεία από την χρόνια χρήση νερού το οποίο έχει υψηλές συγκεντρώσεις ΝΟ3- και Cr6+. Συγκεκριμένα, υπολογίστηκαν δείκτες επικινδυνότητας για την υγεία από την πρόσληψή τους λόγω της κατανάλωσης νερού από το στόμα και από την διαδικασία του μπάνιου, οπότε εισέρχονται στον οργανισμό διαμέσου του δέρματος. Οι τιμές των δεικτών αποκάλυψαν ότι η πλειονότητα των δειγμάτων εγκυμονεί σοβαρούς κινδύνους για την δημόσια υγεία στην περιοχή.
