Στοιχεία επταμελούς επιτροπής:
Μαρία Δασκολιά, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια, Παιδαγωγικό Τμήμα Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης- ΕΚΠΑ
Ευαγγελία Φρυδάκη, Καθηγήτρια, Παιδαγωγικό Τμήμα Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης- ΕΚΠΑ
Χρόνης Κυνηγός, Καθηγητής, Παιδαγωγικό Τμήμα Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης- ΕΚΠΑ
Γεωργία Λιαράκου, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια, Τμήμα Εκπαίδευσης και Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία-ΕΚΠΑ
Κωνσταντίνος Γαβριλάκης, Αναπληρωτής Καθηγητής, Τμήμα Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων
Βασίλειος Τσάφος, Καθηγητής, Τμήμα Εκπαίδευσης και Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία-ΕΚΠΑ
Περίληψη:
Η παρούσα έρευνα επιδιώκει τη βαθύτερη κατανόηση και ερμηνεία της ταυτότητας Ελλήνων εκπαιδευτικών της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης που ασχολούνται συστηματικά με την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση (στο εξής: ΠΕ), με σταθερή παρουσία και δράση και για αρκετά χρόνια, στα σχολεία τους. Τοποθετείται σε μια ευρύτερη περιοχή ερευνητικού ενδιαφέροντος για την εμπειρία των εκπαιδευτικών και για το πώς αυτή συνδέεται με την ταυτότητα και την πρακτική τους μέσα στην πολυπλοκότητα της ζωής (επαγγελματικής και προσωπικής) και των σχέσεων που αναπτύσσουν.
Τέσσερις εκπαιδευτικοί πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης, με συστηματική και εστιασμένη για σειρά ετών ενασχόληση με την ΠΕ, ο Αλέξανδρος, η Ζωή, η Πηνελόπη και ο Μάριος, προσκλήθηκαν και δέχτηκαν να συμμετάσχουν σε μια Αφηγηματική Διερεύνηση της Εμπειρίας τους (ΑΔΕ/ Narrative Inquiry). Με καθέναν/ μία δημιουργήσαμε έναν αφηγηματικό χώρο διερεύνησης της προσωπικής εμπειρίας του/ της, στον οποίο, σε επαναλαμβανόμενες συνομιλίες μαζί μου, μοιράστηκαν τις ιστορίες τους. Διερευνώντας μαζί αυτές τις εμπειρίες, πραγματοποιήσαμε ένα ταξίδι προσωπικού αναστοχασμού, που τους βοήθησε να εξετάσουν σε βάθος πτυχές του εαυτού τους: ποιοι είναι οι ίδιοι ως άτομα, ως εκπαιδευτικοί και ως εκπαιδευτικοί που ασχολούνται συστηματικά και σταθερά με την ΠΕ. Στο επίκεντρο αυτής της ερευνητικής διαδικασίας, υπήρξε η συνειδητή προσπάθεια από μέρους μου να χτιστεί μια ποιοτική ερευνητική σχέση, όπου ερευνήτρια και συμμετέχοντες εκπαιδευτικοί συνεργάστηκαν συν-θέτοντας αφηγήματα εμπειρίας στον κοινό αυτό χώρο, που ως εμπειρία και διαδικασία μπορεί δυνητικά να οδηγήσει σε προσωπική ανάπτυξη και των δύο πλευρών.
Η διερεύνηση της εμπειρίας του Αλέξανδρου, της Ζωής, της Πηνελόπης και του Μάριου με βοήθησε, ως ερευνήτρια, ως εκπαιδευτικό και ως προσωπικότητα να εμβαθύνω στην κατανόηση και να διευρύνω τους ορίζοντές μου για την ταυτότητα Ελλήνων εκπαιδευτικών πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης που ασχολούνται συστηματικά με την ΠΕ. Εφαρμόζοντας και αναπτύσσοντας τη συγκεκριμένη μεθοδολογία, μπόρεσα να προσεγγίσω την ταυτότητά τους μέσα από μια αφηγηματική οπτική, ως μια ενσώματη σύνθεση των ιστοριών με τις οποίες ζουν (Clandinin & Huber, 2005). Οι εκπαιδευτικοί, καθώς προχωρούν στη ζωή τους, αναπτύσσουν και φέρουν μαζί τους μια σειρά ιστοριών, μέσα από τις οποίες εξηγούν ποιοι ήταν και ποιοι είναι, αλλά και στοχάζονται πάνω στο ποιοι μπορούν να γίνουν. Οι ιστορίες αυτές συνδέονται με προσωπικά και επαγγελματικά τοπία γνώσης και αποτυπώνονται στην εκπαιδευτική τους πρακτική. Πρόκειται για ιστορίες του παρελθόντος, που όμως ακουμπούν στο παρόν και εκτείνονται στο μέλλον.
Η κεντρική διαπίστωση που προέκυψε από τη συγκεκριμένη αφηγηματική διερεύνηση, αναδεικνύει την ανάγκη να προσεγγιστεί και κατανοηθεί η ταυτότητα των εκπαιδευτικών, ως μέρος του τρίπτυχου εμπειρία-ταυτότητα-πρακτική: η εμπειρία διαμορφώνει την ταυτότητα και εκφράζεται στην πρακτική. Η σχέση αυτή είναι αλληλεπιδραστική και διπλής κατεύθυνσης. Καθώς αναπτύσσουν την προσωπική τους πρακτική, οι εκπαιδευτικοί εμπλέκονται σε νέες εμπειρίες που ανα-διαμορφώνουν την ταυτότητά τους και εκφράζονται εκ νέου στην πρακτική τους. Πρόκειται δηλαδή για μια δυναμική, εξελισσόμενη και συνεχή διαδικασία.
Η ολιστική αυτή οπτική για την ταυτότητα των εκπαιδευτικών που ασχολούνται συστηματικά με την ΠΕ ανοίγει νέες προοπτικές για την εκπαίδευση και την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών της ΠΕ. Με την ιδιαίτερη προσέγγιση για την έρευνα που εκπροσωπεί και τις πλούσιες ερευνητικές μεθοδολογικές πτυχές της, η ΑΔΕ μπορεί να εμπνεύσει το χτίσιμο συνεργασιών ανάμεσα σε φορείς έρευνας, εκπαίδευσης και επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών, έτσι ώστε ερευνήτριες και εκπαιδευτικοί να συνεργάζονται ισότιμα και να εμπλέκονται σε διαδικασίες με επίκεντρο την καλύτερη κατανόηση, τον αναστοχασμό και την προσωπική και επαγγελματική ανάπτυξη και των δύο πλευρών. Επιδιώκει δε ως τελικό σταθμό αυτής της διαδικασίας την ανάπτυξη της ίδιας της εκπαιδευτικής πράξης στο σχολείο.
Λέξεις-κλειδιά:
Περιβαλλοντική Εκπαίδευση/Εκπαίδευση για την Αειφορία, Εκπαιδευτικοί, Αφηγηματική Έρευνα, Ταυτότητα των εκπαιδευτικών
