Στοιχεία επταμελούς επιτροπής:
Ευγενία Μαγουλά, Καθηγήτρια του ΠΤΔΕ-ΕΚΠΑ
Ευδοκία Καραβά, Αναπλ. Καθηγήτρια του ΤΑΓΦ-ΕΚΠΑ
Θωμάς Μπαμπάλης, Καθηγητής του ΠΤΔΕ-ΕΚΠΑ
Γεωργία Ανδρέου, Καθηγήτρια του Παιδαγωγικού Τμήματος Ειδικής Αγωγής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας
Βασιλική Μητσικοπούλου, Καθηγήτρια του ΤΑΓΦ-ΕΚΠΑ
Αλεξάνδρα Ανδρούσου, Καθηγήτρια του ΤΕΑΠΗ-ΕΚΠΑ
Μαρία Ιακώβου, Αναπλ. Καθηγήτρια του Τμήματος Φιλολογίας του ΕΚΠΑ
Περίληψη:
Τα τελευταία χρόνια, στην Ελλάδα, όπως και σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, δίνεται έμφαση στην εφαρμογή προγραμμάτων που αφορούν ευπαθείς ομάδες, όπως πληθυσμούς μεταναστευτικούς και προσφυγικούς, προγραμμάτων που έχουν ως στόχο την εκπαίδευση τόσο των παιδιών όσο και των ενηλίκων. Κατά τον σχεδιασμό και την εφαρμογή των προγραμμάτων αυτών στη χώρα μας συνυπολογίζεται το γεγονός ότι οι μεταναστευτικοί πληθυσμοί εκλαμβάνονται αρχικά ως προσωρινοί, λόγω της θέσης της Ελλάδας ως βασικού άξονα για το πέρασμα και τη διάχυση των προσφύγων προς την Ευρώπη. Όσον αφορά τη γλωσσική εκπαίδευση, αυτό σημαίνει ότι η εκμάθηση της ελληνικής γλώσσας δεν είναι η κύρια εκπαιδευτική ανάγκη, ενώ, αντίθετα, η εκμάθηση μιας παγκοσμίως αποδεκτής γλώσσας, όπως είναι η αγγλική, θεωρείται σημαντικότερη.
Στο σημείο αυτό θα πρέπει να αναφερθεί ότι η εκμάθηση της αγγλικής γλώσσας συνιστά εφόδιο για τη διαδικασία ένταξης των προσφύγων στο εκπαιδευτικό σύστημα, καθώς και για τη συμπερίληψη στο κοινωνικό σύνολο. Το γεγονός ότι πολλοί από τους μετανάστες/πρόσφυγες έχουν συχνά βασική γνώση της αγγλικής γλώσσας, και καθόλου της ελληνικής, ανάγει τα αγγλικά σε «γλωσσική γέφυρα» για να έρθουν τα παιδιά πιο κοντά στο σχολείο και τους εκπαιδευτικούς, καθώς τα αγγλικά είναι μια γλώσσα που τη γνωρίζουν πολλοί στην Ελλάδα (Gkaintartzi et al, 2015). Ένα δεύτερο στοιχείο είναι το γεγονός ότι ένας μεγάλος αριθμός αλλοδαπών ενδεχομένως να συνεχίσει το ταξίδι του προς άλλες χώρες, κυρίως της Βορείου Ευρώπης, άρα η γνώση των αγγλικών αποτελεί ένα ιδιαίτερα σημαντικό εφόδιο για να μπορέσουν να ενταχθούν στις νέες πατρίδες τους (Gropas & Triandafyllidou, 2011).
Για τους πρόσφυγες σημαντικά εμπόδια που δυσχεραίνουν την προσπάθεια ενσωμάτωσής τους στην κοινωνία υποδοχής είναι η έλλειψη γλωσσικών δεξιοτήτων, τα στερεότυπα, οι θρησκευτικές και πολιτισμικές διαφορές, η έλλειψη κατανόησης και η αρνητική στάση του γηγενούς πληθυσμού. Ειδικότερα, υπόκεινται σε διακρίσεις σχετικά με τις εργασιακές συνθήκες και αντιμετωπίζουν αντίξοες συνθήκες στέγασης και διαβίωσης, την καχυποψία και την επιφυλακτικότητα της τοπικής κοινωνίας και την άρνηση συμμετοχής στα κοινά (Φακιολάς, 2007).
Στην παρούσα μελέτη σκοπός είναι η διερεύνηση του πλαισίου διδασκαλίας και εκμάθησης της αγγλικής γλώσσας από τους πρόσφυγες μαθητές που φοιτούν σε δημοτικά σχολεία της Αθήνας. Θα μας απασχολήσουν τόσο παιδαγωγικά ζητήματα όσο και θέματα διδακτικής της ελληνικής ως δεύτερης και της αγγλικής ως τρίτης γλώσσας. Τα παιδαγωγικά ζητήματα σχετίζονται με τις παιδαγωγικές μεθόδους/τεχνικές που χρησιμοποιούν οι εκπαιδευτικοί, το περιεχόμενο του προγράμματος, καθώς και τη στήριξη που λαμβάνουν οι εκπαιδευτικοί από την πολιτεία, όπως για παράδειγμα τα προγράμματα επιμόρφωσης που μπορεί να υπάρχουν, παρεμβάσεις, δράσεις κ.λπ.
Ως προς τις προτάσεις που αναμένεται να γίνουν, θα σχετίζονται με τον τρόπο βελτίωσης της διδακτικής εμπειρίας, το περιεχόμενο του εκπαιδευτικού υλικού, αλλά και το πώς θα πρέπει να σχεδιαστεί το πρόγραμμα διδασκαλίας της αγγλικής γλώσσας σε αυτό το μαθησιακό πλαίσιο (χώροι, εποπτικά μέσα, αξιολόγηση κ.λπ.). Τα ευρήματα της έρευνας θεωρούμε ότι θα προσφέρουν εκπαιδευτικό υλικό για τη διδασκαλία της αγγλικής ως τρίτης γλώσσας στον αλλόγλωσσο μαθητικό πληθυσμό. Θα πρέπει να αναφερθεί ότι η έρευνα είναι ιδιαίτερα σημαντική, λόγω του ότι προσφέρει υλικό για ένα νέο πεδίο, όπως είναι αυτό της διδασκαλίας της αγγλικής γλώσσας σε πρόσφυγες μαθητές. Παράλληλα, τα ευρήματα είναι χρήσιμα και για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών. Παρατηρήσαμε την τάξη κατά τη διάρκεια της διδασκαλίας του μαθήματος των αγγλικών, τη γλώσσα επικοινωνίας εκπαιδευτικού - μαθητών, την αλληλεπίδραση των προσφύγων μαθητών. Η αναγκαιότητα της έρευνας προκύπτει από τα νέα δεδομένα, καθώς ομάδες ανθρώπων μετακινούνται μαζικά και δημιουργούν νέες συνθήκες στην εκπαίδευση, αφού αναζητούν μόνιμη εγκατάσταση και προέρχονται από ποικίλες εθνότητες, με διαφορετικό επίπεδο αλφαβητισμού, διαφορετική νοοτροπία και γλώσσα.
Λέξεις-κλειδιά:
εκμάθηση της αγγλικής γλώσσας, πρόσφυγες μαθητές, Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση, πολυγλωσσία, Αγγλική Γλώσσα, Ευρωπαϊκή πολιτική για την πολυγλωσσία, παιδαγωγικές μέθοδοι, εκπαιδευτικό υλικό, επιμόρφωση εκπαιδευτικών, συμπερίληψη αλλόγλωσσων μαθητών
