Μονάδα:
Τμήμα Μουσικών ΣπουδώνΒιβλιοθήκη Φιλοσοφικής Σχολής
Ημερομηνία κατάθεσης:
2023-06-19
Συγγραφέας:
Πολυκαρπίδης Πολύκαρπος
Στοιχεία επταμελούς επιτροπής:
Δημήτριος Μπαλαγεώργος, Αναπληρωτής Καθηγητής, τμήμα Μουσικών Σπουδών, Εθνικό και Καποδηστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Αχιλλέας Χαλδαιάκης, Καθηγητής, τμήμα Μουσικών Σπουδών, Εθνικό και Καποδηστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Χριστίνα Αναγνωστοπούλου, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια, τμήμα Μουσικών Σπουδών, Εθνικό και Καποδηστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Αναστασία Γεωργάκη, Καθηγήτρια, τμήμα Μουσικών Σπουδών, Εθνικό και Καποδηστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Θωμάς Αποστολόπουλος, Αναπληρωτής Καθηγητής, τμήμα Μουσικών Σπουδών, Εθνικό και Καποδηστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Παναγιώτης Σταματόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής, τμήμα Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών, Εθνικό και Καποδηστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Γεώργιος Μικρός, Καθηγητής, τμήμα Middle Eastern Studies, Hamad Bin Khalifa University
Πρωτότυπος Τίτλος:
Υπολογιστική προσέγγιση της Βυζαντινής μουσικής: Η περίπτωση του Ειρμολογίου του Θεοφάνη Καρύκη
Γλώσσες διατριβής:
Ελληνικά
Μεταφρασμένος τίτλος:
Υπολογιστική προσέγγιση της Βυζαντινής μουσικής: Η περίπτωση του Ειρμολογίου του Θεοφάνη Καρύκη
Περίληψη:
Η συστηματική τυποποίηση της Βυζαντινής μουσικής και η υπολογιστική προσέγγισή της αποτελούν αχαρτογράφητα πεδία έρευνας. Η παρούσα μελέτη προσφέρει μία καινούργια τυποποίηση της Μέσης Βυζαντινής σημειογραφίας και απαντά σε ένα βυζαντινομουσικολογικό ερώτημα χρησιμοποιώντας την. Η προτεινόμενη τυποποίηση αφενός συμβάλλει στη συστηματοποίηση της Βυζαντινής μουσικής θεωρίας, και αφετέρου δίνει τη δυνατότητα δημιουργίας μουσικών κειμένων σε ψηφιακή μορφή, μέσω των οποίων επιτρέπεται η απάντηση μουσικολογικών ερωτημάτων με χρήση υπολογιστικών μεθόδων. Οι υπολογιστικές μέθοδοι “καταργούν” τους περιορισμούς μνήμης και ταχύτητας, οδηγώντας μας σε συμπεράσματα που στηρίζονται σε αποτελέσματα μεγάλης στατιστικής ισχύος.
Για τις ανάγκες δημιουργίας της τυποποίησης, αλλά και για την επιβεβαίωση της καλής λειτουργίας της, λήφθηκε ως αντιπροσωπευτικό παράδειγμα μελέτης της Βυζαντινής μουσικής το Ειρμολόγιο του Θεοφάνη Καρύκη (β΄ μισό 16ου αιώνα). Για την ολιστική θεώρηση της εργασίας καταρτίστηκε μία βιογραφία και μία εργογραφία των μουσικών μελοποιημάτων και καλλωπισμών του Θεοφάνη. Επίσης, τυποποιώντας την έννοια της παράδοσης ως ένα σχεσιακό σύστημα τριών εποχών (προ Καρύκη, Καρύκη, και μετά Καρύκη), αναζητήθηκε η συμβολή του Ειρμολογίου του Θεοφάνη Καρύκη στα πλαίσια της παράδοσης.
Για την υπολογιστική προσέγγιση του ερωτήματος της συμβολής του Καρύκη δημιουργήθηκαν τρία μουσικά σώματα (ένα για κάθε εποχή) και πέντε υπολογιστικές μέθοδοι (κλασική προσέγγιση, προφίλ ήχου, ομοιότητα μελωδικών τόξων, σημειογραφική υφή, μαρκοβιανά μοντέλα και αποστάσεις) εκ των οποίων η «ομοιότητα μελωδικών τόξων» είναι πρωτότυπη. Οι δύο πρώτες μέθοδοι εξετάζουν συχνοτικές κατανομές των φθόγγων της μετροφωνίας των κομματιών, η τρίτη την ομοιότητα των κομματιών ως προς τα μελωδικά τους τόξα, η τέταρτη τη μελωδική πυκνότητα των κομματιών, και η πέμπτη την πληροφοριακή απόσταση των μουσικών σωμάτων όπως αυτή προκύπτει όταν αυτά εκφράζονται ως μαρκοβιανά μοντέλα (συχνοτικές κατανομές ν-γραμμάτων). Ο μουσικολογικός σχολιασμός των αποτελεσμάτων οδήγησε στο συμπέρασμα πως το Ειρμολόγιο του Καρύκη συνεισφέρει σημαντικά στην διαμόρφωση της παράδοσης καθώς παρουσιάζει διαφοροποιημένη εικόνα με την προηγούμενη παράδοση και παρόμοια με την επόμενη.
Με τη δημιουργία της τυποποίησης της σημειογραφίας, των ψηφιακών μουσικών σωμάτων, και με τις υπολογιστικές μεθόδους που εφαρμόστηκαν σε μουσικά κείμενα Μέσης Βυζαντινής σημειογραφίας, οδηγούμαστε στο γενικό συμπέρασμα πως η βυζαντινομουσικολογική έρευνα μπορεί να πραγματοποιηθεί και με υπολογιστικό τρόπο. Αυτή η δυνατότητα, όπως καταδεικνύεται σε θεωρητικό και πρακτικό επίπεδο, δεν μάς προσφέρει μόνο μία ταχύτερη επεξεργασία δεδομένων, αλλά και μία συστηματικότερη θεώρηση των Βυζαντινών μουσικών σημειογραφιών, διότι μία υπολογιστική προσέγγιση μάς αναγκάζει να ορίζουμε τα πάντα χωρίς αμφισημίες. Ακριβώς αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο κάθε υπολογιστική προσέγγιση που χρησιμοποιεί ιστορικές – ή ευρύτερα ανθρωπιστικές – έννοιες προαπαιτεί έναν τυπικό ορισμό τους, οδηγώντας μας στον χώρο των Ψηφιακών Ανθρωπιστικών Επιστημών (Digital Humanities).
Κύρια θεματική κατηγορία:
Καλές Τέχνες - Ψυχαγωγία
Λέξεις-κλειδιά:
Βυζαντινή μουσική, υπολογιστική προσέγγιση, ψηφιακά μουσικά σώματα, Ειρμολόγιο, Αναπαράσταση Γνώσης
Αρ. σελίδων ευρετηρίου:
0
Αρ. βιβλιογραφικών αναφορών:
283
