Στοιχεία επιβλεπόντων καθηγητών:
Ευρύκλεια Λιανίδου, Καθηγήτρια Τμήμα Χημείας, ΕΚΠΑ, (Επιβλέπουσα)
Αθηνά Μάρκου, Επίκουρη Καθηγήτρια Τμήμα Χημείας ΕΚΠΑ,
Ευανθία Κασσή, Καθηγήτρια Ιατρικής Σχολής, ΕΚΠΑ
Περίληψη:
Το Μυελοειδές Καρκίνωμα του Θυρεοειδούς (Medullary Thyroid Carcinoma-MTC)
είναι ένας νευροενδοκρινής όγκος προερχόμενος από τα παραθυλακικά κύτταρα C
του θυρεοειδούς αδένα και αποτελεί τον τρίτο πιο συχνό υπότυπο καρκίνου του
θυροειδούς. Οι απομακρυσμένες μεταστάσεις (Distant metastases-DM) και/ή η
βιοχημική ανοχή (Biochemical Persistent Disease-BPD) της νόσου επηρεάζουν
αρνητικά την πρόγνωση των ασθενών και ο χρόνος ημιδιπλασιασμού της
καλσιτονίνης είναι ο κύριος προγνωστικός δείκτης για την εξέλιξη του MTC. Η Υγρή
Βιοψία (Liquid Biopsy-LB) αποτελεί, σήμερα, ένα πολλά υποσχόμενο, ελάχιστα
επεμβατικό εργαλείο που παρέχει πληροφορίες σχετικά με τη βιολογία του όγκου και
τη μοριακή ταυτότητά του. Ο στόχος της παρούσας μελέτης ήταν ο μοριακός
χαρακτηρισμός των κυκλοφορούντων καρκινικών κυττάρων (Circulating Tumor
Cells-CTCs) σε ασθενείς με σποραδικό MTC με απομακρυσμένες μεταστάσεις και/ή
βιοχημική ανοχή της νόσου χρησιμοποιώντας επιθηλιακούς, μεσεγχυματικούς καθώς
και ειδικούς για το MTC δείκτες.
Στη παρούσα μελέτη συμπεριλήφθηκαν δεκατρείς ασθενείς (n=13) με σποραδικό
MTC που έφεραν σωματικές μεταλλάξεις στα γονίδια RET (n=10) και HRAS (n=2),
ενώ σε έναν ασθενή το προφίλ των μεταλλάξεων είναι άγνωστο. Για κάθε ασθενή,
πραγματοποιήθηκε λήψη περιφερικού αίματος σε EDTA, σε διάφορα χρονικά σημεία
μετά από χειρουργική αφαίρεση του θυρεοειδούς αδένα. Χρησιμοποιώντας
πανομοιότυπες αιμοληψίες για όλα τα δείγματα περιφερικού αίματος, η απομόνωση
των CTCs έγινε με θετικό EpCAM ανοσομαγνητικό εμπλουτισμό και ακολούθησε,
παράλληλα, άμεση σύγκριση με το σύστημα μικρορευστονικής Parsortix (ANGLEplc, Guildford, UK), το οποίο απομονώνει τα CTCs με βάση το μέγεθος και την
πλαστικότητά τους. Ο EpCAM θετικός ανοσομαγνητικός εμπλουτισμός φαίνεται να
υπερέχει από άποψη ευαισθησίας, αφού ένα σημαντικά υψηλότερο ποσοστό
πανομοιότυπων δειγμάτων περιφερικού αίματος βρέθηκε θετικό σε επίπεδο
γονιδιακής έκφρασης. Η ανάλυση έκφρασης σε επίπεδο mRNA των γονιδίων των
επιθηλιακών δεικτών CK-8, CK-18 και CK-19, του μεσεγχυματικού δείκτη10
VIMENTIN-(VIM), του υποδοχέα χημειοκινών CXCR4 και του MTC-ειδικού δείκτη
την καλσιτονίνη (Calcitonin-CALCA) σε CTCs πραγματοποιήθηκε με RT-qPCR. Τα
αποτελέσματα έδειξαν ότι,. όλα τα δείγματα βρέθηκαν αρνητικά, ως προς την
έκφραση της CK-19, ενώ αντίθετα, 4 δείγματα βρέθηκαν θετικά, ως προς την
έκφραση της CK-8 και σε 2, ως προς την έκφραση της CK-18. Βρέθηκε υπερέκφραση
του CXCR4 σε μόνο 3 δείγματα τα οποία αντιστοιχούν στα πρώτα χρονικά σημεία
του ίδιου ασθενή, ένω στο τελικό χρονικό σημείο, όπου τεκμηριώθηκε η
σταθεροποίηση της νόσου (βιοχημική και δομική), δεν βρέθηκε υπερέκφραση του
CXCR4, μετά την αλλαγή της συστηματικής θεραπείας H υπερέκφραση της
VIMENTIN βρέθηκε στα περισσότερα δείγματα συνηγορώντας υπέρ μιας διαδικασίας
μετάβασης από επιθηλιακό σε μεσεγχυματικό χαρακτήρα (Epithelial to Mesenchymal
Transition-EMT) που πιθανώς συμβαίνει σε προχωρημένο MTC. Τέλος,
υπερέκφραση καλσιτονίνης ανιχνεύθηκε σε ένα μόνο δείγμα, σε ένα καθορισμένο
χρονικό σημείο, 60 ημέρες πριν από την έντονη αύξηση της καλσιτονίνης ορού. Τα
αποτελέσματα μας υποδεικνύουν ότι ο θετικός EpCAM ανοσομαγνητικός
εμπλουτισμός αποτελεί μια καλύτερη προσέγγιση για την απομόνωση CTCs σε
ασθενείς με MTC.
Η έκφραση των γονιδίων των επιθηλιακών δεικτών της CK-8, CK-18 και CK-19, του
μεσεγχυματικού δείκτη VIMENTIN, του υποδοχέα χημειοκινών CXCR4 και της
καλσιτονίνης (CALCA) σε CTCs θα πρέπει να μελετηθεί σε μεγαλύτερο αριθμό
ασθενών και για μεγαλύτερες περιόδους παρακολούθησης.
Λέξεις-κλειδιά:
Κυκλοφορούντα Καρκινικά Κύτταρα, Επιθηλιακοί δείκτες Μεσεγχυματικοί δείκτες, Καλσιτονίνη, CTCs
