Στοιχεία επταμελούς επιτροπής:
Πέτρος Νιχογιαννόπουλος, Ομότιμος Καθηγητής, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Γεώργιος Στεργίου, Καθηγητής, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Κωνσταντίνος Τσιούφης, Καθηγητής, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Χαράλαμπος Βλαχόπουλος, Καθηγητής, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Κωνσταντίνα Αγγέλη, Καθηγήτρια, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Αναστάσιος Κόλλιας, Καθηγητής, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Ευστάθιος Μανιός, Αναπληρωτής Καθηγητής, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Περίληψη:
Κλινικός φαινότυπος, διαχείριση και πρόγνωση υπερτασικών κρίσεων από το Τμήμα Επειγόντων Περιστατικών ενός τριτοβάθμιου Νοσοκομείου: μελέτη καταγραφής 12 μηνών και παρακολούθησης 1 έτους.
Εισαγωγή: Επί του παρόντος, έχουν δημοσιευθεί λίγα δεδομένα σχετικά με τον επιπολασμό, τον κλινικό φαινότυπο, την θεραπεία, αλλά και την πρόγνωση των ασθενών με Επείγουσα (ΕΥ) και Υπερεπείγουσα (ΥΥ) αρτηριακή υπέρταση. Σκοπός της μελέτης ήταν η καταγραφή του επιπολασμού, των κλινικών χαρακτηριστικών και της διαχείρισης ασθενών με ΕΥ και ΥΥ που αναφέρθηκαν σε τμήμα επειγόντων περιστατικών (ΤΕΠ) ενός τριτοβάθμιου νοσοκομείου. Στη συνέχεια, η μελέτη μας είχε ως στόχο να καταγράψει τα συμβάντα αυτών των ασθενών και κυρίως τα καρδιαγγειακά, συγκρίνοντας τις ομάδες μεταξύ τους αλλά και με Υπερτασικούς ασθενείς χωρίς ΕΥ ή ΥΥ (ΥΑ) κατά τη διάρκεια μιας περιόδου παρακολούθησης 12 μηνών, εξετάζοντας ταυτόχρονα προδιαθεσικούς παράγοντες όπως το φύλο.
Μεθοδολογία: Ο πληθυσμός αποτελείτο από ασθενείς που παρουσίαζαν ΥΥ και ΕΥ στο ΤΕΠ (οξεία αύξηση της συστολικής αρτηριακής πίεσης ≥ 180 mmHg και/ή της διαστολικής αρτηριακής πίεσης ≥120 mmHg με ή χωρίς οξεία βλάβη οργάνου-στόχου, αντίστοιχα). Οι καταχωρηθέντες ασθενείς παραπέμφθηκαν στη συνέχεια στην Μονάδα Υπέρτασης του αντίστοιχου νοσοκομείου για παρακολούθηση. Μετά την ολοκλήρωση των προγραμματισμένων επισκέψεων παρακολούθησης, οι ασθενείς με ΕΥ αντιστοιχίσθηκαν αναδρομικά ένας προς έναν ανά ηλικία, φύλο και ιστορικό αρτηριακής υπέρτασης με ΥΑ που παρακολουθούντο στην Μονάδα Υπέρτασης την ίδια περίοδο. Τα πρωτογενή καταληκτικά σημεία αφορούσαν α) υποτροπιάζουσα Υπερτασική Κρίση (ΥΚ) και β) θανατηφόρα και μη θανατηφόρα καρδιαγγειακά συμβάντα (π.χ. στεφανιαία νόσος, αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο, καρδιακή ανεπάρκεια ή καρδιαγγειακές παρεμβάσεις), ενώ τα δευτερεύοντα περιελάμβαναν α) θάνατο από κάθε αιτία, β) μη καρδιαγγειακό θάνατο και γ) νοσηλεία για οποιαδήποτε αιτία. Τα συμβάντα καταγράφηκαν προοπτικά και για τις τρεις ομάδες. Τέλος, μετά την διαστρωμάτωση των ΥΚ ως προς το φύλο συγκρίθηκαν εκ νέου τα καταληκτικά σημεία ανάμεσα στις προκύπτουσες ομάδες.
Αποτελέσματα: Από τους 38.589 ασθενείς που αξιολογήθηκαν στο ΤΕΠ κατά την 12-μηνη περίοδο, 353 (0,91%) είχαν ΥΚ, συγκεκριμένα 256 (72,5%) με ΕΥ και 97 (27,5%) ΥΥ. Οι κύριες αιτίες των ΥΥ ήταν το στρες/άγχος (44,9%), η αυξημένη πρόσληψη άλατος (33,9%) και η μη συμμόρφωση στην φαρμακευτική αγωγή (16,2%). Οι ασθενείς με ΕΥ ανέφεραν κυρίως ζάλη/κεφαλαλγία (46,8%) και στηθάγχη (27,4%), ενώ αυτοί με ΥΥ παρουσίασαν δύσπνοια (67%), στηθάγχη (30,2%), ζάλη/κεφαλαλγία (10,3%) και νευρολογικές διαταραχές (8,2%). Στις ΥΥ οι διαγνώσεις περιελάμβαναν το οξύ πνευμονικό οίδημα (58%), το οξύ στεφανιαίο σύνδρομο (22,6%) και τις νευρολογικές διαταραχές/αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο (7,2%). Όλα τα περιστατικά με ΥΥ νοσηλεύτηκαν λαμβάνοντας αυξημένη φροντίδα, συμπεριλαμβανομένης της αιμοκάθαρσης, ενώ 2 εξ αυτών απεβίωσαν. Κατά τη διάρκεια της 1-ετούς παρακολούθησης, 81 ασθενείς αποκλείστηκαν επειδή δεν ολοκλήρωσαν τις επισκέψεις. Μεταξύ των εναπομείναντων ασθενών (ΥΥ, n=94, ΕΥ, n=178), καταγράφηκαν συνολικά 90 νοσηλείες και 14 θάνατοι. Η ομάδα με ΥΥ κατέγραψε μεγαλύτερη καρδιαγγειακή νοσηρότητα, σε σύγκριση με την ΕΥ [29 έναντι 9, Hazard Ratio (ΗR – Σχετικός κίνδυνος) 3.43, 95% Confidence Intervals (CI – Όρια αξιοπιστίας) 1.7 - 6.9 p=0.001] και αυξημένη καρδιαγγειακή θνησιμότητα (8 vs 1, ΗR 13.2, 95% CI 1.57 - 110.8, p=0.017). Επί συγκρίσεως των ΕΥ με ΥΑ, τα αποτελέσματα δεν διέφεραν ουσιαστικά. Μετά τη διαστρωμάτωση των ΥΥ ανά φύλο, οι άνδρες κατέγραψαν περισσότερα συμβάντα από τις γυναίκες (27 έναντι 13, HR 2.2, 95% CI 1.03 - 4.7, p=0.042). Η στατιστική ανάλυση για την επιβίωση από συμβάντα προσαρμόστηκε ως προς την ηλικία, το φύλο, την καρδιαγγειακή και την χρόνια νεφρική νόσο, τον σακχαρώδη διαβήτη και το κάπνισμα.
Συμπεράσματα: Αυτή η μονοκεντρική προοπτική μελέτη καταγραφής 12 μηνών καταδεικνύει ένα σύννομο ως προς τις δημοσιευμένες μελέτες επιπολασμό, κλινικό φαινότυπο και διαχείριση των ασθενών με ΥΚ, συμβάλλοντας ταυτόχρονα στην ενίσχυση της υπάρχουσας βιβλιογραφίας. Το άγχος, η αυξημένη πρόσληψη άλατος και η μη συμμόρφωση στην φαρμακευτική αγωγή ήταν οι κύριοι αναφερόμενοι παράγοντες που προκάλεσαν την ΥΚ. Η ζάλη και η κεφαλαλγία ήταν τα κυρίαρχα συμπτώματα των ασθενών με ΕΥ, ενώ η ΚΑ ήταν η πιο κοινή υποκείμενη νόσος σε ασθενείς με ΥΥ. Κατά τη διάρκεια της παρακολούθησης ενός έτους, η πρόγνωση της ομάδας με ΕΥ ήταν καλύτερη από την ΥΥ, αλλά όχι διαφορετική σε σύγκριση με ΥΑ. Επιπλέον, η μελέτη μας εγείρει την υπόθεση ότι το άρρεν φύλο σε ασθενείς με ΥΥ είναι ανεξάρτητος παράγων κινδύνου για καρδιαγγειακά αποτελέσματα. Υπογραμμίζεται ως απόρροια των ανωτέρω η επιτακτική ανάγκη για βελτιωμένη φροντίδα των ΥΥ και του φαινοτύπου με ΕΥ, ιδιαίτερα δε των ανδρών.
