Στοιχεία επταμελούς επιτροπής:
Ηρακλής Μητσογιάννης, Καθηγητής, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Ανδρέας Σκολαρίκος, Καθηγητής, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Αθανάσιος Παπατσώρης, Καθηγητής, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Ιωάννης Φίλος, Καθηγητής, Τμήμα Δημόσιας Διοίκησης, Πάντειο Πανεπιστήμιο
Μιχαήλ Κουτσιλιέρης, Ομότιμος Καθηγητής, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Κυριάκος Σουλιώτης, Καθηγητής, Σχολή Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών, Οικονομικό Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου
Κωνσταντίνος Στραβοδήμος, Καθηγητής, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Περίληψη:
ΕΙΣΑΓΩΓΗ : Η ασφάλεια των ασθενών θεωρείται κρίσιμη συνιστώσα της ποιότητας στις υπηρεσίες υγειονομικής περίθαλψης που δεν μπορεί να μετρηθεί άμεσα. Η έννοια της αξίας στην υγειονομική περίθαλψη απαιτεί μέτρα που περιλαμβάνουν ό,τι έχει σημασία από τις απόψεις του κάθε ασθενή. Επιπλέον, οι αναφορές για την ασφάλεια και η μέτρηση των εμπειριών των ασθενών συσχετίζονται με τα ποσοστά πραγματικής βλάβης του ασθενούς. Ο αντίκτυπος της ενσωμάτωσης της αναφοράς για την ασφάλεια του ασθενούς στην ενεργό φροντίδα μπορεί να συμβάλει στη μείωση της βλάβης των ασθενών όταν η συμμόρφωση του προσωπικού είναι υψηλή και μπορεί να παρέχει σημαντικές ευκαιρίες μάθησης. Για τη βελτίωση της ποιότητας της περιεγχειρητικής φροντίδας και της ασφάλειας των ασθενών στο χειρουργείο, τα νοσοκομεία εφαρμόζουν κατευθυντήριες γραμμές βασισμένες σε στοιχεία. Μελετητές, έχουν συμβάλει στην ανάπτυξη δεικτών ποιότητας υγειονομικής περίθαλψης και ασφάλειας ασθενών για εσωτερική αξιολόγηση, παρακολούθηση και βελτίωση της διαδικασίας περιεγχειρητικής φροντίδας. Ως αποτέλεσμα των μετρήσεων ένα σημαντικό ποσοστό σφαλμάτων αποδίδεται σε βλάβες επικοινωνίας και έλλειψη αποτελεσματικής ομαδικής εργασίας. Οι τεχνικές ομαδικής εργασίας και επικοινωνίας μπορούν να βελτιώσουν την ποιότητα και την ασφάλεια, να μειώσουν τη βλάβη των ασθενών, να προωθήσουν τη διεπαγγελματική συνεργασία και την ανάπτυξη κοινών στόχων, να μειώσουν τα ζητήματα φόρτου εργασίας και να βελτιώσουν την ικανοποίηση του προσωπικού και των ασθενών. Προτείνεται τα νοσοκομεία να παρακολουθούν δείκτες ποιότητας και ασφάλειας των ασθενών με σκοπό να μετρούν και να αξιολογούν τις περιεγχειρητικές διαδικασίες, για τη δημιουργία ασφαλών περιεγχειρητικών συστημάτων.
ΣΚΟΠΟΣ της παρούσας εργασίας ήταν να διερευνήσει τις αντιλήψεις των ασθενών, για τη συμμετοχή στη λήψη της ιατρικής απόφασης για χειρουργική επέμβαση, και για τις εμπειρίες από την παροχή της χειρουργικής περίθαλψης. Περαιτέρω, να διερευνήσει τις αντιλήψεις των επαγγελματιών υγείας του Χειρουργείου, για την σχέση ιατρού-ασθενή στη λήψη της ιατρικής απόφασης για χειρουργική επέμβαση, για την ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών χειρουργικής φροντίδας, για το κλίμα ασφάλειας, για την επαγγελματική ικανοποίηση και για την ομαδική εργασία και την επικοινωνία σε όλα τα στάδια της Περιεγχειρητικής Φροντίδας.
ΥΛΙΚΟ-ΜΕΘΟΔΟΣ: Στη μελέτη συμμετείχαν συνολικά 820 ασθενείς (ποσοστό απόκρισης 68,33 %), και 118 επαγγελματίες υγείας (ποσοστό απόκρισης 73,75%). Η έρευνα διεξήχθη βάσει δομημένου ημι-ποσοτικοποιημένου ερωτηματολογίου την διετία 2019-2020 σε δύο (2) Δημόσια Νοσοκομεία της 1ης Υγειονομικής Περιφέρειας Αττικής. Χρησιμοποιήθηκαν τα παρακάτω ερευνητικά «εργαλεία»-ερωτηματολόγια Shared Decision Making-Q-9 και Patient Reported Outcome Measures (για ενήλικες ασθενείς), Shared Decision Making-Q-Doc-Physician version (για Ιατρούς χειρουργικής ειδικότητας), Observational Teamwork Assessment for Surgery-OTAS και Safety Attitudes Questionnaire/SAQ (για επαγγελματίες υγείας Χειρουργείου). Για τον έλεγχο των υποθέσεων των ποσοτικών και των ποιοτικών μεταβλητών χρησιμοποιήθηκε περιγραφική και συμπερασματική στατιστική ανάλυση. Οι κατηγορικές μεταβλητές παρουσιάζονται ως απόλυτες (n) και σχετικές (%) συχνότητες, ενώ οι ποσοτικές μεταβλητές παρουσιάζονται ως μέση τιμή, τυπική απόκλιση, διάμεσος, ελάχιστη τιμή και μέγιστη τιμή. Ο έλεγχος των Kolmogorov-Smirnov χρησιμοποιήθηκε για τον έλεγχο της κανονικής κατανομής των ποσοτικών μεταβλητών. Διαπιστώθηκε ότι οι ποσοτικές μεταβλητές ακολουθούσαν την κανονική κατανομή. Για να διερευνηθεί η σχέση μεταξύ μιας ποσοτικής μεταβλητής και μιας διχοτόμου μεταβλητής χρησιμοποιήθηκε ο έλεγχος t. Για να διερευνηθεί η σχέση μεταξύ μιας ποσοτικής μεταβλητής και μιας κατηγορικής μεταβλητής με >2 κατηγορίες χρησιμοποιήθηκε η ανάλυση διασποράς. Για τη διερεύνηση της ύπαρξης σχέσης μεταξύ δυο ποσοτικών μεταβλητών που ακολουθούσαν την κανονική κατανομή χρησιμοποιήθηκε ο συντελεστής συσχέτισης του Pearson (Pearson’s correlation coefficient). Για να διερευνηθεί η σχέση μεταξύ μιας ποσοτικής μεταβλητής και μιας διατάξιμης μεταβλητής χρησιμοποιήθηκε ο συντελεστής συσχέτισης του Spearman. Στην περίπτωση που η εξαρτημένη μεταβλητή ήταν ποσοτική και >2 ανεξάρτητες μεταβλητές προέκυψαν στατιστικά σημαντικές στο επίπεδο του 0,2 (p<0,2), εφαρμόστηκε πολλαπλή γραμμική παλινδρόμηση οπότε και εφαρμόστηκε η μέθοδος της πολλαπλής γραμμικής παλινδρόμησης με την προς τα πίσω διαγραφή των μεταβλητών. Σε μοντέλα γραμμικής παλινδρόμησης η τιμή p<0,05 θεωρούνται στατιστικά σημαντικές. Περαιτέρω, σε μοντέλα γραμμικής παλινδρόμησης υπολογίζονται προσαρμοσμένες συντελεστές b με διάστημα εμπιστοσύνης 95%, για ανεξάρτητες μεταβλητές, που περιλαμβάνονται στο μοντέλο. Η ανάλυση των δεδομένων πραγματοποιήθηκε με το IBM SPSS 21.0 (Statistical Package for Social Sciences).
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ : Διαπιστώθηκε μεγάλη συμμετοχή των ασθενών στη λήψη της ιατρικής απόφασης (84), και πολύ καλές εμπειρίες των ασθενών από τις παρεχόμενες υπηρεσίες υγείας (6, 6.3 6.2). Η μεγαλύτερη ηλικία σχετίστηκε με καλύτερες εμπειρίες στην προεγχειρητική περίοδο (p=0,002). Περαιτέρω, διαπιστώθηκε μεγάλη συμμετοχή των ασθενών στη λήψη της ιατρικής απόφασης (80.5) από την πλευρά των ιατρών. Οι μέσες τιμές των βαθμολογιών σε όλες τις διαστάσεις της αξιολόγησης της ποιότητας ήταν αρκετά υψηλές γεγονός που δηλώνει αρκετά καλή ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών υγείας (7-9.1/10 και 4.3/6). Η ικανοποίηση των επαγγελματιών υγείας από την εργασία στο χειρουργείο (7.9), και από τη συνεργασία με τους νοσηλευτές (7.2) και τους ιατρούς (7.3) καταγράφηκε αρκετά υψηλή. Η κόπωση που βιώνουν οι επαγγελματίες υγείας είναι αρκετά υψηλή (4.6), ενώ βιώνουν μέτρια επίπεδα άγχους (4.7). Σε όλους τους παράγοντες του ερωτηματολογίου για τις στάσεις των επαγγελματιών υγείας, για την ασφάλεια, δηλώθηκε θετική στάση (μέση βαθμολογία >50). Η ικανοποίηση των επαγγελματιών υγείας από τους χειρισμούς της Διοίκησης για τη διαχείριση λαθών ήταν μέτρια (3.8), ενώ ο βαθμός στον οποίο επηρεάστηκε η υγεία των ασθενών από τα λάθη ήταν μικρός (1.6). Οι περισσότεροι επαγγελματίες υγείας δήλωσαν ότι η αναφορά των λαθών στο χειρουργείο πρέπει να είναι εθελοντική (72%) και ότι σε περίπτωση που θα αντιλαμβάνονταν κάποιο λάθος συναδέλφου που προκάλεσε σοβαρή βλάβη σε ασθενή, θα το ανέφεραν στον ανώτερό τους (61,7%). Η αξιολόγηση των 5 κλιμάκων, για την αξιολόγηση της ομαδικής εργασίας, ήταν αρκετά υψηλή (4.4-5.1).
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ : Η μέτρηση και η αξιολόγηση των περιεγχειρητικών διαδικασιών μπορεί να εξάγουν Δείκτες ποιότητας και ασφάλειας στο πλαίσιο της χειρουργικής περίθαλψης. Οι Δείκτες περιγράφουν την απόδοση, που πρέπει να αναμένεται για ένα συγκεκριμένο ασθενή ή για σχετικά αποτελέσματα υγείας όταν τηρούνται πρότυπα φροντίδας. Επιτρέπεται δε στους επαγγελματίες υγείας του Χειρουργείου και στις Μονάδες Υγείας να παρακολουθούν και να αξιολογούν την ικανοποίηση των προσδοκιών και των εμπειριών των ασθενών ως συνέπεια της καλής οργάνωσης, για την κάλυψη των αναγκών τους. Η παρακολούθηση των πτυχών των περιεγχειρητικών διαδικασιών ανακλά την αποδοτικότητα, την αποτελεσματικότητα και την παραγωγικότητα του Χειρουργείου και συμβάλει στον προσδιορισμό δράσεων βελτίωσης.
Λέξεις-κλειδιά:
Δείκτες ποιότητας και ασφάλειας στο χειρουργείο,Περιεγχειρητικές διαδικασίες,Χειρουργική φροντίδα,Βελτίωση ποιότητας,Ασφάλεια ασθενών,Ικανοποίηση ασθενών από τις προσδοκίες και την εμπειρία στο χειρουργείο,Ομαδική εργασία
