Μονάδα:
Τμήμα Ιστορίας και ΑρχαιολογίαςΒιβλιοθήκη Φιλοσοφικής Σχολής
Ημερομηνία κατάθεσης:
2024-04-03
Συγγραφέας:
Βαΐτσης Νικόλαος
Στοιχεία επταμελούς επιτροπής:
Κονόρτας Παρασκευάς, Αναπληρωτής Καθηγητής, Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας, Ε.Κ.Π.Α.
Σειρηνίδου Βασιλική, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια, Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας, Ε.Κ.Π.Α.
Λαΐου Σοφία, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια, Τμήμα Ιστορίας, Ιόνιο Πανεπιστήμιο.
Κοτζαγεώργης Φωκίων, Αναπληρωτής Καθηγητής, Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας, Α.Π.Θ.
Κολοβός Ηλίας, Αναπληρωτής Καθηγητής, Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας, Πανεπιστήμιο Κρήτης.
Καραμανωλάκης Ευάγγελος, Αναπληρωτής Καθηγητής, Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας, Ε.Κ.Π.Α.
Πλουμίδης Σπυρίδων, Αναπληρωτής Καθηγητής, Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας, Ε.Κ.Π.Α.
Πρωτότυπος Τίτλος:
Οθωμανοί ιστοριογράφοι και Ελληνική Επανάσταση
Γλώσσες διατριβής:
Ελληνικά
Μεταφρασμένος τίτλος:
Οθωμανοί ιστοριογράφοι και Ελληνική Επανάσταση
Περίληψη:
Η διατριβή παρουσιάζει την Ελληνική Επανάσταση ως ένα γεγονός που αφορά και τους Οθωμανούς και αποτελεί τμήμα της οθωμανικής ιστορίας. Συνετέλεσε στην εξέλιξη της Αυτοκρατορίας και στην προσαρμογή της στη νεωτερικότητα. Φιλοδοξεί να καλύψει το κενό στην υπάρχουσα βιβλιογραφία μελετώντας το σύνολο των μεταγραμμένων στο σύγχρονο τουρκικό αλφάβητο πηγών που παρήχθησαν από Οθωμανούς συγγραφείς κατά το μεγαλύτερο μέρος του 19ου αιώνα (μέχρι το 1884) και αφορούν την Ελληνική Επανάσταση. Ασχολείται με δευτερεύουσες πηγές, τις αφηγήσεις των συγκεκριμένων συγγραφέων, - επίσημων χρονογράφων (Σανίζαντέ εφέντης, Εσάντ εφέντης, Τζεβντέτ πασάς και Λουτφή εφέντης) και άλλων ιστορικών (Βαχίτ πασάς, Μπαχίρ εφέντης, Μεχμέτ Μανσούρ εφέντης και Μελέκ μπέης) και απομνηματογράφων (Γιουσούφ εφέντης, Καμπουντλή Βασφή εφέντης). Εξετάζεται η πορεία της οθωμανικής ιστοριογραφίας κατά τον 19ο αιώνα μέσα από τα συγκεκριμένα κείμενα και διαπιστώνονται κάποια βήματα προόδου, αλλά όχι ριζικές τομές. Η μακρά παράδοση συνεχίζεται με πολλούς τρόπους παρ’ όλες τις επιμέρους τομές.
Εξετάζει - πέρα από το τι έγραψαν αυτοί - και το πώς διαβάζουμε σήμερα εμείς τα έργα τους. Εστιάζει την προσοχή κυρίως στην αφήγηση των επίσημων χρονογράφων, χωρίς να παραβλέπει τα έργα των άλλων συγγραφέων της περιόδου. Οι επίσημοι χρονογράφοι παρουσιάζουν μια αφήγηση που σκοπό έχει να αποδείξει ότι οι επαναστάτες έχουν εξεγερθεί κατά του νόμιμου ηγεμόνα τους και ο πόλεμος είναι σύγκρουση χριστιανών και μουσουλμάνων και οι επαναστάτες πρέπει να αντιμετωπιστούν όπως ορίζει ο ιερός νόμος του Ισλάμ. Ο σουλτάνος με ελάχιστες εξαιρέσεις παρουσιάζεται ως πιστός μουσουλμάνος, ηγεμόνας ισχυρός και ευεργετικός προς το σύνολο των υπηκόων του. Ενώ αντιλαμβάνονται την απώλεια νομιμοποίησης του σουλτάνου στους μη μουσουλμάνους υπηκόους του, μέσω παράλειψης την αποσιωπούν από τους αναγνώστες τους. Διερευνώνται οι στοχεύσεις τους, το αναγνωστικό κοινό τους και η γλώσσα που χρησιμοποιούν. Εξετάζεται στην περιγραφή των γεγονότων τι καταγράφουν και τι παραλείπουν. Επικρίσεις κατά των επίσημων χρονογράφων ή συμπληρωματικά έργα γράφονται καθ’ όλο τον 19ο αιώνα από ποικίλους συγγραφείς με διαφορετική στόχευση από τον καθένα. Άπαντες αποτελούν μέλη της οθωμανικής λογιοσύνης της περιόδου με σημαντικές λειτουργίες εκτός της συγγραφής της ιστορίας.
Παρουσιάζονται τα αίτια της Επανάστασης κατά τους συγγραφείς με λεπτομερέστερη παρουσίαση από την υπάρχουσα βιβλιογραφία. Εξετάζονται η γνώση για το επικείμενο της Επανάστασης, τα προειδοποιητικά σημεία πριν την έναρξή της, ο ρόλος του Χαλέτ εφέντη, ο φιλελληνισμός, η στάση έναντι των ευρωπαϊκών δυνάμεων και ο ρόλος του Αλή πασά σε συσχέτιση με τον χρόνο συγγραφής του κάθε έργου και την προσωπικότητα του συγγραφέα. Στο σύνολό τους συμφωνούν στον ρόλο του κλήρου, στη ρωσική υποκίνηση και την ευρωπαϊκή υποστήριξη των επαναστατών, ενώ διαφωνούν στον ρόλο του Αλή πασά. Ο Σανίζαντέ εφέντης και ο Λουτφή εφέντης παρουσιάζονται ως υποτιμημένοι και αγνοημένοι εν πολλοίς χρονογράφοι που εισέφεραν σημαντικά.
Έγινε επίσης προσπάθεια μελέτης της εξέλιξης μερικών σημαντικών όρων και της εισαγωγής νεωτερικών ιδεών και της χρήσης τους. Καταγράφονται οι εισαχθέντες νεωτερισμοί μέσω της ευρωπαϊκής επιρροής και αναλύεται η χρήση των όρων πατρίδα / vatan, devlet / κράτος, ελευθερία / serbestiyet και hürriyet, η επιρροή της σκέψης του Ιμπν Χαλντούν στη σκέψη των συγγραφέων και η εργαλειοποίηση της θρησκείας για την επίτευξη των στόχων του σουλτάνου. Καταγράφεται η άποψή και η γνώση τους για το δημοκρατικό πολίτευμα και πώς εκφράστηκε αυτή σχετικά με τις δημοκρατικές διαδικασίες στην επαναστατημένη χώρα.
Η Επανάσταση του 1821 αντιμετωπίζεται ως ένα πολύ σημαντικό γεγονός από τους συγγραφείς παρόλη την χρήση ποικίλων όρων για την περιγραφή της «İhtilâl - ‘isyân – fitne - fetret- tuğyân / στάση, εξέγερση, επανάσταση» και αυτή η διαφοροποίηση από άλλες συνήθεις εξεγέρσεις εκφράζεται με διάφορους τρόπους, όπως χρήση επιθέτου «μεγάλος» ή με την αφιέρωση μεγάλης έκτασης στην αφήγησή τους και στην καταγραφή των αιτίων της. Για την κατάπνιξή της χρησιμοποιούνται όλα τα μέσα, από την ωμή βία, έως την Προσέλκυση - καταπράϋνση / istimâlet. Γίνεται προσπάθεια διασύνδεσης της istimâlet με τη μετέπειτα θεωρία του οθωμανισμού.
Επίσης έγινε προσπάθεια να μελετηθεί η προϊστορία του τουρκικού εθνικισμού μέσω της μελέτης των όρων μιλλέτ, Rûm και Yunan, Αλβανός και Τούρκος και αυτοί συνδέθηκαν και με ενέργειες της οθωμανικής κυβέρνησης, τόσο εντός της Επανάστασης, όσο και μετέπειτα, ώστε να τους δοθεί το πραγματικό νόημα και να φανούν οι επιπτώσεις των κυβερνητικών αποφάσεων. Η βασική ιδέα ακολουθεί την κατάταξη του Hroch και χρησιμοποιώντας μια «νομοτελειακή» γλώσσα θα μπορούσαμε να πούμε ότι βρισκόμαστε σε μια φάση εθνογένεσης, αλλά ακόμα δεν έχουμε φτάσει στη φάση του μαζικού εθνικού κινήματος. Καταγράφεται η μακρά προϊστορία του φαινομένου και τα βήματα που έγιναν πριν την επίσημη εμφάνιση του τουρκικού εθνικισμού μέσω των συγκεκριμένων κειμένων. Μέσω της θεωρίας του ‘Άλλου’ ερμηνεύονται οι ενέργειες της οθωμανικής κυβέρνησης με τονισμό στην επιστράτευση και τον εξοβελισμό μη τουρκικών αλλά μουσουλμανικών πληθυσμών από την πρωτεύουσα. Εξετάζεται επίσης η εξέλιξη της οθωμανικής γλώσσας και η μελέτη της ιστορίας των Τούρκων που συνέβαλαν στην εξέλιξη της γλώσσας του εθνικισμού.
Κύρια θεματική κατηγορία:
Ιστορία
Λέξεις-κλειδιά:
Ελληνική Επανάσταση, Οθωμανοί ιστοριογράφοι, τουρκικός εθνικισμός
Αρ. σελίδων ευρετηρίου:
0
Αρ. βιβλιογραφικών αναφορών:
1603
