Τμήμα Νομικής
Βιβλιοθήκη Νομικής Σχολής

2023-09-22

2022

Σταυρόπουλος Παρασκευάς

Αθηνά Δημοπούλου, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια, Νομική Σχολή, ΕΚΠΑ
Ανδρέας Χέλμης, Επίκουρος Καθηγητής, Νομική Σχολή, ΕΚΠΑ
Μαρία Γιούνη, Καθηγήτρια, Νομική Σχολή, ΔΠΘ
Ιωάννης Τζαμτζής, Καθηγητής, Φιλοσοφική Σχολή, Παν. Ιωαννίνων
Ελένη Ρεθυμιωτάκη, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια, Νομική Σχολή, ΕΚΠΑ
Κωνσταντίνος Βλάχος, Επίκουρος Καθηγητής, Νομική Σχολή, ΑΠΘ
Ηλίας Αρναούτογλου, Διευθυντής Ερευνών, ΚΕΙΕΔ, Ακαδημία Αθηνών

Η πολιτική εκχωρήσεως προνομίων από την Ύστερη Ρωμαϊκή Δημοκρατία μέχρι και την περίοδο της Ηγεμονίας

Ελληνικά

Η πολιτική εκχωρήσεως προνομίων από την Ύστερη Ρωμαϊκή Δημοκρατία μέχρι και την περίοδο της Ηγεμονίας

Η παρούσα διδακτορική διατριβή εξετάζει τον θεσμό της παραχώρησης προνομίων και το φαινόμενο της απόδοσης ευεργεσιών στον ρωμαϊκό κόσμο κατά την ιστορική περίοδο, που εκτείνεται χρονικά κυρίως από τον 1ο π.Χ. μέχρι και τον 3ο μ.Χ. αιώνα. Από την περίοδο δηλαδή της Ύστερης Ρωμαϊκής Δημοκρατίας μέχρι και την περίοδο της Ρωμαϊκής Ηγεμονίας και, πιο συγκεκριμένα, από τα τελευταία έτη της Res Publica μέχρι τον θάνατο του Καρακάλλα. Κατά το ανωτέρω χρονικό διάστημα, ο θεσμός της παραχώρησης προνομίων αναπτύχθηκε, ισχυροποιήθηκε και συνδέθηκε άμεσα με την προσπάθεια ανάδειξης του προτύπου του φιλεύσπλαχνου και στοργικού ρωμαίου ηγέτη-ηγεμόνα, που ενδιαφερόταν (ή επιθυμούσε να φαίνεται ότι ενδιαφερόταν) για το καλό της αυτοκρατορίας του, για την ευημερία των υπηκόων του και για την πρόοδο του λαού (ή των λαών) του.
Θα πρέπει να τονιστεί ότι δεν επιχειρείται μια απλή παρουσίαση ή καταγραφή όλων των προνομίων ή των ευεργεσιών, που συνδέονται με την προαναφερθείσα χρονική περίοδο. Δεν επιδιώκεται, με κανέναν τρόπο, η απλή χρονολογική παράθεση και η στατιστική καταμέτρηση του συνόλου των νομικών θεσμών ή των φαινομένων, που συνδέονται με την παραχώρηση των προνομίων αυτών.
Η παρούσα διδακτορική διατριβή ασχολείται με την παρουσίαση και την ανάλυση της πολιτικής εκχωρήσεως των προνομίων. Παρουσιάζει, δηλαδή, τον θεσμό της προνομιακής παραχώρησης ως εργαλείο ή ως μέσο εξυπηρέτησης της πολιτικής εκάστου ρωμαίου ηγέτη. Εξετάζει τους λόγους και τους σκοπούς της πολιτικής των παραχωρήσεων αυτών. Επιδιώκει να προσεγγίσει και να κατανοήσει τις αιτίες που οδήγησαν στην επιλογή αυτής της πολιτικής και τα συμφέροντα που η πολιτική αυτή επιχειρούσε να ικανοποιήσει. Προσπαθεί να κατανοήσει, να αναλύσει και να εξηγήσει τη ρωμαϊκή πολιτική εκχώρησης προνομίων και απόδοσης ευεργεσιών. Επιχειρεί να καταλήξει σε λογικά συμπεράσματα, σχετικά με την αποδοτικότητα, την επιτυχία ή την αποτυχία της πολιτικής αυτής.
Από τη στιγμή που η προνομιακή παραχώρηση αντιμετωπίζεται ως εργαλείο εξυπηρέτησης ή ανάδειξης της πολιτικής εκάστου ρωμαίου ηγέτου, η δομή της διατριβής είναι φυσικό να ακολουθεί την διαδοχή των ρωμαίων ηγετών-ηγεμόνων-αυτοκρατόρων, οι οποίοι έζησαν και έδρασαν εντός των ιστορικών πλαισίων που θέτει ο τίτλος της παρούσης μελέτης.
Πιο συγκεκριμένα, η μελέτη περιλαμβάνει Εισαγωγή, δύο Μέρη και Επίλογο. Στην Εισαγωγή, μέσα από μια σύντομη ιστορική αναδρομή, παρουσιάζονται κυρίως οι έννοιες προνόμιο και ευεργεσία.
Στο Πρώτο Μέρος παρουσιάζονται οι σημαντικότερες κατηγορίες (μορφές) προνομιακών παραχωρήσεων και η εξέλιξή τους στο πέρασμα των χρόνων. Γίνεται ειδικότερη αναφορά στην ταραχώδη περίοδο των τελευταίων ετών της Res Publica, στην πολιτική του Ιουλίου Καίσαρος και των διαδόχων του.
Το Δεύτερο Μέρος επικεντρώνεται στην ιστορική περίοδο της Ρωμαϊκής Ηγεμονίας. Παρουσιάζεται η πολιτική εκχωρήσεως προνομίων με βάση τη διαδοχή των ρωμαίων αυτοκρατόρων (από την περίοδο της ηγεμονίας του Οκταβιανού Αυγούστου μέχρι και την περίοδο της ηγεμονίας του Καρακάλλα).
Στον Επίλογο της διατριβής συνοψίζονται οι κυριότεροι λόγοι, οι οποίοι διαχρονικά αιτιολόγησαν και ενίσχυσαν την πολιτική εκχωρήσεως προνομίων και ευεργεσιών. Παράλληλα, μέσα από την ανάλυση της πολιτικής των προνομιακών παραχωρήσεων, εξετάζεται το ζήτημα της αμφίπλευρης εξυπηρέτησης συμφερόντων και εξάγονται ενδιαφέροντα συμπεράσματα.
Στο τέλος της διατριβής, παρατίθενται η Βιβλιογραφία και οι Πηγές.
Δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι το Ρωμαϊκό Δίκαιο αποτελεί αναπόσπαστο συστατικό στοιχείο της Ρωμαϊκής Ιστορίας. Ως εκ τούτου, κάθε απόπειρα διαχωρισμού του Ρωμαϊκού Δικαίου από τις κοινωνικές και τις πολιτικές συνθήκες, που το δημιούργησαν, το ανέπτυξαν και το επέβαλαν, δεν προσφέρει καμία απολύτως υπηρεσία στην προσπάθεια εξερεύνησης, μελέτης και κατανόησής του.

Δίκαιο – Νομοθεσία

Ιστορία του δικαίου
Ρωμαϊκό δίκαιο

Ιστορία Ρωμαϊκού Δικαίου, Ρωμαϊκή Ιστορία, Προνόμιο, Ευεργεσία, Πολιτική εκχωρήσεως, Ύστερη Ρωμαϊκή Δημοκρατία, Ηγεμονία

Όχι

0

Όχι

830

232

Δεν επιτρέπεται η πρόσβαση στο αρχείο έως 2025-03-22.

https://pergamos.lib.uoa.gr/uoa/dl/object/3359164