Στοιχεία επιβλεπόντων καθηγητών:
Δαμάσκος Σπυρίδων, Επίκουρος Καθηγητής, Τμήμα Οδοντιατρικής, Σχολή Επιστημών Υγείας, ΕΚΠΑ
Αγγελόπουλος Χρίστος , Καθηγητής, Τμήμα Οδοντιατρικής, Σχολή Επιστημών Υγείας, ΕΚΠΑ
Δοντά Αικατερίνη , Αναπληρώτρια Καθηγήτρια, Τμήμα Οδοντιατρικής, Σχολή Επιστημών Υγείας, ΕΚΠΑ
Δαμάσκος Σπυρίδων, Επίκουρος Καθηγητής, Τμήμα Οδοντιατρικής, Σχολή Επιστημών Υγείας, ΕΚΠΑ
Περίληψη:
Η απώλεια του φατνιακού οστού περιμετρικά των εμφυτευμάτων είναι ένας προγνωστικός δείκτης της περιεμφυτευματίτιδας. Όμως, αυτό δεν μπορεί να αποτελέσει το μοναδικό κριτήριο της πρόγνωσης και της εξέλιξής της. Για τον λόγο αυτόν, ο στόχος μας θα πρέπει να είναι η έγκαιρη διάγνωση και η εξάλειψη ή η μείωση της οστικής αυτής απώλειας τόσο στα αρχικά στάδια της ενσωμάτωσης των εμφυτευμάτων όσο και στην μετέπειτα παρουσία τους στη στοματική κοιλότητα.
Η μέθοδος προσδιορισμού και ελέγχου των επιπέδων του περιεμφυτευματικού οστού που χρησιμοποιείται ως μέθοδος ρουτίνας είναι η οπισθοφατνιακή ακτινογραφία (ΟΑ/PA- Periapical X-ray). Στην σημερινή διαγνωστική πρακτική η χρήση της οδοντιατρικής υπολογιστικής τομογραφίας (ΟΥΤ/CBCT-Cone Beam CT) στην εμφυτευματολογία είναι ένα πολύ σημαντικό και χρήσιμο εργαλείο, καθώς μας παρέχει ακτινογραφική εικόνα σε τρεις διαστάσεις και σαν αποτέλεσμα αναντικατάστατες πληροφορίες για τον προεγχειρητικό σχεδιασμό τόσο της τοποθέτησης των εμφυτευμάτων όσο και για της θεραπευτικής αντιμετώπισης μετεγχειρητικών επιπλοκών καθώς και της περιεμφυτευματίτιδας. Όμως, μελέτες έχουν δείξει ότι η ακτινογραφική εξέταση/ αξιολόγηση των εμφυτευμάτων με τη χρήση της ΟΥΤ μπορεί να υποεκτιμά την περιεμφυτευματική απώλεια καθώς επηρεάζεται από παράγοντες όπως: η ανάλυση της εικόνας, ο ακτινογραφικός θόρυβος, τα τεχνικά σφάλματα ή ακόμα και από την παρουσία μαλακών ιστών. Μελέτες, έδειξαν πως, τόσο η ΟΥΤ όσο και η ΟΑ έχουν ανάλογη διαγνωστική ικανότητα και κλινική αξία, επηρεάζονται όμως σαφώς από την μορφολογία της οστικής βλάβης και την ποιότητα της εικόνας.
Σκοπός αυτής της in vitro μελέτης είναι: την διερεύνηση της δυνατότητας χωρικού προσδιορισμού των προκλητών οστικών περιεμφυτευματικών βλαβών με τη χρήση ΟΥΤ και ΟΑ, την σύγκριση της ακτινογραφικής απεικόνισης μεταξύ των δύο μεθόδων, τον προσδιορισμό της ευαισθησίας και της ειδικότητας ανίχνευσης των ανωτέρω βλαβών με όρους προεπιλεγμένων μεθόδων απεικόνισης από σειρά ανεξάρτητων εξεταστών, την σύγκριση των εξεταστών ως προς την ικανότητά τους να ανιχνεύσουν τις ανωτέρω βλάβες ανάλογα με την εμπειρία και την εκπαίδευσή τους, και την σύγκριση δύο διαφορετικών ακτινογραφικών μηχανημάτων ΟΥΤ, με διαφορετικές παραμέτρους ακτινοβόλησης (kVp και FOV).
Για την μελέτη αυτή χρησιμοποιήθηκαν δύο (2) αποξηραμένες ανθρώπινες κάτω γνάθοι, στις οποίες τοποθετήθηκαν οδοντικά εμφυτεύματα γύρω από τα οποία σχηματιστήκαν με εγλυφίδες οστικές βλάβες. Κατόπιν, πραγματοποιήθηκε ακτινογραφική εξέταση με ΟΥΤ και ΟΑ. Μετά την επεξεργασία των ακτινογραφικών εικόνων, ζητήθηκε από εννέα (9) διαφορετικούς εξεταστές, οι οποίοι ανήκαν σε τρία διαφορετικά επίπεδα εκπαίδευσης και οδοντιατρικών ειδικοτήτων, να απαντήσουν σε ένα ερωτηματολόγιο ανίχνευσης περιεμφυτευματικών οστικών βλαβών.
Αποτελέσματα Στη μελέτη αυτή εξετάστηκαν 193 εικόνες επεξεργασμένων ακτινογραφιών. Τα αποτελέσματα έδειξαν πως ανάλογα με το ακτινογραφικό μηχάνημα το οποίο χρησιμοποιήθηκε οι ακτινολόγοι κατά μέσο όρο εντόπισαν ύπαρξη οστικής βλάβης σε ποσοστό 45,8% (NEWTOM), 51,4% (NEWTOM σε Hi-Res), 48% (PROMAX) και 34,7% (ΟΑ) αντίστοιχα. Οι Χ/Ο εμφυτευμάτων κατά μέσο όρο εντόπισαν ύπαρξη οστικής βλάβης σε ποσοστό 48,1% (NEWTOM), 54,8% (NEWTOM σε Hi-Res), 45,2% (PROMAX) και 34,7% (ΟΑ) αντίστοιχα. Οι οδοντίατροι κατά μέσο όρο εντόπισαν ύπαρξη οστικής βλάβης σε ποσοστό 74,2% (NEWTOM), 77,3% NEWTOM σε Hi-Res), 77,1% (PROMAX) και 28,6% (ΟΑ).
Ανάλογα με την ακτινογραφική μέθοδο, στην ΟΥΤ προκύπτει στατιστικά σημαντική διαφορά του ποσοστού που αναφέρουν οι ακτινολόγοι και οι Χ/Ο εμφυτευμάτων σε σύγκριση με τους οδοντιάτρους σε διάφορους τύπους οστικών βλαβών ενώ μεταξύ ακτινολόγων και Χ/Ο εμφυτευμάτων μόνο στην ύπαρξη οστικής βλάβης. Όσον αφορά την μέθοδο με ΟΑ, προκύπτει στατιστικά σημαντική διαφορά του ποσοστού που αναφέρουν οι ακτινολόγοι σε σύγκριση με τους οδοντιάτρους, καθώς και οι ακτινολόγοι σε σύγκριση με τους Χ/Ο εμφυτευμάτων στην ύπαρξη οστικού παραθύρου 1 χιλ παρειακά.
Όταν λαμβάνεται υπόψη το σύνολο των βλαβών, ανεξάρτητα από ακτινογραφική μέθοδο, προκύπτει στατιστικά σημαντική διαφορά του ποσοστού που αναφέρουν οι ακτινολόγοι και οι Χ/Ο εμφυτευμάτων σε σύγκριση με τους οδοντιάτρους σε διάφορους τύπους οστικών βλαβών, ενώ δεν προέκυψε στατιστικά σημαντική διαφορά στο ποσοστό συμφωνίας μεταξύ ακτινολόγων και Χ/Ο εμφυτευμάτων.
Όσο αφορά στη σύγκριση των ποσοστών εντόπισης βλάβης μεταξύ των μεθόδων ΟΥΤ και ΟΑ στις επιμέρους κατηγορίες των εξεταστών, προκύπτει στατιστικά σημαντική διαφορά μεταξύ των κατηγοριών των εξεταστών σε διάφορους τύπους οστικών βλαβών.
Τέλος, τα αποτελέσματα εμφανίζουν τις δύο μεθόδους να έχουν υψηλή ειδικότητα (> 94%) που σημαίνει ότι αποφεύγονται τα ψευδώς θετικά αποτελέσματα, ενώ ως προς την ευαισθησία (αποφυγή ψευδών αρνητικών αποτελεσμάτων) φαίνεται να είναι υψηλότερη στη μέθοδο ΟΥΤ σε σύγκριση με την ΟΑ.
Συμπεράσματα. Με βάση τα αποτελέσματα της μελέτης και παρά τους περιορισμούς της, μπορούν να εξαχθούν τα παρακάτω συμπεράσματα: η οπισθοφατνιακή ακτινογραφία έχει μεγάλη ειδικότητα ως προς την ανίχνευση περιεμφυτευματικής βλάβης αλλά μικρή ευαισθησία να ανιχνεύσει τις αληθείς αρνητικές εικόνες και τις παρειακές βλάβες λόγω της δυσδιάστατης εικόνας. Η ΟΥΤ εμφανίζει μεγάλη ειδικότητα και ευαισθησία στην ανίχνευση βλαβών δίνοντας στη μέθοδο αυτή μεγάλη διαγνωστική αξία. Το γνωστικό επίπεδο και η εμπειρία των εξεταστών παίζει σημαντικό ρόλο στην ανίχνευση των βλαβών. Η παρουσία μεταλλικών αποκαταστάσεων επηρεάζει τη διαγνωστική αξία της εξέτασης, όπως και η ανάλυση της ακτινικής δέσμης. Οι εικόνες που προέκυψαν από το ακτινογραφικό μηχάνημα με υψηλή ανάλυση και μεγαλύτερο KVp είχαν μεγαλύτερη διαγνωστική αξία
Λέξεις-κλειδιά:
Υπολογιστική τομογραφία κωνικής δέσμης, Οπισθοφατνιακή ακτινογραφία, Εμφυτεύματα, Οστικές βλάβες, Διάγνωση περιεμφυτευματίτιδας βλεννογονιτιδας
