Στοιχεία επιβλεπόντων καθηγητών:
Καλλιόπη Πλατώνη, Επίκουρη Καθηγήτρια, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Ευστάθιος Ευσταθόπουλος, Καθηγητής, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Βασίλειος Κουλουλίας, Καθηγητής, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Περίληψη:
Σκοπός: Σκοπός της παρούσας εργασίας είναι η μελέτη, η σύγκριση και η δοσιμετρική αξιολόγηση μεθόδων βελτιστοποίησης σχεδιασμού πλάνου ενδοκοιλοτικής βραχυθεραπείας υψηλού ρυθμού δόσης (HDR) για ασθενείς με εγχειρισμένο γυναικολογικό καρκίνο καθώς και δοσιμετρική επαλήθευση των πλάνων αυτών.
Υλικά και Μέθοδοι: Η μελέτη περιλαμβάνει 100 πλάνα ασθενών με γυναικολογικό καρκίνο που υποβλήθηκαν σε ενδοκοιλοτική βραχυθεραπεία υψηλού ρυθμού δόσης HDR στο Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο Αττικόν. Οι ασθενείς είχαν υποβληθεί σε χειρουργική επέμβαση, ενώ ένα ποσοστό είχε υποβληθεί σε χημειοθεραπεία και εξωτερική ακτινοθεραπεία EBRT. Η συνταγογραφούμενη δόση κατά τη βραχυθεραπεία ήταν 21 Gy, κερματισμένη σε τρία κλάσματα των 7 Gy με χρονική διαφορά μιας εβδομάδας ανάμεσα σε δύο διαδοχικά κλάσματα. Χρησιμοποιήθηκε ο μονοκάναλος κολπικός κυλινδρικός εφαρμογέας (SVC). Αρχικά έγινε απεικόνιση της πυελικής περιοχής μέσω υπολογιστικής τομογραφίας (CT). Ο σχεδιασμός των πλάνων βραχυθεραπείας HDR πραγματοποιήθηκε με τη βοήθεια του λογισμικού Oncentra Brachy Treatment Planning System 4.5.3 της Elekta. Σχεδιάστηκαν από ακτινοθεραπευτή ογκολόγο ο όγκος στόχος καθώς και τα όργανα που βρίσκονται σε κίνδυνο, OARs (ορθό, ουροδόχος κύστη, σιγμοειδές, ουρήθρα), σύμφωνα με τις οδηγίες της GEC-ESTRO. Ο σχεδιασμός του πλάνου θεραπείας έγινε χρησιμοποιώντας ως μέθοδο βελτιστοποίησης την Graphical Optimization (GO). Στη συνέχεια ακολούθησε επανυπολογισμός του πλάνου βραχυθεραπείας χρησιμοποιώντας ως εναλλακτικές μεθόδους βελτιστοποίησης την Dose Point Optimization (DPO) καθώς και τη μέθοδο αντίστροφου σχεδιασμού IPSA. Για την αξιολόγηση των πλάνων βραχυθεραπείας HDR, υπολογίστηκαν πέντε δείκτες αξιολόγησης, o δείκτης κάλυψης (CI), ο δείκτης ομοιογένειας (DHI), ο δείκτης υπερδοσιασμού (OI), ο λόγος ανομοιομορφίας δόσης (DNR) και ο Conformity Index (COIN). Τέλος πραγματοποιήθηκε δοσιμετρική επιβεβαίωση πλάνων βραχυθεραπείας HDR με GAFCHROMIC EBT3 φιλμ.
Αποτελέσματα: Ο δείκτης κάλυψης, CI, δεν παρουσίασε στατιστικά σημαντική διαφορά (p=0.621) για τις μεθόδους GO (0.809), DPO (0.79), IPSA (0.803). Υπήρξε στατιστικά σημαντική διαφορά του δείκτη ομοιογένειας, DHI, για τα πλάνα που βελτιστοποιήθηκαν με GO (0,465 p<0.001) και IPSA (0.459 p=0.031) σε σύγκριση με το DPO (0.45). Ακόμα δεν παρουσίασαν στατιστικά σημαντική διαφορά ο δείκτης υπερδοσιασμού, ΟΙ, (p=0.302) για τις μεθόδους GO (0.392), DPO (0.381), IPSA (0.385), και ο λόγος μη ομοιομορφίας δόσης, DNR, (p=0.128) για τις μεθόδους GO (0.576), DPO (0.573), IPSA (0.576). Τέλος, παρατηρήθηκε στατιστικά σημαντική διαφορά του Conformity Index, COIN, για τα πλάνα που βελτιστοποιήθηκαν με GO (0.649) σε σύγκριση με το DPO (0.623 p=0.028), ενώ η διαφορά δεν ήταν σημαντική συγκριτικά με το IPSA (0.636 p=0.581). Κατά την δοσιμετρική επιβεβαίωση με ραδιοχρωμικά φιλμ GAFCHROMIC EBT3 για βελτιστοποίηση Graphical Optimization και IPSA, εντοπίστηκαν διαφορές της τάξης του 16% και 13% αντίστοιχα.
Συμπέρασμα: Οι μέθοδοι βελτιστοποίησης Graphical Optimization και IPSA οδήγησαν σε καλύτερη ομοιογένεια και υψηλότερο Conformity Index σε σχέση με τη μέθοδο Dose Point Optimization. Ωστόσο δεν παρατηρήθηκε στατιστικά σημαντική διαφορά ως προς τη κάλυψη του όγκου στόχου (CI), τον δείκτη υπερδοσιασμού (OI) και το λόγο μη ομοιομορφίας δόσης (DNR). Κατά τη δοσιμετρική επιβεβαίωση με ραδιοχρωμικά φιλμ GAFCHROMIC EBT3, η διαφορές που εντοπίστηκαν ήταν στα όρια της αβεβαιότητας δοσιμετρίας με ραδιοχρωμικά φιλμ.
Λέξεις-κλειδιά:
Ενδοκοιλοτική βραχυθεραπεία υψηλού ρυθμού δόσης HDR, Μέθοδοι βελτιστοποίησης σχεδιασμού πλάνου βραχυθεραπείας, Δοσιμετρική αξιολόγηση, Δοσιμετρική επιβεβαίωση
