Στοιχεία επιβλεπόντων καθηγητών:
Γκιζάνη Σωτηρία, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια, Τμήμα Οδοντιατρικής, Σχολή Επιστημών Υγείας, ΕΚΠΑ
Αγουρόπουλος Ανδρέας, Επίκουρος Καθηγητής, Τμήμα Οδοντιατρικής, Σχολή Επιστημών Υγείας, ΕΚΠΑ
Παπαϊωάννου Βασίλειος, Αναπληρωτής Καθηγητής, Τμήμα Οδοντιατρικής, Σχολή Επιστημών Υγείας, ΕΚΠΑ
Περίληψη:
Εισαγωγή:
Η τερηδόνα της νεογιλής οδοντοφυΐας αποτελεί την 10η συχνότερη ανθρώπινη ασθένεια, η οποία πλήττει 621 εκατομμύρια παιδιά παγκοσμίως. Η θεραπευτική προσέγγιση των νεογιλών δοντιών περιλαμβάνει ένα μεγάλο εύρος εργασιών σε επίπεδο πολφού και σε επίπεδο μύλης. Στις τεχνικές αυτές προστίθεται η αντιμετώπιση της τερηδόνας με την αρχή της ελάχιστης παρέμβασης. Η θεραπεία με φθοριούχο διαμινικό αργυρό είναι μια απλή, ανώδυνη και γρήγορη διαδικασία που αναχαιτίζει τις τερηδονικές βλάβες χωρίς την ανάγκη αφαίρεσης οδοντικού ιστού. Ωστόσο, ο μαύρος αποχρωματισμός του δοντιού μετά την εφαρμογή του είναι το κύριο μειονέκτημα της χρήσης του.
Οι γονείς, ως νόμιμοι κηδεμόνες, είναι υπεύθυνοι για τη λήψη των αποφάσεων και τη συγκατάθεση για την οδοντιατρική θεραπεία στα παιδιά τους. Οι γνώσεις και οι αντιλήψεις τους για τη στοματική υγεία έχουν σημαντικό αντίκτυπο στην κατάσταση της στοματικής υγείας των παιδιών τους. Μέχρι σήμερα, υπάρχουν περιορισμένα δεδομένα σχετικά με τις γνώσεις των γονέων ως προς τη στοματική υγεία των παιδιών και τις προτιμήσεις τους για τη θεραπευτική διαχείριση της νεογιλής οδοντοφυΐας, ιδίως στις ευρωπαϊκές χώρες.
Σκοπός:
Σκοπός της παρούσας μελέτης είναι η αξιολόγηση των γνώσεων και των στάσεων των γονέων/κηδεμόνων σχετικά με τη στοματική υγεία των παιδιών τους και τις προτιμήσεις τους όσον αφορά τη θεραπεία των νεογιλών δοντιών.
Μέθοδος και Υλικά:
Πρόκειται για μια περιγραφική, διαστρωματική μελέτη που διεξήχθη μέσω της συμπλήρωσης ερωτηματολογίου από τους γονείς/κηδεμόνες παιδιατρικών ασθενών. Το δείγμα αποτέλεσαν 264 γονείς/κηδεμόνες παιδιών που επισκέφτηκαν την προπτυχιακή και μεταπτυχιακή κλινική του Τμήματος Παιδοδοντιατρικής της Οδοντιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ από τον Ιανουάριο έως τον Απρίλιο του 2023. Τα κριτήρια επιλογής περιλάμβαναν γονείς/κηδεμόνες υγιών παιδιών ηλικίας από 2 έως 12 ετών, που μπορούσαν να διαβάσουν και να κατανοήσουν την ελληνική γλώσσα. Τα παιδιά των συμμετεχόντων είχαν νεογιλή ή μικτή οδοντοφυΐα και χρειάζονταν ή να είχαν λάβει στο παρελθόν αποκαταστατική οδοντιατρική θεραπεία στα νεογιλά τους δόντια. Το πρωτόκολλο της μελέτης εγκρίθηκε από την Επιτροπή Δεοντολογίας της Οδοντιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ. Το ερωτηματολόγιο που χρησιμοποιήθηκε περιλάμβανε 35 ερωτήσεις που αφορούσαν τα δημογραφικά στοιχεία της οικογένειας, τη στοματική υγιεινή, τις διατροφικές συνήθειες, την τερηδονική εμπειρία και την οδοντιατρική θεραπεία των παιδιών. Επίσης μελετήθηκαν οι προτεραιότητες και οι προτιμήσεις των γονέων για την "παραδοσιακή" θεραπευτική προσέγγιση και την θεραπεία με φθοριούχο διαμινικό άργυρο των νεογιλών δοντιών με τη χρήση τριών κλινικών σεναρίων με έγχρωμες κλινικές φωτογραφίες. Πριν από τη συλλογή δεδομένων, το ερωτηματολόγιο δοκιμάστηκε πιλοτικά σε τυχαίο δείγμα 20 γονέων/κηδεμόνων. Τα δεδομένα αναλύθηκαν με τη χρήση των χ2 και Fisher's exact τεστ. Η στατιστική σημαντικότητα ορίστηκε σε p≤0,05.
Αποτελέσματα:
Από τους 264 γονείς/κηδεμόνες που απάντησαν στο ερωτηματολόγιο, το 73% ήταν γυναίκες, το 81% ήταν παντρεμένοι και οι περισσότεροι από αυτούς και τους συντρόφους τους ήταν άνω των 40 ετών (62%). Όσον αφορά την εκπαίδευση, το 6% των γονέων είχε πρωτοβάθμια εκπαίδευση, το 59% είχε δευτεροβάθμια εκπαίδευση και το 35% είχε τριτοβάθμια εκπαίδευση. Τα μισά από τα παιδιά ήταν αγόρια (50%) και η ηλικία τους κυμαινόταν από 3 έως 12 έτη, με μέση ηλικία 8,09 έτη (τ.α. 0,14).
Τα περισσότερα παιδιά (48%) βούρτσιζαν τα δόντια τους δύο φορές την ημέρα, το 40% βούρτσιζαν μία φορά την ημέρα και το 12% βούρτσιζαν σπανιότερα. Το βούρτσισμα των δοντιών επιβλέπονταν ή υποστηριζόταν από τους γονείς στο 44% των παιδιών, ιδιαίτερα στις μικρότερες ηλικίες (p=0,02). Σχεδόν οι μισοί γονείς (52%) δεν γνώριζαν τη συγκέντρωση φθορίου της οδοντόκρεμας των παιδιών τους και η πλειοψηφία χρησιμοποιούσε μόνο χειροκίνητη οδοντόβουρτσα (65%). Το 38% των γονέων ανέφεραν ότι τα παιδιά τους κατανάλωναν σε καθημερινή βάση ζαχαρούχα προϊόντα, ιδίως όταν οι γονείς είχαν μόνο πρωτοβάθμια εκπαίδευση (p=0,01).
Οι γονείς αξιολόγησαν τη στοματική υγεία των παιδιών τους ως μέτρια σε ποσοστό 48%, καλή σε ποσοστό 36% και κακή σε ποσοστό 16%, ενώ το 82% δήλωσε ότι η στοματική υγεία επηρεάζει τη γενική υγεία και το 72% αξιολόγησε τα νεογιλά δόντια ως πολύ σημαντικά. Όσο υψηλότερη ήταν η εκπαίδευση των γονέων, τόσο πιο σημαντικά θεωρούσαν τα νεογιλά δόντια (p=0,033).
Σύμφωνα με τους γονείς, το 53% των παιδιών είχε τερηδόνα, το 56% είχε πονόδοντο στο παρελθόν, το 31% είχε πάρει παυσίπονα ή αντιβιοτικά για πονόδοντο και το 11% είχε χάσει το σχολείο λόγω πονόδοντου. Η κατανομή των απαντήσεων σχετικά με την αιτιολογία της τερηδόνας ήταν: 6% κακό βούρτσισμα των δοντιών, 21% κατανάλωση γλυκών, 13% κακή ποιότητα δοντιών, 51% όλα τα παραπάνω και 9% δεν γνωρίζω.
Όσον αφορά τη θεραπεία, οι γονείς δίνουν προτεραιότητα στη συνεργασία του παιδιού τους (53%) και στον πόνο (32%). Η διάρκεια του ραντεβού, ο χρόνος που μεσολαβεί για την απόπτωση του δοντιού, το κόστος της θεραπείας και η αισθητική σχετίζονται με τα δημογραφικά και κοινωνικοοικονομικά χαρακτηριστικά των γονέων. Σε αυτό το δείγμα, το 79% των γονέων ανέφεραν ότι θα αποδέχονταν αμέσως τη θεραπεία που τους συστήνει ο οδοντίατρος, το 6% θα ζητούσε μια δεύτερη γνώμη και το 15% θα συζητούσε μαζί με τον οδοντίατρό του άλλες εναλλακτικές λύσεις.
Στην περίπτωση του ασυμπτωματικού δοντιού, το 94% των γονέων θα ήθελε να αποκαταστήσει το δόντι. Οι μεγαλύτεροι σε ηλικία γονείς αρνήθηκαν τη θεραπεία επειδή επρόκειτο για νεογιλό δόντι σε σύγκριση με τους νεότερους γονείς (p=0,05). Στην περίπτωση του συμπτωματικού δοντιού, η αποδοχή της θεραπείας αυξήθηκε στο 98%. Ο προτιμώμενος τύπος αντιμετώπισης ήταν η θεραπεία του πολφού και η αποκατάσταση με προκατασκευασμένη ανοξείδωτη στεφάνη για το 58% των ερωτηθέντων και η εξαγωγή και η διατήρηση του χώρου για το 42%. Δεν υπήρχε στατιστικά σημαντική διαφορά μεταξύ των δύο επιλογών. Στις περισσότερες περιπτώσεις (63%), ο λόγος της επιλογής των γονέων ήταν η συνεργασία του παιδιού. Τέλος, το 56% των γονέων αποδέχθηκε τη θεραπεία με φθοριούχο διαμινικό άργυρο, ενώ το 43% προτίμησε την αποκατάσταση με σύνθετη ρητίνη. Οι γονείς των αγοριών αποδέχτηκαν τη θεραπεία σε στατικά σημαντικότερο βαθμό σε σχέση με τους γονείς των κοριτσιών (p=0,013). Αντίστοιχα, το υψηλότερο επίπεδο εκπαίδευσης των γονέων συσχετίστηκε με μεγαλύτερη αποδοχή της θεραπείας με το φθοριούχο διαμινικό άργυρο (p=0,057).
Συμπεράσματα:
Η ηλικία, το επίπεδο εκπαίδευσης των γονέων και η οικογενειακή κατάσταση δεν συσχετίζονται με τις συνήθειες στοματικής υγιεινής των παιδιών, τη συχνότητα και τους λόγους επίσκεψης στον οδοντίατρο και την απόφαση για τη θεραπεία των συμπτωματικών και ασυμπτωματικών νεογιλών δοντιών. Η σημασία των νεογιλών δοντιών και η χαμηλότερη συχνότητα κατανάλωσης ζαχαρούχων τροφών συσχετίστηκε με υψηλότερο επίπεδο γονικής εκπαίδευσης. Τέλος, η αποδοχή της θεραπείας με φθοριούχο διαμινικό άργυρο ήταν υψηλότερη στους γονείς των αγοριών και στους γονείς με υψηλό μορφωτικό επίπεδο.
