Μονάδα:
Κατεύθυνση Διδασκαλία και ΜάθησηΒιβλιοθήκη Σχολής Επιστημών της Αγωγής
Ημερομηνία κατάθεσης:
2023-10-30
Στοιχεία επιβλεπόντων καθηγητών:
Ελισάβετ Λαζαράκου, Επίκ. Καθηγήτρια, ΠΤΔΕ-ΕΚΠΑ
Πρωτότυπος Τίτλος:
Η καλλιέργεια της κριτικής σκέψης στο μάθημα της Ιστορίας: διερεύνηση του Αναλυτικού Προγράμματος και των Σχολικών εγχειριδίων της Α ́ Λυκείου.
Γλώσσες εργασίας:
Ελληνικά
Μεταφρασμένος τίτλος:
Η καλλιέργεια της κριτικής σκέψης στο μάθημα της Ιστορίας: διερεύνηση του Αναλυτικού Προγράμματος και των Σχολικών εγχειριδίων της Α ́ Λυκείου.
Περίληψη:
Η παρούσα ερευνητική εργασία διερευνά την καλλιέργεια της κριτικής σκέψης ως βασικό ζητούμενο της διδασκαλίας της Ιστορίας στο δευτεροβάθμιο σχολείο. Ο προσδιορισμός της έννοιας της κριτικής σκέψης, ο τρόπος ανάπτυξης και η ανάλυση της κριτικής σκέψης των μαθητών γίνεται βάσει των σύγχρονων θεωρητικών προσεγγίσεων της Διδακτικής της Ιστορίας, που αναπτύχθηκαν με βάση την Παιδαγωγική Θεωρία και τη Γνωστική Ψυχολογία. Η κριτική σκέψη μπορεί να καλλιεργηθεί μέσα από διαδικασίες κατανόησης και διερεύνησης της ιστορικής γνώσης. Για παράδειγμα, μέσω της χρήσης, μελέτης και ερμηνείας των ιστορικών πηγών.
Σκοπός της εργασίας είναι η εξέταση του ΑΠ και των Σχολικών εγχειριδίων της Ιστορίας Α΄ Λυκείου αναφορικά με την καλλιέργεια κριτικής σκέψης των μαθητών. Η έρευνα εστιάζεται στο επίπεδο ανάπτυξης της κριτικής σκέψης μέσα από τη διερεύνηση του περιεχομένου των επίσημων εγγράφων του ΑΠ και των Σχολικών Εγχειριδίων Ιστορίας Α΄ Λυκείου. Στα Σχολικά Εγχειρίδια συμπεριλαμβάνονται το Βιβλίο μαθητή και ο Οδηγός Εκπαιδευτικού για το μάθημα της Ιστορίας Α΄ Λυκείου. Πιο συγκεκριμένα, μέσω της μεθόδου ανάλυσης περιεχομένου, ερευνάται εάν και σε ποιο βαθμό υπάρχουν προβλέψεις καλλιέργειας της κριτικής σκέψης στα παραπάνω εγχειρίδια. Μέσω της μελέτης και αποκωδικοποίησης των ποιοτικών δεδομένων από την ανάλυση περιεχομένου θα καταλήξουμε σε συμπεράσματα για το χαρακτήρα, τη λειτουργία και τις προσεγγίσεις της ελληνικής ιστορικής εκπαίδευσης ως προς την καλλιέργεια της κριτικής ιστορικής σκέψης των μαθητών. Γι’ αυτό το σκοπό διερευνώνται οι σκοποί-στόχοι, η μεθοδολογία, το περιεχόμενο και η αξιολόγηση που θέτει το ΑΠ του μαθήματος της Ιστορίας Α΄ Λυκείου, για το γνωστικό περιεχόμενο του αντίστοιχου Βιβλίου μαθητή. Σ’ αυτό το πλαίσιο εξετάστηκε κατά πόσο μπορούν τα Σχολικά εγχειρίδια να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις της Νέας Ιστορίας που στοχεύουν στην ανάπτυξη ιστορικής και κριτικής σκέψης των μαθητών.
Ο βασικός προβληματισμός της έρευνας έγκειται στα ΑΠ του μαθήματος της Ιστορίας, τα οποία έχουν άμεση συνάφεια με το περιεχόμενο του Βιβλίου μαθητή και στα οποία βασίζονται οι εκπαιδευτικοί για τη διδασκαλία του μαθήματος. Από τα στοιχεία που προκύπτουν στο ερευνητικό μέρος της εργασίας δίνονται απαντήσεις στα ερευνητικά ερωτήματα που διατυπώθηκαν, ενώ δίνεται η δυνατότητα περαιτέρω διερεύνησης της ευρύτερης σημασίας των απαντήσεων. Στο τέλος της εργασίας παρατίθεται μια συνθετική θεώρηση των δεδομένων της έρευνας με σχετικά πορίσματα. Έπειτα από την επεξεργασία του υλικού, παρατηρήθηκε πως υπάρχει μικρή αντιστοιχία μεταξύ του ΑΠ και των Σχολικών εγχειριδίων στην επίτευξη στόχων, καθώς το ΑΠ στοχεύει περισσότερο στο συναισθηματικό και ψυχοκινητικό τομέα, σε αντίθεση με τα Σχολικά εγχειρίδια που θέτουν γνωστικούς στόχους. Υπάρχει όμως μεγάλη αντιστοιχία μεταξύ των περιεχομένων μάθησης του ΑΠ και των Σχολικών εγχειριδίων. Επίσης, παρατηρούμε αναντιστοιχία στην εφαρμογή μεθόδων διδασκαλίας και τεχνικών αξιολόγησης μεταξύ τους. Οι ενεργητικές μέθοδοι διδασκαλίας που προτείνονται στο ΑΠ δεν μπορούν να υλοποιηθούν στη διδακτική πράξη μέσα από το Βιβλίο μαθητή. Το Βιβλίο μαθητή εστιάζει στο παραδοσιακό ιστοριογραφικό παράδειγμα, γεγονός που καθιστά δύσκολη την καλλιέργεια κριτικής σκέψης των μαθητών. Η αξιολόγηση στα Σχολικά εγχειρίδια και στα ΑΠ βασίζεται σε παραδοσιακές μορφές αξιολόγησης, ενώ στο ΑΠ προωθείται η ενεργητική διαδικασία μάθησης. Γενικότερα από τα ευρήματα της έρευνας παρατηρείται αδυναμία των Σχολικών εγχειριδίων Ιστορίας Α' Λυκείου να υποστηρίξουν στην πράξη, επαρκώς τις προθέσεις και τους στόχους του ΑΠ περί καλλιέργειας της κριτικής σκέψης. Το Βιβλίο μαθητή εμποδίζει την καλλιέργεια κριτικών και διερευνητικών δεξιοτήτων και η ιστορική γνώση τίθεται σε ανελαστικά περιθώρια. Παράλληλα τα Σχολικά εγχειρίδια απομακρύνονται από το παράδειγμα της Νέας Ιστορίας και το στόχο καλλιέργειας κριτικά σκεπτόμενων ατόμων μέσα από τη διαδικασία της μάθησης.
Κύρια θεματική κατηγορία:
Εκπαίδευση
Λέξεις-κλειδιά:
Αναλυτικό Πρόγραμμα, Σχολικά Εγχειρίδια, Βιβλίο Μαθητή, διδασκαλία Ιστορίας, δευτεροβάθμια εκπαίδευση, κριτική σκέψη
Αρ. σελίδων ευρετηρίου:
0
Αρ. βιβλιογραφικών αναφορών:
143
Αρχείο:
Δεν επιτρέπεται η πρόσβαση στο αρχείο. H πρόσβαση επιτρέπεται μόνο εντός του δικτύου του ΕΚΠΑ.
ΜΔΕ- ΧΑΡΑ ΜΕΝΑΖΗ.pdf
1 MB
Δεν επιτρέπεται η πρόσβαση στο αρχείο. H πρόσβαση επιτρέπεται μόνο εντός του δικτύου του ΕΚΠΑ.
